Rodzina 500+ w pigułce

26.11.2017

Program Rodzina 500 plus to 500 zł miesięcznie na drugie i kolejne dziecko niezależnie od dochodu. Rodziny o niskich dochodach otrzymają wsparcie także dla pierwszego lub jedynego dziecka przy spełnieniu kryterium przeciętnego miesięcznego dochodu 800 zł netto lub 1.200 zł w przypadku wychowywania w rodzinie dziecka niepełnosprawnego. To nawet 6.000 zł netto rocznego wsparcia dla dziecka.

Program Rodzina 500+ w kilku zdaniach

Program Rodzina 500+ to nieopodatkowane 500 zł miesięcznie na każde drugie i kolejne dziecko, bez dodatkowych warunków. Rodziny o niskich dochodach otrzymają wsparcie także na pierwsze lub jedyne dziecko. Program Rodzina 500+ to wsparcie dla polskich rodzin w częściowym pokryciu wydatków związanych z wychowaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych.

Świadczenie wychowawcze mogą otrzymać rodzice oraz opiekunowie dzieci do 18. roku życia. Każda rodzina z minimum dwojgiem niepełnoletnich dzieci może otrzymać 500 zł na drugie i każde kolejne dziecko. W przypadku rodzin z dochodem poniżej 800 zł netto na osobę wsparcie otrzyma rodzina także na pierwsze lub jedyne dziecko.

Dla rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym kryterium dochodowe jest wyższe i wynosi 1.200 zł netto.

Dodatkowe wsparcie w wysokości 500 zł mogą otrzymać także rodzinny zastępcze, placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego oraz rodzinne domy dziecka, na każde dziecko, na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Świadczenie otrzyma każda rodzina bez względu na stan cywilny rodziców. Może otrzymać je zarówno rodziny, w których rodzice są w związku małżeńskim jak i rodziny niepełne oraz rodzice pozostający w nieformalnych związkach.

W przypadku rodziców rozwiedzionych wsparcie otrzyma ten rodzic, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem. Taki rodzic zobowiązany jest przedstawić informację o tym, że otrzymuje na dziecko alimenty lub, że wystąpił o ich ustalenie.

Jeżeli rodzice po równo dzielą się opieką nad dzieckiem, to oboje mają prawo złożyć wniosek i otrzymają wsparcie z uwzględnieniem okresu, w którym sprawują opiekę.

Żeby korzystać ze świadczenia wychowawczego z programu ,,Rodzina 500+’’, trzeba co roku składać wniosek na nowy okres świadczeniowy.

Aktualnie dostępne wnioski umożliwiają wnioskowanie na nowy okres świadczeniowy, który obowiązuje od października 2017 do końca września 2018 r.

Kto otrzyma świadczenie?

Program Rodzina 500 plus to systemowe wsparcie polskich rodzin. Świadczenie wychowawcze w ramach Programu Rodzina 500 plus mogą otrzymać rodzice oraz opiekunowie dzieci do 18. roku życia. Rodzina z dwojgiem niepełnoletnich dzieci będzie mogła otrzymać 500 zł na drugie i kolejne dziecko niezależnie od dochodu. W przypadku rodzin z dochodem poniżej 800 zł netto na osobę - wsparcie otrzyma rodzina także na pierwsze lub jedyne dziecko w wieku do ukończenia 18 r. życia.

Dla rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym kryterium dochodowe jest wyższe i wynosi 1.200 zł netto. Dodatkowe wsparcie w wysokości 500 zł otrzymają także rodziny zastępcze oraz rodzinne domy dziecka na każde dziecko, na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Czy każda rodzina otrzyma wsparcie?

Świadczenie przysługuje rodzinie bez względu na stan cywilny rodziców. Otrzymają je zatem zarówno rodziny, w których rodzice są w związku małżeńskim, rodzice pozostający w nieformalnych związkach, jak i rodziny niepełne, choć w tym przypadku do uzyskania prawa do świadczenia wychowawczego koniecznym jest, aby na dane dziecko zostały ustalone alimenty od drugiego rodzica, chyba że z przyczyn obiektywnych jest niemożliwe, gdyż np. drugi z rodziców nie żyje, ojciec dziecka jest nieznany W przypadku rodziców rozwiedzionych wsparcie otrzyma ten rodzic, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem.

Co w przypadku rodzin patchworkowych?

Jeżeli partnerzy żyją w związku nieformalnym i mają dzieci z poprzednich związków, które z nimi zamieszkują oraz wychowują co najmniej jedno wspólne dziecko, to wówczas świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko jest uzależnione od kryterium dochodowego, a na pozostałe dzieci bez względu na dochód. Dziecko do 25. r.ż., które pozostaje na utrzymaniu rodziców i wspólnie z nimi zamieszkuje, jest uwzględniane przy obliczaniu dochodu na osobę w rodzinie. Dzięki temu jego młodszy brat czy siostra może nadal otrzymywać wsparcie, jeśli dochód na osobę nie przekroczy 800 zł (1.200 zł w przypadku wychowywania w rodzinie dziecka niepełnosprawnego).

Kto będzie wypłacał świadczenie?

Świadczenie wychowawcze jest realizowane w gminach. Wybór optymalnych rozwiązań organizacyjnych w gminach, które zapewnią prawidłową i terminową realizację świadczenia wychowawczego, należy do wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Analogicznie do funkcjonujących od wielu lat rozwiązań organizacyjnych dotyczących świadczeń rodzinnych, świadczenie wychowawcze może być realizowane w danej gminie, zarówno w urzędzie gminy/miasta lub w wyodrębnionej komórce organizacyjnej w ośrodku pomocy społecznej, jak i innej jednostce organizacyjnej w danej gminie, np. w funkcjonujących już w wielu miastach w Polsce specjalnych centrach utworzonych do realizacji świadczeń socjalnych.

Jak załatwić formalności?

Wniosek o świadczenie wychowawcze składa się raz w roku. Można to zrobić przez internet, czyli za pośrednictwem: ministerialnej Platformy Usługowo-Informacyjnej „Emp@tia”, systemów teleinformatycznych banków krajowych, PUE ZUS oraz ePUAP, lub osobiście w gminie. Osoby ubiegające się o wsparcie na pierwsze dziecko, powinny udokumentować sytuację dochodową, dołączając do wniosku odpowiednie dokumenty, np: oświadczenie o dochodach nieopodatkowanych, dokumenty potwierdzające uzyskanie/utratę dochodu. Jeśli rodzina ubiega się o świadczenie wyłącznie na drugie i kolejne dzieci, to nie jest konieczne dokumentowanie sytuacji dochodowej.

Jedynie świadczenie na pierwsze dziecko jest uzależnione od kryterium dochodowego i w takim przypadku co roku trzeba potwierdzić fakt nieprzekroczenia tego progu. We wniosku trzeba podać co do zasady dane rodzica wnioskującego o świadczenie, dane drugiego z rodziców oraz dane dzieci wraz z dodatkowymi dokumentami, w tym oświadczeniami, jeśli takie będą w indywidualnej sprawie niezbędne. Jednocześnie gmina sama pozyskuje podstawowe dane o dochodach opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób fizycznych, więc nie trzeba dołączać tych informacji. Świadczenie wychowawcze, tak jak wszystkie świadczenia rodzinne, będzie wypłacane w sposób dogodny dla rodziców, czyli przede wszystkim przelewem na wskazane we wniosku konto.

Kiedy można składać wnioski?

Wnioski o świadczenie wychowawcze na kolejny okres, trwający od 1 października 2017 r. do 30 września 2018 r., można składać od 1 sierpnia 2017 r.

W przypadku złożenia kompletnego wniosku w listopadzie, przyznanie świadczenia następuje za miesiące od listopada, a wypłata przyznanego świadczenia nastąpi najpóźniej do dnia 31 stycznia. W razie złożenia kompletnego wniosku w grudniu, przyznanie świadczenia następuje za miesiące od grudnia, a wypłata przyznanego świadczenia nastąpi najpóźniej do końca lutego. W przypadku złożenia kompletnego wniosku w styczniu, przyznanie świadczenia następuje za miesiące od stycznia, a wypłata przyznanego świadczenia również nastąpi najpóźniej do końca lutego. Wnioski składane od lutego będą podlegać rozpatrzeniu na bieżąco, tj. w przypadku złożenia wniosku na nowy okres zasiłkowy w kolejnych miesiącach, świadczenie będzie przyznawane od miesiąca, w którym rodzic złoży wniosek, a wypłaty przyznanego świadczenia realizowane będą co miesiąc na bieżąco.

Rodzina z dzieckiem niepełnosprawnym

W przypadku dziecka niepełnosprawnego kryterium dochodowe na pierwsze dziecko wynosi 1.200 zł. Istotne jest, że w składzie rodziny brane są pod uwagę pozostające na utrzymaniu i wspólnie zamieszkujące dzieci do ukończenia 25 roku życia. Dodatkowo, wliczane też są dzieci, które ukończyły 25. rok życia, legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy albo zasiłek dla opiekuna.

Ile można otrzymać?

Rodzina z dwojgiem dzieci spełniająca kryterium dochodowe otrzyma miesięcznie 1.000 zł. Jeśli jej miesięczne dochody na osobę są wyższe niż 800/1.200 zł netto, otrzyma 500 zł miesięcznie na jedno dziecko, aż do ukończenia przez dziecko 18 r. ż. Rocznie mniej zamożne rodziny z dwojgiem dzieci otrzymają 12 tys. zł. Świadczenie nie jest opodatkowane – rodzice otrzymują 500 zł, od których nie muszą odprowadzać podatku ani żadnych składek. Dotyczy to także rodziców prowadzących działalność gospodarczą.

500 plus a inne świadczenia dla rodzin?

Świadczenie wychowawcze 500 zł nie jest liczone do dochodu przy ustalaniu prawa do świadczeń z innych systemów wsparcia, dotyczy to w szczególności świadczeń z pomocy społecznej, funduszu alimentacyjnego, świadczeń rodzinnych, dodatków mieszkaniowych.

Rodzina 500 plus w UE

Świadczenie wychowawcze nie przysługuje, jeżeli rodzinie przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze. Jeśli rodzic przebywa w innym państwie UE. EOG lub Szwajcarii i złoży tam wniosek o świadczenia rodzinne, tamtejszy organ informuje o tym fakcie właściwego marszałka województwa w Polsce. Ten zaś przekazuje te informacje do właściwej gminy. Jest to mechanizm, który od wejścia Polski do UE, tj. od ponad 13 lat funkcjonuje już w systemie świadczeń rodzinnych i eliminuje sytuacje jednoczesnego pobierania świadczeń w więcej niż jednym kraju.

500 plus a zamieszkiwanie za granicą

Podstawowym warunkiem otrzymania świadczenia wychowawczego, zgodnie z zapisem art. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, jest zamieszkiwanie Polsce. Świadczenie wychowawcze nie przysługuje więc rodzicom, którzy nie zamieszkują w Polsce lecz za granicą i bez znaczenia pozostaje np. fakt posiadania obywatelstwa polskiego, czy nawet posiadania formalnego meldunku w Polsce (istotne jest, że w przypadku pobytu za granicą w innym państwie UE, EOG lub Szwajcarii, prawo do świadczenia wychowawczego ustalane jest w oparciu o unijne przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego). Gminne organy właściwe mogą weryfikować warunek zamieszkiwania w Polsce w zewnętrznych bazach danych, np. w bazach danych ubezpieczenia zdrowotnego, a w przypadku wątpliwości co do spełnienia warunku zamieszkiwania w Polsce, gminny organ właściwy będzie mógł wezwać rodzica ubiegającego się lub otrzymującego świadczenie wychowawcze do osobistego stawiennictwa w celu potwierdzenia zamieszkiwania w Polsce.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl