Sędzia-komisarz i nadzorca sądowy w postępowaniu układowym - stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r.

Sędziego – komisarza i nadzorcę sądowego wyznacza sąd. Czyni to w postanowieniu o otwarciu postępowania układowego. Prowadzenie postępowania układowego należy właśnie do tych dwóch organów sądowych. Każdy z nich, jest w zakresie powierzonych mu funkcji sądem samoistnym, jednak należy przy tym pamiętać, iż sędzia – komisarz wykonuje zasadniczo wszelkie czynności w toku postępowania układowego

Co należy do zakresu kompetencji sędziego – komisarza?

Sędzia - komisarz kieruje tokiem postępowania, ma nadzór nad czynnościami nadzorcy, nadto pełni te czynności postępowania, które nie należą do sądu. Pełnienie swoich funkcji sędzia komisarz rozpoczyna natychmiast po wydaniu przez sąd postanowienia o otwarciu postępowania układowego i trwa przez cały czas postępowania, aż do chwili uprawomocnienia się postanowienia sądu zatwierdzającego układ.

Oprócz powyższego, sędzia – komisarz wykonuje szereg czynności:

• starania o ujawnienie w księgach i rejestrach postanowienia o otwarciu postępowania,
• odebranie od nadzorcy sądowego przyrzeczenia sumiennego wykonywania obowiązków,
• odbieranie od nadzorcy sądowego sprawozdań z jego czynności,
• wyrażenie zgody na powołanie biegłych przez nadzorcę sądowego,
• sprawdzenie wierzytelności i wciągnięcie ich na listę wierzytelności,
• zwołanie zgromadzenia wierzycieli i połączone z tym zawiadomienia i doręczenia,
• wyznaczenie nowego terminu zgromadzenia w braku wymaganej liczby wierzycieli na pierwszym zgromadzeniu,
• przewodniczenie na zgromadzeniu wierzycieli,
• zwołanie ponownego zgromadzenia wierzycieli w razie zmian propozycji układowych,
• zarządzenie głosowania na zgromadzeniu wierzycieli,
• odroczenie zgromadzenia wierzycieli w razie niedojścia układu do skutku z powodu braku większości,
• zawiadomienie wierzycieli i dłużnika o terminie rozprawy nad zatwierdzeniem układu.

Czy działania sędziego – komisarza podlegają jakiejś weryfikacji?

Takim sposobem weryfikacji jest z cała pewnością możliwość wniesienia zażalenia na zarządzenie sędziego – komisarza, które przysługuje dłużnikowi i wierzycielom. Zażalenie to należy wnieść do sądu okręgowego – sądu gospodarczego w terminie tygodnia, który liczy się od daty ogłoszenia zarządzenia, a jeżeli zarządzenia nie ogłoszono, od daty jego doręczenia.

Jakie czynności podejmuje w postępowaniu układowym nadzorca sądowy?

Ogólnie rzecz biorąc nadzorca sądowy sprawuje pod kontrolą sędziego - komisarza nadzór nad przedsiębiorstwem dłużnika. Pełni swoje obowiązki do czasu prawomocnego zatwierdzenia układu przez sąd albo do czasu ukończenia postępowania w inny sposób.

Nadzorca sądowy składa wobec sędziego-komisarza przyrzeczenie sumiennego wykonywania obowiązków.

Głównym zadaniem nadzorcy sądowego jest sprawowanie nadzoru nad przedsiębiorstwem dłużnika. Przedsiębiorstwem tym nadal zarządza dłużnik. Celem nadzoru sprawowanego przez nadzorcę sądowego nad przedsiębiorstwem (majątkiem) dłużnika jest czuwanie nad tym, by dłużnik nie naraził wierzycieli na szkodę (stąd prawo swobodnego dostępu do wszelkiej dokumentacji przedsiębiorstwa dłużnika oraz do pomieszczeń, w których prowadzona jest działalność).

Jak długo nadzorca sądowy sprawuje swoją funkcję?

Nadzorca sprawuje swą funkcję od chwili otwarcia postępowania układowego do uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia układu albo do prawomocnego umorzenia postępowania układowego. Do obowiązków nadzorcy należy także składanie sędziemu-komisarzowi sprawozdania ze swych czynności. Przyjmuje się, że składanie sprawozdań jest jednym z podstawowych elementów kontroli, jaką wykonuje sędzia-komisarz w stosunku do nadzoru nad przedsiębiorstwem dłużnika sprawowanego przez nadzorcę. Dlatego też to sędzia-komisarz decyduje więc o terminie i częstotliwości składanych sprawozdań i ich treści.

Czy i jaką odpowiedzialność na swoje działania ponosi nadzorca sądowy?

Nadzorca sądowy odpowiada za szkodę, wyrządzoną niesumiennym pełnieniem obowiązków. Ustawodawca wskazuje wprost, iż powinien od niezwłocznie przystąpić:

1. do zamknięcia ksiąg dłużnika,
2. do sprawdzenia złożonego przez dłużnika bilansu, rachunku wyników oraz spisu wierzycieli, jako też do zbadania stanu przedsiębiorstwa.

Pamiętaj, że:

• Sędzia – komisarz w sprawowaniu kierownictwa i nadzoru działa z urzędu, ale możliwe jest także zgłaszanie mu stosownych wniosków,
• Sędzia – komisarz działa poprzez wydawanie postanowień i zarządzeń,
• Sędzia – komisarz sprawuje nadzór także nad dłużnikiem,
• Nadzorca sądowy przed przystąpieniem do pełnienia swoich czynności składa wobec sędziego - komisarza przyrzeczenie sumiennego wykonywania obowiązków, a ze swych czynności obowiązany jest składać sędziemu - komisarzowi sprawozdania,
• Prawo układowe nie określa warunków powołania nadzorcy sądowego (wymaganych kwalifikacji), pozostaje to do uznania sądu, w praktyce powołuje się nadzorcę spośród kandydatów na syndyków umieszczonych na liście kandydatów prowadzonej przez prezesów sądów okręgowych,
• Wykluczona jest jakakolwiek więź prawna między nadzorcą a dłużnikiem lub wierzycielami. Nadzorca nie ma prawa pobierać jakichkolwiek świadczeń zarówno od dłużnika, jak i wierzycieli, ma być osobą całkowicie niezależną, podlega wyłącznie nadzorowi sędziego-komisarza,
• Wynagrodzenie za wykonanie funkcji nadzorcy sądowego nie jest przedmiotem umowy, lecz orzeczenia sądu, poza tym ma ono charakter jednorazowy, a nie ciągły,
• Nadzorca może za zgodą sędziego - komisarza powołać jednego lub kilku biegłych.
• Stan prawny aktualny do dnia 30 września 2003 r. w związku z utratą mocy obowiązującej rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 2003 r. Prawo upadłościowe (Dz.U. 1991 r. Nr 118, poz. 512 ze zm.).

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. Prawo o postępowaniu układowem (Dz. U. 1934 r., Nr 93, poz. 836 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.