Wierzytelności nieściągalne, a koszty uzyskania przychodu

Istnieje jednak możliwość zminimalizowania strat, związanych z niewypłacalnością dłużników, poprzez zaliczenie danej wierzytelności w koszty uzyskania przychody, ale tylko jeśli:

- wierzytelność uprzednio stanowiła przychód należny z pozarolniczej działalności gospodarczej

-jej nieściągalność została uprawdopodobniona

          Zgodnie z art. 14 PIT Za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług. Jeśli zatem w kwocie nieściągalnej wierzytelności znajduje się podatek od towarów i usług, to do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wyłącznie wierzytelność w kwocie netto, czyli w kwocie pomniejszonej o ten podatek.

          Warunek uprawdopodobnienia nieściągalności  wierzytelności oznacza konieczność przedstawienia odpowiedniej dokumentacji.  Jej wyczerpujące wyliczenie zostało zawarte w art. 23.2 PIT,zgodnie z tym przepisem za odpowiednią dokumentację mogą być uznane :

1) postanowienie o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo

2) postanowienie sądu o:

a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub

b) umorzeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, gdy zachodzi okoliczność, o której mowa w lit. a, lub

c) ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku, albo

3) protokoł sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej

kwoty.

Ściąganie  wierzytelności może odbywać się na podstawie ustawy  o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz kodeksem postępowania cywilnego. Egzekucji administracyjnej podlegają w szczególności: podatki, opłaty i inne należności, do których stosują się przepisy Działu III ordynacji podatkowej, grzywny i kary pieniężne wymierzone przez organy administracji publicznej, należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie innych ustaw, wpłaty na rzecz funduszy celowych utworzonych na podstawie odrębnych przepisów, należności przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego. Sądowe postępowanie egzekucyjne przeprowadzane jest ze stosunków cywilnoprawnych, a jego podstawą są tytuły egzekucyjne.

W żadnym z obu ww. aktów prawnych nie ma mowy o postanowieniach o nieściągalności ani tym bardziej o sytuacjach, kiedy mogą one być wydawane. Należy jednak uznać, że jest nim, w określonych sytuacjach, postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, np. postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Dotyczy to w szczególności przypadków, gdy: obowiązek o charakterze niepieniężnym okazał się niewykonalny czy też w przypadku stwierdzenia, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne

Do zaliczenie w koszty podatkowe takiej wierzytelności wystarczy udokumentowanie nieściągalności tylko jej części. Znajdzie tu, takiej sytuacji, zastosowanie zasada „jeśli nie mogę mniej, tym bardziej nie mogę więcej”.

Obok tego, wierzyciel musi stwierdzić, iż postanowienie to odpowiada stanowi faktycznemu. Polega ono na stwierdzeniu, że wierzyciel nie posiada informacji o innych możliwościach dochodzenia spłaty należności.

W przypadku niedużych należności, zastosowanie często będzie znajdować protokół sporządzonym przez podatnika, stwierdzający, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.Za koszty przewidywane można uznać koszty niezbędne do poniesienia w celu dochodzenia należności.  Do takich kosztów zalicza się koszty sądowe, koszty zastępstwa prawnego oraz koszty egzekucyjne.

Należy pamiętać, że do na podatniku ciąży obowiązek ustalenia kosztów, jakie musiałby ponieść w związku z dochodzeniem wierzytelności

Podstawa prawna:

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r. (Dz.U. Nr 80, poz. 350)

Tomasz Schwertner

www.e-prawnik.pl