Jak skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej?

Poniosłeś wydatki na cele rehabilitacyjne lub związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych? Dowiedz się, czy możesz skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej.

">Kto może skorzystać z ulgi?

Z ulgi możesz skorzystać, jeśli:

• jesteś osobą niepełnosprawną lub
• masz na utrzymaniu osobę niepełnosprawną oraz
• poniosłeś wydatki na rehabilitację lub poniosłeś wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych.

Wydatki, które możesz odliczyć, są wymienione w przepisach ustawy o PIT.

Kiedy przysługuje ulga?

Z ulgi możesz skorzystać, jeżeli masz dokument, który stwierdza poniesienie wydatków i:

1. orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
2. decyzję, która przyznaje rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
3. orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów, albo
4. orzeczenie o niepełnosprawności, wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów, które obowiązywały do 31 sierpnia 1997 roku.

Z ulgi możesz też skorzystać, jeśli masz na utrzymaniu osobę niepełnosprawną.

Osoba niepełnosprawna, która pozostaje na utrzymaniu podatnika - to Twój współmałżonek, dziecko własne, dziecko przysposobione, dziecko obce przyjęte na wychowanie, pasierb, rodzic, rodzic współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięć lub synowa.

Roczne dochody osoby niepełnosprawnej nie mogły przekroczyć 16 061,28 zł w roku 2022. 

Limit dochodu dotyczy osoby niepełnosprawnej pozostającej na utrzymaniu podatnika.

Do 16 061,28 zł nie zalicza się:

• zasiłku pielęgnacyjnego,
• świadczenia uzupełniającego, otrzymanego na podstawie przepisów o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji,
• dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów,
• alimentów na rzecz dzieci, o których mowa w ustawie PIT.
• dodatku energetycznego o którym mowa w art. 5c ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. – Prawo energetyczne,
• dodatku osłonowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o dodatku osłonowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1, 202 i 1692),
• dodatku węglowego, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 5 sierpnia 2022 r. o dodatku węglowym (Dz. U. poz. 1692 i 1967),
• dodatku dla gospodarstw domowych z tytułu wykorzystywania niektórych źródeł ciepła i dodatku dla niektórych podmiotów niebędących gospodarstwami domowymi z tytułu wykorzystywania niektórych źródeł ciepła, o których mowa w art. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 15 września 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw (Dz. U. poz. 1967),
• dodatku elektrycznego, o którym mowa w art. 27 ustawy z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej (Dz. U. poz. 2127),
• refundacji kwoty odpowiadającej podatkowi VAT, o której mowa w art. 18 ustawy z dnia 15 grudnia 2022 r. o szczególnej ochronie niektórych odbiorców paliw gazowych w 2023 r. w związku z sytuacją na runku gazu (Dz.U. poz. 2687).

Do dochodów zalicza się natomiast inne dochody zwolnione z opodatkowania np. zapomogę, przychody osób do ukończenia 26 roku życia, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 updof.

Rodzaje wydatków do odliczenia

Wydatki są:

• nielimitowane - możesz odliczyć całą kwotę takiego wydatku,
• limitowane - możesz odliczyć kwotę, która uwzględnia „górny” lub „dolny” limit kwotowy.

W ramach wydatków nielimitowane możesz odliczyć Twoje koszty na:

• adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb, które wynikają z niepełnosprawności;
• przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb, które wynikają z niepełnosprawności;
• zakup, naprawę lub najem wyrobów medycznych, które są wymienione w wykazie wyrobów medycznych określonym w przepisach wydanych na podstawie 38 ust. 4 ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz wyposażenia, które umożliwia ich używanie zgodnie z przewidzianym zastosowaniem (w ramach nielimitowanych wydatków nie odliczysz wydatków na pieluchomajtki, pieluchy anatomiczne, chłonne majtki, podkłady i wkłady anatomiczne);
• zakup, naprawę lub najem indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, oraz wyposażenia umożliwiającego ich używanie zgodnie z przewidzianym zastosowaniem, niewymienionych w wykazie wyrobów medycznych określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 38 ust. 4 ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego;
• zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb, które wynikają z niepełnosprawności;
• odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym;
• odpłatność za pobyt w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym;
• odpłatność za pobyt opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, który przebywa z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego lub zakładzie rehabilitacji leczniczej;
• odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne lub leczniczo-rehabilitacyjne;
• opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa;
• opłacenie tłumacza języka migowego;
• kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia;
• odpłatny przewóz:
  • osoby niepełnosprawnej - karetką transportu sanitarnego,
  • osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 - również innymi środkami transportu niż karetka transportu sanitarnego;
• odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
  • na turnusie rehabilitacyjnym,
  • w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym,
  • na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia,
  • opiekuna osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I grupy inwalidztwa lub dzieci niepełnosprawnych do lat 16, który przebywa z osobą niepełnosprawną na turnusie rehabilitacyjnym lub w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, lub zakładzie rehabilitacji leczniczej.

W ramach wydatków limitowanych - możesz odliczyć koszty na:

• zakup leków, o których mowa w ustawie Prawo farmaceutyczne, jeżeli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować stale lub czasowo te leki. W tym przypadku odliczeniu podlegają wydatki w wysokości różnicy pomiędzy wydatkami faktycznie poniesionymi w danym miesiącu, a kwotą 100 zł;
• zakup pieluchomajtek, pieluch anatomicznych, chłonnych majtek, podkładów, wkładów anatomicznych - maksymalna kwota odliczenia wynosi 2 280 zł;
• opłacenie przewodników osób niewidomych zaliczonych do I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa - maksymalna kwota odliczenia wynosi 2 280 zł;
• utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, tj. odpowiednio wyszkolonego i specjalnie oznaczonego psa, który ułatwia osobie niepełnosprawnej aktywne uczestnictwo w życiu społecznym - maksymalna kwota odliczenia w roku podatkowym wynosi 2 280 zł;
• używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16. roku życia - maksymalna kwota odliczenia w roku podatkowym wynosi 2 280 zł.

Ten katalog wydatków (zarówno nielimitowanych jak i limitowanych) ma charakter zamknięty. Oznacza to, że możesz odliczyć tylko te wydatki, które zostały wprost wymienione w przepisach ustawy PIT.

Jak obliczyć ulgę?

Jaką kwotę można odliczyć?

W przypadku wydatków:

• nielimitowanych - odliczasz kwotę wydatku, który poniosłeś;
• ograniczonych „górnym” limitem kwotowym - odliczasz kwotę wydatku, który poniosłeś, ale nie możesz odliczyć więcej niż limit;
• częściowo sfinansowanych (dofinansowanych) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz wydatków zwróconych w jakiejkolwiek formie - odliczasz różnicę pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą, którą otrzymałeś z tych funduszy (środków) lub zwróconą Ci w jakiejkolwiek formie;
• na leki - odliczasz różnicę pomiędzy poniesionymi wydatkami w danym miesiącu,a 100 zł.

Przykład:

Jeżeli w marcu wydałeś na leki 90 zł, w kwietniu 120 zł, w maju 170 zł, a czerwcu 245 zł - to w zeznaniu podatkowym możesz odliczyć 235 zł - czyli nadwyżkę pomiędzy wydatkami z danego miesiąca, a 100 zł.

Pamiętaj, że nie możesz odliczyć wydatków - nawet jeśli są wymienione w ustawie – jeśli zostały one:

• w całości zapłacone ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub
• w całości Ci zwrócone w jakiejkolwiek formie.

Sposób dokonywania odliczeń

Ulgę odliczasz od:

• dochodu, który jest opodatkowany według skali podatkowej albo
• przychodu, który jest opodatkowany ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Jeżeli w roku podatkowym uzyskałeś dochody (przychody) z pozarolniczej działalności gospodarczej, najmu, dzierżawy lub umów o podobnym charakterze, to z ulgi rehabilitacyjnej możesz skorzystać już w trakcie roku podatkowego, czyli przy obliczaniu zaliczki lub ryczałtu. Jednak „ostatecznego” rozliczenia dokonujesz w zeznaniu podatkowym.

Odliczasz od dochodu wydatki:

• których nie zaliczyłeś do kosztów uzyskania przychodów,
• których nie odliczyłeś od przychodu opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub
• które nie zostały ci zwrócone w jakiejkolwiek formie.

Od przychodu odliczasz wydatki:

• których nie odliczyłeś od dochodu,
• których nie zaliczyłeś do kosztów uzyskania przychodów na podstawie przepisów ustawy PIT.

Jeżeli nie miałeś wystarczających dochodów (przychodów) i nie odliczyłeś wydatków w zeznaniu podatkowym - nie możesz ich odliczyć w kolejnych latach.

Jak dokumentować prawo do ulgi?

Wysokość wydatków ustalasz na podstawie dokumentów, które potwierdzają ich poniesienie. Może to być np. faktura, rachunek, dowód wpłaty na poczcie lub potwierdzenie przelewu bankowego, o ile wynika z nich kto, kiedy, komu, ile oraz za co zapłacił.

Możesz odliczyć również wydatek, który poniosłeś za granicą.

Do przeliczenia poniesionych wydatków w walucie obcej na polskie złote stosujesz średni kurs Narodowego Banku Polskiego z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia wydatku.

Wydatków limitowanych na:

• opłacenie przewodników osób niewidomych zaliczonych do I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
• utrzymanie psa asystującego,
• używanie samochodu osobowego

- nie musisz dokumentować.

Jednak na żądanie organów podatkowych masz obowiązek przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia. W szczególności masz obowiązek:

• wskazać z imienia i nazwiska osoby, którym zapłaciłeś za to, że były przewodnikiem,
• okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego.

Organ podatkowy ma prawo sprawdzić poprawność odliczeń, które dokonałeś.

Urząd skarbowy może się do Ciebie zwrócić byś udowownił, że poniosłeś wydatek nawet jeśli brak jest ustawowego wymogu dokumentowania wysokości określonych wydatków fakturą, rachunkiem lub innym dokumentem. Organ może to sprawdzić w ramach czynności sprawdzających lub postępowania podatkowego.

Jeśli skorzystałeś z odliczenia, a po złożeniu zeznania rocznego zorientujesz się, że nie posiadasz dowodów, które potwierdzają twoje prawo do ulgi, jak najszybciej złóż korektę zeznania podatkowego.

Pamiętaj, że samo posiadanie statusu emeryta lub rencisty nie wystarcza do odliczenia wydatku w ramach ulgi rehabilitacyjnej.

Jakie zeznanie złożyć?

Złóż zeznanie:

• PIT-37 - jeżeli uzyskałeś przychody opodatkowane według skali podatkowej za pośrednictwem płatnika (np. z umowy o pracę, emerytury);
• PIT-36 - jeżeli uzyskałeś przychody opodatkowane według skali podatkowej z działalności gospodarczej, najmu, podnajmu, dzierżawy lub inne przychody bez pośrednictwa płatnika;
• PIT-28 - jeżeli uzyskałeś przychody opodatkowane w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (np. z działalności gospodarczej, najmu, podnajmu, dzierżawy)

- z załącznikiem PIT/O (informacja o odliczeniach).

Przykłady

Na kogo powinna być wystawiona faktura, która dokumentuje poniesione wydatki - na niepełnosprawne dziecko, czy też na rodzica, który dokonuje odliczenia ulgi rehabilitacyjnej? Faktura może być wystawiona na dziecko niepełnosprawne lub na rodzica, który utrzymuje dziecko niepełnosprawne. Jeżeli z ulgi korzysta osoba, która ma na utrzymaniu osobę niepełnosprawną, to dokument stwierdzający poniesienie wydatku uprawniającego do odliczenia, może być wystawiony na osobę niepełnosprawną, jak i na osobę, która utrzymuje osobę niepełnosprawną.

Czy w ramach limitu na używanie samochodu osobowego mogą być uwzględnione również wydatki eksploatacyjne takie jak np. wymiana części eksploatacyjnych czy też remont samochodu? Tak. Wydatki związane z używaniem samochodu osobowego to wydatki na paliwo oraz inne wydatki związane z utrzymaniem tego samochodu w stanie umożliwiającym korzystanie z niego, np. wydatki na jego remont, wymianę opon czy ubezpieczenie.

Jeżeli rodzice wychowują niepełnosprawne dziecko, to czy obojgu rodzicom przysługuje prawo do odliczenia ulgi rehabilitacyjnej? W przypadku, gdy oboje rodzice łożą na utrzymanie niepełnosprawnego dziecka (bez względu na to, czy pozostają w związku małżeńskim czy też nie), każdemu z nich przysługuje prawo do ulgi rehabilitacyjnej w wysokości faktycznie poniesionego przez siebie wydatku. W przypadku wydatków ograniczonych limitem kwotowym każdemu z rodziców przysługuje odrębny (własny) limit.

Jestem osobą niepełnosprawną i posiadam na utrzymaniu inną osobę niepełnosprawną. Czy mogę odliczyć wydatki związane z używaniem samochodu osobowego w podwójnej wysokości? Nie. Przysługuje Ci jeden limit z tytułu odliczenia wydatków związanych z używaniem samochodu osobowego - również wtedy, gdy masz na utrzymaniu inną osobę niepełnosprawną i sam jesteś niepełnosprawny. Osoba niepełnosprawna, która posiada na utrzymaniu jedną, dwie lub więcej osób niepełnosprawnych, może odliczyć wydatki do wysokości 2 280 zł łącznie.

Czy „trzynastą” emeryturę wliczam do dochodu osoby niepełnosprawnej, ustalanego dla potrzeb ulgi rehabilitacyjnej? Nie. Przy obliczaniu dochodu osoby niepełnosprawnej - dla ustalenia, czy pozostaje ona na utrzymaniu innej bliskiej osoby - nie bierzesz pod uwagę dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów.

Jestem osobą niepełnosprawną. Czy mogę odliczyć wydatki na prywatne zabiegi rehabilitacyjne? Tak. Możesz odliczyć poniesione wydatki na prywatne zabiegi rehabilitacyjne, jeśli wydatki te nie zostały Ci zwrócone (dofinansowane) w jakiejkolwiek formie.

Jestem osobą niepełnosprawną. Lekarz zalecił mi stosowanie różnych leków. Nie wszystkie są związane z moją niepełnosprawnością. Czy mogę odliczyć wszystkie wydatki na leki? Tak. Możesz odliczyć wydatki na wszystkie leki, które zalecił Ci lekarz specjalista. Również te, które nie są związane ze schorzeniem, na które posiadasz orzeczenie o niepełnosprawności. Odliczasz kwotę, która jest różnicą pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu, a kwotą 100 zł.

• art. 26 ust. 1 pkt 6, ust. 7-7g, ust. 13a, ust. 15 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT);
• art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 roku o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (ustawa o ryczałcie).

Na podst. podatki.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl