Uprawnienie małżonka spadkodawcy do żądania przedmiotów urządzenia domowego

Jakie szczególne uprawnienie przysługuje w niektórych przypadkach małżonkowi spadkodawcy?

Małżonkowi spadkodawcy, który dziedziczy z ustawy w zbiegu z innymi spadkobiercami, poza zstępnymi spadkodawcy mieszkającymi z nim razem w chwili jego śmierci, przysługuje - na mocy art. 939 § 1 K.c. - szczególne uprawnienie. Małżonek może bowiem żądać ponad swój udział spadkowy przedmiotów urządzenia domowego, z których za życia spadkodawcy korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam. 

Powyższa regulacja ma na celu zapewnienie, by małżonek korzystał z jak najbardziej podobnych warunków życiowych do tych, z których korzystał, gdy żył spadkodawca.

Jakie są warunki skorzystania z tego uprawnienia?

Warunkiem skorzystania z uprawnienia przewidzianego w art. 939 § 1 K.c. jest nie tylko istnienie ważnego związku małżeńskiego w chwili otwarcia spadku, ale również pozostawanie przez spadkodawcę i jego małżonka we wspólnym pożyciu. Jeżeli bowiem pożycie małżonków ustało za życia spadkodawcy, to na mocy art. 939 § 2 K.c. powyższe uprawnienie małżonkowi nie przysługuje.

Małżonek nie nabywa tego uprawnienia również wtedy, gdy dziedziczy w zbiegu ze zstępnymi spadkodawcy, którzy mieszkali ze spadkodawcą w chwili jego śmierci. Jednak, gdy powołani ustawowo do spadku zstępni spadkodawcy nie zamieszkiwali ze spadkodawcą w chwili jego śmierci, małżonek może skorzystać z uprawnienia z art. 939 § 1 K.c.

O jakie przedmioty urządzenia domowego chodzi?

Przez "przedmioty urządzenia domowego" należy rozumieć ruchomości, takie jak np. meble, dywany, sprzęt AGD, RTV. W każdej konkretnej sytuacji zakres tych przedmiotów zależy od zamożności małżonków.

Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują, że chodzi tylko o te przedmioty urządzenia domowego, z których małżonek korzystał za życia spadkodawcy wspólnie z nim lub wyłącznie sam. Małżonek na mocy uprawnienia z art. 939 § 1 K.c. nie może więc żądać przedmiotów urządzenia domowego, z których korzystał sam spadkodawca.   

Czy żądanie przedmiotów urządzenia domowego zmniejszy pozostały udział spadkowy małżonka spadkodawcy?

Przysługujące małżonkowi na mocy art. 939 § 1 K.c. przedmioty urządzenia domowego nie są zaliczane na poczet udziału przysługującemgo małżonkowi w spadku z tytułu dziedziczenia. Do roszczeń małżonka z tego tytułu stosuje się odpowiednio przepisy o zapisie zwykłym. 

Małżonek może domagać się od pozostałych spadkobierców przeniesienia na niego udziałów w przedmiotach urządzenia domowego.

Zob.: Porządek dziedziczenia, czyli kto i w jaki sposób dziedziczy po zmarłym, jeśli nie pozostawił on testamentu?

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zmianami)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl