Skuteczne i sprawne dochodzenie należności na drodze prawnej

Lata 90. czyli czas anachronizmu

Transformacji politycznej po 1989 r. w Polsce towarzyszyły głębokie przemiany gospodarcze. Jednak w nowej, dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości, brak było instytucji i mechanizmów prawnych, które zapewniałyby pełną ochronę wszystkich podmiotów występujących w obrocie. Jedną z grup, która najboleśniej odczuła w tym czasie anachronizm polskiego wymiaru sprawiedliwości, byli wierzyciele. Między innymi z tego powodu w latach 90. ubiegłego wieku powstał i ugruntował się negatywny obraz polskiego wymiaru sprawiedliwości. To właśnie przekonanie o długotrwałości i nieskuteczności windykacji na drodze sądowej i egzekucyjnej wpłynęło na postawy znacznej części przedsiębiorców, która rezygnowała z dochodzenia swoich wierzytelności na drodze prawnej i powierzała ich dochodzenie firmom windykacyjnym wyłącznie na drodze polubownej lub po prostu je sprzedawała.

XXI wiek - czas postępu

Na szczęście stan polskiego wymiaru sprawiedliwości ulegał systematycznej poprawie.  Krokiem milowym na drodze przyspieszenia dochodzenia należności na drodze prawnej było wejście w życie w 2000 r. tzw. "noweli lipcowej"- ustawy o zmianie kodeksu postępowania cywilnego . Dzięki tej ustawie windykacja wierzytelności przed sądem odbywa się na formularzach i według uproszczonej procedury. W latach następnych uchwalono kolejne zmiany polskiego prawa, dostosowując je do wymogów UE i potrzeb nowoczesnego społeczeństwa.  Zmianom uległ również sposób funkcjonowania sądownictwa. Jego struktury w chwili obecnej są dużo bardziej efektywne w porównaniu do lat ubiegłych.

Z perspektywy doświadczeń naszej Kancelarii, która w latach 2001-2007 prowadziła obsługę ok. 60 000 spraw na drodze sądowej lub egzekucyjnej, w okresie tym następowało stopniowe skrócenie czasu  wydawania rozstrzygnięć przez sądy. Obecnie średni czas wydania przez sąd orzeczenia w sprawie o zapłatę niespornych należności wynosi ok. 2,5 miesiąca od dnia wniesienia sprawy, a w wielu wydziałach na terytorium całego kraju wydanie orzeczenia w tego typu sprawach nie trwa dłużej niż kilka tygodni. 

Komornicy – zwiększenie szybkości i skuteczności

Negatywne oceny skuteczności wymiaru sprawiedliwości odnosiły się nie tylko do procedur sądowych, ale także do egzekucji komorniczej.

Powstałe w latach 90. stereotypy, w zderzeniu z dzisiejszymi realiami nie mogą być już dłużej uznane za uprawnione. Oto bowiem także na tym obszarze w ostatnich latach zaszły istotne zmiany na korzyść Wierzycieli. W celu zwiększenia efektywności komorników powołano większą ilość rewirów (w latach 2002-2005 powstały 52 nowe rewiry). W latach 2000-2004 liczba spraw wpływających do komorników zwiększyła się o 65 proc.  a liczba sprawa załatwianych w ciągu roku wzrosła o 87,8 proc.  Liczba spraw pozostawionych do dalszej egzekucji była w roku 2006 o 12,9 proc. niższa od zaległości notowanych w 2004 r. Na wzrost efektywności pracy komorników wpłynęły również zmiany zasad ich wynagradzania . Obecnie wynagrodzenie komornikom jest należne wyłącznie w razie skutecznego wyegzekwowania należności od dłużnika.

Statystyki

Bank Światowy (w raporcie „Doing Business”) wskazał średni czas egzekucji należności handlowej w Polsce w 2005 roku na 980 dni. Kancelaria, mając wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu dziesiątek tysięcy spraw przed polskim sądami i komornikami, prowadzi własne statystyki, które jasno wskazują, iż średni czas dochodzenia należności od dnia wniesienia sprawy do sądu do zakończenia postępowania egzekucyjnego wynosi obecnie średnio ok. 320 dni, a w wielu wypadkach okres ten nie przekracza 6 miesięcy.

Wnioski

Oczywiście, obecna sytuacja jest daleka od ideału, między innymi wciąż opóźnia się pełna informatyzacja sądów, co uniemożliwia wdrożenie oczekiwanej, jeszcze szybszej procedury rozpatrywania spraw o zapłatę w oparciu o nośniki elektroniczne. Trzeba jednak dostrzec,
że w funkcjonowaniu polskiego systemu wymiaru sprawiedliwości w ostatniej dekadzie zaszły ogromne zmiany, dzięki czemu już w obecnej chwili zapewnia on stosunkowo szybką
i skuteczną egzekucję należności handlowych.

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego  (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zm.)

• Ustawa z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. 2000 r., Nr 48, poz. 554).

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jednolity: Dz. U. 2006 r., Nr 167, poz. 1191 ze zm.)

Paweł Śladowski, Maciej Panfil
Kancelaria Prawnicza Maciej Panfil i Partnerzy Spółka Komandytowa

Kancelaria Prawnicza Maciej Panfil i Partnerzy Sp. k. razem z Francuską Izbą Przemysłowo-Handlową w Polsce jest organizatorem konferencji, której tematem będzie "Skuteczne i sprawne dochodzenie należności  na drodze prawnej". Konferencja odbędzie się dnia 25 października 2007 r. w Instytucie Francuskim przy ul. Senatorskiej 38, w Warszawie. Więcej informacji na stronach: http://www.panfil.pl/ oraz http://www.ccifp.pl/.

Zespół
e-prawnik.pl