Rejestracja VAT w handlu wewnątrzwspólnotowym

Transakcje wymagające numeru unijnego

Podatnicy muszą również dokonać czynności rejestracyjnych dla określonych transakcji w obrocie wewnątrz Unii Europejskiej. W wyniku rejestracji podatnicy ci otrzymują numer, pod którym są zidentyfikowani dla transakcji wewnątrzwspólnotowych. Potocznie numer ten określa się mianem „numeru unijnego”. 

W poniższych punktach zostaną szczegółowo omówione poszczególne czynności, które wymagają posiadania przez podatnika numeru unijnego. W tym miejscu zaznaczmy tylko, iż chodzi o:

• wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (WDT)

  

• wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju (WNT)

• nabycie określonych usług.

Rejestracji dla potrzeb handlu wewnątrz Unii dokonuje się na formularzu VAT-R, który składa się wraz z załącznikiem VAT-R/UE. W załączniku tym zaznacza się, które z powyższych czynności zamierza wykonywać podatnik.

Szczegółowe warunki rejestracji dla czynności WDT oraz WNT zostały przedstawione dalej, podobnie jak kwestie związane z numerem unijnym dla nabycia określonych usług, ze szczegółowym omówieniem tych usług. W pozostałych punktach niniejszego artykułu zostaną też omówione inne, występujące i budzące w praktyce kwestie związane z rejestracją dla potrzeb handlu wewnątrzwspólnotowego.  

Podatnicy czynni rejestrujący się dla potrzeb wewnątrzwspólnotowych

Przede wszystkim przepisy stanowią, że podatnicy podlegający obowiązkowi zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni, są obowiązani przed dniem dokonania pierwszej wewnątrzwspólnotowej dostawy lub pierwszego wewnątrzwspólnotowego nabycia zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego w zgłoszeniu rejestracyjnym o zamiarze rozpoczęcia wykonywania tych czynności. Rejestracja taka jest bezpłatna.

Z powyższego można wyciągnąć następujące wnioski: 

1. zgłoszenia rejestracyjnego o nadanie numeru unijnego może dokonać jedynie podatnik zarejestrowany jako VAT-czynny,

2. podatnik musi zaznaczyć, iż będzie dokonywać WDT lub WNT,

3. rejestracji należy dokonać na formularzu VAT-R z załącznikiem VAT-R/UE przed dniem wykonania ww. czynności.

W jednym tylko przypadku będzie możliwa rejestracja dla podatników innych niż „czynni” - w sytuacji dokonywania wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów (będzie o tym mowa niżej).

Szczegółowe omówienie czynności wewnątrzwspólnotwych nabyć i dostaw towarów wykracza poza ramy niniejszego poradnika. Należy jednak podać ogólne definicje tych czynności, gdyż o obowiązku rejestracji decyduje m.in. status podmiotowy podatników, którzy tych czynności dokonują.

Przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz. Zasadę tę stosuje się jednak pod warunkiem, że:

1. nabywcą towarów jest:

a) podatnik VAT lub podatnik podatku od wartości dodanej (podatnik unijny), a nabywane towary mają służyć czynnościom wykonywanym przez niego jako podatnika,

b) osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w lit. a (z zastrzeżeniem, o którym będzie mowa dalej),

    2.   dokonujący dostawy towarów jest podatnikiem, o którym mowa w pkt 1 lit.

Z kolei przez wewnątrzwspólnotową dostawę towarów rozumie się wywóz towarów z terytorium kraju w wykonaniu czynności określonych w art. 7 ustawy o VAT na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju. Zasadę tę stosuje się pod warunkiem, że nabywca towarów jest:

1. podatnikiem podatku od wartości dodanej zidentyfikowanym na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju;

2. osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, która jest zidentyfikowana na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju;

3. podatnikiem podatku od wartości dodanej lub osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, działającymi w takim charakterze na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, niewymienionymi w pkt 1 i 2, jeżeli przedmiotem dostawy są wyroby akcyzowe zharmonizowane, które, zgodnie z przepisami o podatku akcyzowym, są objęte procedurą zawieszenia poboru akcyzy lub procedurą przemieszczania wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą;

4. podmiotem innym niż wymienione w pkt 1 i 2, działającym (zamieszkującym) w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim, jeżeli przedmiotem dostawy są nowe środki transportu.

Podatnicy inni niż podatnicy VAT czynni rejestrujący się dla potrzeb wewnątrzwspólnotowych

Sytuacja rejestracji dla potrzeb handlu wewnątrzwspólnotowego przez podatników innych niż podatnicy VAT czynni może dotyczyć jedynie sytuacji związanej z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów.

Punktem wyjścia jest bowiem określenie grupy podatników, którzy nie mają obowiązku rozliczania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Zgodnie z przepisami, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów nie występuje m.in. w przypadku, gdy dotyczy towarów nabywanych przez: 

• rolników ryczałtowych dla prowadzonej przez nich działalności rolniczej,

• podatników, którzy wykonują jedynie czynności inne niż opodatkowane podatkiem i którym nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług,

• podatników zwolnionych od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy (tzn. zwolnionych podmiotowe ze względu na obrót),

• osoby prawne, które nie są podatnikami

- jeżeli całkowita wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10.000 euro.

Powyższy przepis stosuje się, jeżeli całkowita wartość wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10.000 euro, obliczonej za ten poprzedni rok.

W przypadku gdy u ww. podmiotów zostaje przekroczona kwota graniczna, uznaje się, że wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów ma miejsce od momentu przekroczenia tej kwoty.

Ponadto WNT może mieć zastosowanie do tych podatników oraz osób prawnych niebędących podatnikami, pod warunkiem złożenia przez te podmioty naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o wyborze opodatkowania tych czynności. Oświadczenie składa się przed dokonaniem wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, od którego nabycia te mają być rozliczane przez te podmioty na terytorium kraju, i obowiązuje ono przez 2 kolejne lata, licząc od końca miesiąca, w którym zostało złożone. Podatnicy ci mogą ponownie skorzystać z wyłączenia z WNT, jeżeli zawiadomią pisemnie naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z opodatkowania przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują z opodatkowania, nie wcześniej jednak niż po upływie powyższego dwuletniego terminu.

Rejestracja dla potrzeb wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów będzie dotyczyć zarówno tych podatników, u których kwota graniczna 10.000 euro została przekroczona oraz którzy dobrowolnie wybrali opodatkowanie WNT.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów bez podania numeru VAT-UE

Przypomnijmy, że WNT oznacza nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz. Przepisy wprowadzają przy tym warunki, jakie musi spełniać dostawca i nabywca. Nabywcą towarów w WNT musi być bowiem podatnik VAT lub podatnik podatku od wartości dodanej (podatnik unijny), a nabywane towary mają służyć czynnościom wykonywanym przez niego jako podatnika, albo osoba prawna niebędąca podatnikiem (z zastrzeżeniem, o którym była mowa wyżej). Dokonującym dostawy towarów powinien być z kolei podatnik VAT albo podatnik unijny.

Z powyższego wynika, iż do powstania obowiązku podatkowego w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów nie jest konieczne posiadanie unijnego numeru. Podatnik, który sprowadzi towar do Polski z innego kraju Unii, będzie musiał tutaj wykazać WNT. Obowiązek taki wynika również z przepisów regulujących miejsce dostawy towarów w transakcjach wewnątrzwspólnotowych. Zgodnie z przepisami, w przypadku gdy w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów nabywca jest podatnik lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, która nie podała numeru identyfikacji podatkowej poprzedzonej kodem PL - wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów uznaje się za dokonane na terytorium kraju. W jednym przypadku nabywca towaru może się od tego obowiązku uwolnić - mianowicie, jeśli podał numer przyznany mu na potrzeby tych transakcji na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, o ile miejsce zakończenia wysyłki lub transportu towarów nie znajduje się na terytorium kraju.

W każdym więc przypadku niepodania numeru unijnego, trzeba będzie opodatkować w Polsce WNT, jeżeli wysyłka lub transport towaru zakończy się w Polsce. Celowy brak rejestracji i niepodanie numeru unijnego jest więc nieracjonalny, ponieważ dostawca unijny będzie musiał obciążyć transakcję podatkiem zagranicznym - będzie to oznaczało zarówno większą kwotę do zapłaty na rzecz dostawcy, jak również konieczność ujęcia unijnego podatku VAT w podstawie opodatkowania.  

Przykład: 

• Pan Kowalski prowadzi mała firmę usługową. Panu Kowalskiemu nadarzyła się okazja nabycia maszyny produkcyjnej na intratnych warunkach z Niemiec. Pan Kowalski zastanawia się, czy dla jednej transakcji warto rejestrować się jako podatnik VAT UE. Rozważmy dwie opcje, zakładając, że wartość maszyny wynosi 10.000 euro, a niemiecki podatek od wartości dodanej (odpowiednik polskiego VAT) wynosi 16 %:

a) Pan Kowalski postanowił się zarejestrować i podał niemieckiemu kontrahentowi numer unijny - wówczas niemiecki kontrahent nie doliczy podatku unijnego i Pan Kowalski naliczy WNT od podstawy opodatkowania 10.000 euro. Również taką kwotę będzie musiał zapłacić dostawcy,

b) Pan Kowalski uznał, że nie będzie się rejestrował dla jednej tylko transakcji - w tej sytuacji dostawca musi doliczyć 16 % podatku, co oznacza, że Pan Kowalski będzie musiał zapłacić na jego rzecz kwotę 11.600 euro. Od takiej kwoty będzie musiał również naliczyć w Polsce podatek od WNT, które i tak wystąpi.

Zaznaczmy jeszcze, iż podatek należny od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów jest jednocześnie podatnikiem naliczonym. Transakcja taka jest zatem w zasadzie neutralna dla podatnika.  

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów bez podania numeru VAT-UE

W przypadku przemieszczenia towarów z Polski do innego kraju Unii, brak rejestracji unijnej i posiadania numeru unijnego, zarówno po stronie dostawcy, jak również nabywcy, spowoduje, iż dostawca polski nie będzie uprawniony do zastosowania stawki 0 %.

Zgodnie z przepisami ustawy o VAT oraz rozporządzenia fakturowego, na fakturze dokumentującej WDT należy podać ważny numer unijny zarówno dostawcy, jak również nabywcy. W tej sytuacji podatnik polski ma prawo do zastosowania stawki 0 % do dostawy. Podatnik powinien ponadto przed złożeniem deklaracji posiadać dowody, że towar został dostarczony do innego kraju Unii.

Brak rejestracji dla czynności WDT po stronie dostawcy lub WNT po stronie nabywcy będzie zatem oznaczał niemożność zastosowania stawki 0 %.

Usługi wymagające posiadania numeru unijnego

Przepisy o nadaniu numeru unijnego stosuje się również do podatników podlegających obowiązkowi zarejestrowania jako podatnicy VAT czynni, innych niż dokonujący WNT i WDT,   którzy nabywając pewne usługi podają numer, pod którym są zidentyfikowani na potrzeby podatku na terytorium kraju, jeżeli usługi te stanowiłyby u nich import usług.

Kwestie związane z importem usług oraz ich opodatkowaniem znacznie wykraczają poza zakres niniejszego poradnika. Warto jednak zaznaczyć najważniejsze kwestie z tym związane: 

• import usług stanowi nabycie usług od zagranicznego usługodawcy (z Unii oraz spoza Unii), z tytułu którego to nabycia podatnikiem jest polski usługobiorca,

• podatek taki będzie płatny przez usługobiorcę na terenie Polski, jeżeli z przepisów ustawy o podatku VAT i rozporządzeń wykonawczych będzie wynikało, że miejsce świadczenia takiej usługi jest na terytorium Polski,

• w przypadku niektórych usług, powyższa zasada będzie uzależniona od podania kontrahentowi numeru unijnego - wtedy miejscem opodatkowania usługi może być nie tylko Polska, ale również inny kraj, jeżeli numerem tego kraju posługuje się podatnik.

Numer unijny niezbędny jest przy nabywaniu następujących usług:  

1. wewnątrzwspólnotowej usłudze transportu towarów - WUTT (jest to transport towarów, którego rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce odpowiednio na terytorium dwóch różnych państw członkowskich; wewnątrzwspólnotową usługą transportu towarów jest również usługa transportu, którego rozpoczęcie i zakończenie ma miejsce na terytorium jednego państwa członkowskiego, jeżeli bezpośrednio jest związana z wewnątrzwspólnotową usługą transportu towarów) - w przypadku tej usługi miejscem świadczenia usługi jest miejsce, gdzie transport towarów się rozpoczyna, jednakże jeżeli nabywca usługi podał dla tej czynności świadczącemu WUTT numer, pod którym jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia transportu, miejscem świadczenia usługi jest terytorium państwa członkowskiego, które wydało nabywcy ten numer;

2. usług pomocniczych do usług transportowych, takich jak załadunek, rozładunek, przeładunek i podobne czynności - co do zasady miejscem świadczenia usług jest w tym przypadku miejsce, gdzie usługi są faktycznie świadczone, jednakże jeżeli nabywca usługi podał dla tej czynności świadczącemu usługę numer, pod którym jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium państwa członkowskiego faktycznego świadczenia usługi, miejscem świadczenia usługi jest terytorium państwa członkowskiego, które wydało nabywcy ten numer.

3. usług pośrednictwa i spedycji związanych bezpośrednio z WUTT (gdzie co zasady miejscem świadczenia tych usług jest miejsce, gdzie transport towarów się rozpoczyna),

4. usług wykonywanych przez pośredników, działających w imieniu i na rzecz osób trzecich, związanych bezpośrednio z:

• usługami pomocniczymi do usług transportowych (gdzie co do zasady miejscem świadczenia tych usług jest miejsce świadczenia usług, z którymi usługi te są związane),

• usługami innymi niż usługi pośrednictwa i spedycji związane bezpośrednio z WUTT, innymi niż usługi pomocnicze do usług transportowych oraz innymi niż usługi niematerialne (gdzie co do zasady miejscem świadczenia tych usług jest miejsce świadczenia usług, z którymi usługi te są związane),

• dostawą towarów (gdzie co do zasady miejscem świadczenia tych usług jest miejsce dokonania dostawy towarów).

Należy zaznaczyć, że w przypadku gdy nabywca ww. usług podał dla tej czynności świadczącemu usługę numer, pod którym jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium państwa członkowskiego, na którym zgodnie z powyższymi regułami ma miejsce świadczenia usługa, miejscem świadczenia usługi jest terytorium państwa członkowskiego, które wydało nabywcy ten numer. 

5.   usług  wyceny majątku rzeczowego ruchomego oraz usług na ruchomym majątku rzeczowym (które co do zasady są opodatkowane w miejscu ich faktycznego świadczenia) - w przypadku tych usług, świadczonych dla nabywcy, który podał wykonującemu te usługi numer, pod którym jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium państwa członkowskiego, na którym usługi są wykonywane, miejscem świadczenia usług jest terytorium państwa członkowskiego, które wydało nabywcy usługi ten numer, pod warunkiem że towary po wykonaniu tych usług zostaną wywiezione z terytorium państwa członkowskiego, na którym usługi te zostały faktycznie wykonane.

Należy jednak zaznaczyć, że w przypadku ostatnich z ww. usług (na ruchomym majątku oraz usług wyceny majątku ruchomego), gdy usługodawcą jest podatnik VAT, powyższą zasadę stosuje się, o ile towary po wykonaniu usług zostaną niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni od wykonania na nich usług, wywiezione poza terytorium kraju.

Świadczenie usług poza terytorium kraju a rejestracja VAT UE

W poprzednim punkcie była mowa o usługach, których nabycie uprawnia podatnika do dokonania rejestracji jako podatnika VAT UE. Należy wyraźnie podkreślić, że numer unijny nie jest wymagany przy świadczeniu usług poza terytorium Polski. Czasem jednak kontrahent unijny żąda od polskiego podatnika wystawienia faktury z takim numerem. W praktyce niektórzy podatnicy rejestrują się wówczas jako podatnicy VAT UE, wskazując w zgłoszeniu, iż będą wykonywać jedną z czynności, która wymaga tego numeru. Okoliczność, iż w rzeczywistości czynności te nie będą wykonywane, nie ma później znaczenia i podatnik taki - o ile będzie składał deklaracje VAT, nie będzie mógł być wykreślony z rejestru podatników unijnych.

Potwierdzenie zarejestrowania oraz weryfikacja rejestracji przez kontrahentów podatnika

Naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podmiot, który dokonał zawiadomienia jako podatnik VAT UE. Przyjmuje się, że prawo do dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych zostaje nabyte dopiero z chwilą potwierdzenia rejestracji. 

Na wniosek zainteresowanego biuro wymiany informacji o podatku VAT lub naczelnik urzędu skarbowego potwierdza zidentyfikowanie lub nie potwierdza zidentyfikowania określonego podmiotu na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju. Zainteresowanym może być zarówno sam podatnik VAT, jak i osoba prawna, która nie jest takim podatnikiem, mający interes prawny w złożeniu wniosku. Wniosek taki  składa się na piśmie, faksem lub telefonicznie albo pocztą elektroniczną. Biuro wymiany informacji o podatku VAT lub naczelnik urzędu skarbowego potwierdza zidentyfikowanie lub nie potwierdza zidentyfikowania podmiotu na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na piśmie, faksem lub telefonicznie albo pocztą elektroniczną.

Z informacji zamieszczonej na stronie internetowej Ministerstwa Finansów wynika, że wnioski dotyczące potwierdzania numerów identyfikacyjnych VAT zagranicznych kontrahentów można składać: 

1.   drogą pocztową na adres: 

Ministerstwo Finansów

Departament Wymiany Informacji o VAT

ul. Poznańska 46

62-510 Konin  

2.    telefonicznie: (063) 242 33 55  

3.    faxem: (063) 240 19 89  

4.    e-mail’em: numery.vat@mofnet.gov.pl

Możliwe jest również samodzielne sprawdzenie, czy podany przez naszego kontrahenta numer unijny jest prawidłowy. W tym celu należy wpisać numer kontrahenta na stronie internetowej Komisji Europejskiej: 

www.europa.eu.int/comm/taxation_customs/vies/en/vieshome.htm

Należy jednak pamiętać, że wynik zapytania będzie tylko oznaczał, że wpisany przez nas numer istnieje, bądź też nie. Ze względu na ochronę danych osobowych, na stronie internetowej nie sprawdzimy, czy numer ten dotyczy konkretnego podatnika. Nie sprawdzimy również takiego numeru „wstecz”, gdyż informacja, czy dany numer jest poprawny, czy też nie, dotyczy tylko danej chwili.  

Sprawdzenie, czy nasz kontrahent jest rzeczywiście zarejestrowany jako podatnik unijny, ma kolosalne znaczenie szczególnie dla możliwości zastosowania stawki 0 % przy wewnątrzwspólnotowych dostawach towarów.

Obowiązki podatników zarejestrowanych

Podmioty zarejestrowane jako podatnicy VAT UE, które uzyskały potwierdzenie zarejestrowania jako VAT UE przy dokonywaniu wewnątrzwspólnotowego nabycia lub wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub przy nabywaniu usług, o których była mowa wyżej, podają numer, pod którym są zidentyfikowane na potrzeby podatku, są obowiązane do posługiwania się numerem identyfikacji podatkowej poprzedzonym kodem PL.

Numer NIP poprzedzony kodem PL podają również podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT UE, którzy uzyskali potwierdzenie od naczelnika urzędu skarbowego, dokonujący jedynie nabywania usług, o których była mowa wyżej.

Rejestracja dla potrzeb unijnych a kaucja gwarancyjna

Polskie przepisy postawiły w niekorzystnej sytuacji podatników, którzy wykonują czynności opodatkowane VAT w okresie krótszym niż 12 miesięcy i jednocześnie dokonują obrotu wewnątrzunijnego. Zgodnie z tymi przepisami, w przypadku podatników rozpoczynających wykonywanie czynności opodatkowanych VAT oraz podatników, którzy rozpoczęli wykonywanie tych czynności, w okresie krótszym niż 12 miesięcy przed złożeniem zawiadomienia o rejestracji jako VAT UE, termin zwrotu różnicy podatku naliczonego nad należnym wydłuża się u nich do 180 dni. Ponadto naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć ten termin w celu sprawdzenia poprawności zwrotu. W stosunku do tych podatników „normalne” zasady i terminy zwrotu określone dla pozostałych podatników, stosuje się począwszy od rozliczenia za okres rozliczeniowy następujący po upływie 12 miesięcy lub po upływie 4 kwartałów, za które podatnik składał deklaracje podatkowe, oraz rozliczał się terminowo z podatków stanowiących dochód budżetu państwa, w tym również jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych.

Podatnicy, o których mowa, mogą otrzymywać zwroty w zwykłym terminie, jeżeli złożą w urzędzie skarbowym kaucję gwarancyjną, zabezpieczenie majątkowe lub gwarancje bankowe na kwotę 250.000 zł. Problem w tym, że podatnik może wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego o zwolnienie lub zwrot kaucji po upływie 12 miesięcy, za które podatnik składał deklaracje podatkowe oraz rozliczał się terminowo z podatków stanowiących dochód budżetu państwa, w tym również jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych. Brak terminowej zapłaty podatku powoduje, iż w praktyce organy podatkowe na nowo zaczynają liczyć termin na zwrot kaucji.

Kaucja gwarancyjna miała zostać zniesiona od 1 stycznia 2007 r., gdyż tak wynikało ze znajdującego się w Sejmie projektu ustawy o zmianie ustawy o VAT. Zmiany nie zostały jednak dotąd uchwalone i w chwili obecnej nie jest znany nawet przybliżony termin ich uchwalenia. W każdym razie projekt znajdujący się w Sejmie wciąż zakłada likwidację kaucji gwarancyjnej.

Rozszerzenie zgłoszenia w zakresie obrotu wewnątrzunijnego

Rozszerzenie zgłoszenia zostało w ustawie o VAT potraktowane jedynie w odniesieniu do podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT UE, który w zgłoszeniu rejestracyjnym nie zgłosił, iż zamierza rozpocząć dokonywanie wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów. Podatnik taki jest zobowiązany do złożenia aktualizacji zgłoszenia rejestracyjnego przed dniem dokonania takiej pierwszej dostawy.

Przykład:

• Pan Wiśniewski zarejestrował się jako podatnik VAT UE, zaznaczając na druk VAT-R/UE, iż będzie dokonywał wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów. Pan Wiśniewski nie zaznaczył, iż zamierza dokonywać innych transakcji. Pomimo tego, że Pan Wiśniewski posiada numer VAT-UE, numer ten został nadany jednie dla nabyć towarów.

Pan Wiśniewski zamierza dokonywać również dostaw towarów do innych krajów Unii, począwszy od września 2006. W tej sytuacji, przed dniem dokonania pierwszej dostawy, Pan Wiśniewski musi zaktualizować swoje zgłoszenie. Aktualizacja polega na ponownym wypełnieniu druku VAT-R oraz VAT-R/UE i zaznaczeniu zamiaru dokonywania wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Zaprzestanie wykonywania czynności a obowiązek zgłoszenia

W przypadku zaprzestania przez podmiot zarejestrowany jako podatnik VAT UE wykonywania czynności opodatkowanych VAT, podmiot ten jest obowiązany na piśmie zgłosić ten fakt naczelnikowi urzędu skarbowego przez aktualizację zgłoszenia rejestracyjnego; zgłoszenie składa się w terminie 15 dni, licząc od dnia zaistnienia tej okoliczności.

Powyższe zgłoszenie stanowi dla naczelnika urzędu skarbowego podstawę do wykreślenia podmiotu z rejestru jako podatnika VAT UE.

Należy dodatkowo zaznaczyć, że wykreślenie podatnika z rejestru VAT jest jednoznaczne z wykreśleniem go z rejestru podatników VAT UE.

Wykreślenie podatnika z rejestru VAT

Powyżej wskazano już, że podatnik ma obowiązek poinformować naczelnika urzędu skarbowego o fakcie zaprzestania wykonywania czynności wewnątrzwspólnotowych. W pewnych sytuacjach naczelnik urzędu skarbowego ma prawo do wykreślenia podatnika z rejestru z urzędu. Chodzi o sytuację, gdy podmiot zarejestrowany jako podatnik VAT UE nie złoży za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracji podatkowej. Wówczas naczelnik urzędu skarbowego wykreśla z urzędu podmiot z rejestru jako podatnika VAT UE i powiadamia go o powyższym.

Należy jednak zaznaczyć, że wykreślenie może nastąpić jedynie w razie nieskładania deklaracji. Nie może do takiego wykreślenia dojść, jeżeli deklaracje będą składane, chociaż nie będzie w nich mowy o czynnościach wewnątrzwspólnotowych.       

Przykład:

• Podatnik zgłosił zamiar dokonywania wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów i otrzymał numer unijny. Podatnik terminowo składa deklaracje, jednak dotychczas nie wykonał żadnej czynności wysłania towaru do Unii (od rejestracji minął okres 9 miesięcy). Naczelnik urzędu skarbowego nie może wykreślić podatnika z rejestru podatników „unijnych”.

Oczywiście wykreślenie podatnika z rejestru VAT jest jednoznaczne z wykreśleniem go z rejestru VAT-UE.

Jakie zmiany w zakresie rejestracji przewiduje projekt nowelizacji ustawy o VAT?

Przede wszystkim należy zauważyć, że zmiany w zakresie rejestracji, które przewiduje obecnie znajdujący się w Sejmie projekt, nie są rewolucyjne, choć korzystne dla podatnika.

Po pierwsze, w obecnym stanie prawnym wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów występuje, jeżeli dokonującym dostawy jest podatnik VAT, który zgłosił zamiar dokonywania wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów i został zarejestrowany jako podatnik VAT UE. Oznacza to, że obecnie należy wyraźnie zaznaczyć, że podatnik ma zamiar dokonywać dostaw. Po zmianach - jeżeli wejdą w życie - wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów będzie występowała, jeśli dokonującym dostawy jest podatnik VAT zarejestrowany jako podatnik VAT UE. Wystarczające będzie zatem posiadanie numeru unijnego z jakiegokolwiek powodu, aby dokonać skutecznej wewnątrzwspólnotowej dostawy towaru do innego kraju Unii.

Drugim korzystnym rozwiązaniem jest propozycja zakładająca zniesienie kaucji gwarancyjnej, która została omówiona wyżej. Jednakże ci podatnicy, którzy już wpłacili kaucję, będą musieli stosować przepisy dotyczące terminu jej zwrotu według przepisów dotychczasowych.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.  U. 2004 r., Nr 54, poz. 535, ze zm.)