Wznowienie postępowania podatkowego

Jakie przesłanki uzasadniają wznowienie postępowania?

Analogicznie jak przy zagadnieniu stwierdzenia nieważności, dopuszczalność tej nadzwyczajnej procedury obwarowana jest warunkami określonymi w przepisach. W tym jednak przypadku najistotniejsze są wady, które dotykają nie tyle samej decyzji, ile raczej postępowania zakończonego wydaniem decyzji ostatecznej.

Zgodnie z przepisami postępowanie wznawia się jeżeli:

• dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,
• decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,
• decyzja wydana została rzez pracownika lub organ podatkowy, który podlega wyłączeniu,
• strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,
• wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nie znane organowi, który wydał decyzję,
• decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,
• decyzja została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które zostały następnie uchylone lub zmienione w sposób mogący mieć wpływ na treść wydanej decyzji,
• decyzja została wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny.
• ratyfikowana umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania lub inna ratyfikowana umowa międzynarodowa, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, ma wpływ na treść wydanej decyzji;
• wynik zakończonej procedury wzajemnego porozumiewania lub procedury arbitrażowej, prowadzonych na podstawie ratyfikowanej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innej ratyfikowanej umowy międzynarodowej, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, ma wpływ na treść wydanej decyzji
• orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości ma wpływ na treść wydanej decyzji

Poniżej omawiamy najważniejsze w naszej opinii przesłanki, częste w praktyce, lub te, które mogą sprawiać podatnikom trudności interpretacyjne.

Fałszywe dowody, przestępstwo.

Fałszywość nie oznacza w tym przypadku fałszu logicznego, czyli nieprawdy, lecz dotyczy dowodów sfałszowanych, podrobionych. Przestępstwo dotyczy głównie sytuacji, gdy w toku postępowania organ korzystał z informacji objętych tajemnicą. Fakt fałszerstwa i popełnienia przestępstwa powinien być odpowiednio udowodniony, poprzez wydanie przez sąd lub inny organ stosownego orzeczenia. Jeżeli jednak prawdziwość tych przesłanek nie budzi wątpliwości, a wznowienie postępowania jest niezbędne w celu ochrony interesu publicznego, postępowanie można wznowić również przed wydaniem właściwego orzeczenia.

Brak udziału strony w postępowaniu.

Uprawnienie strony do brania czynnego udziału w każdym stadium postępowania jest jedną z podstawowych zasad postępowania podatkowego. Naruszenie tej normy stanowi poważne naruszenie prawa, będąc dość mocną przesłanką dla wzruszenia decyzji. Wystarczy przy tym, że strona lub jej pełnomocnik nie brała udziału w jakimkolwiek stadium lub czynności postępowania nie ze swojej winy. Organ ma obowiązek zapewnienia stronie udziału w postępowaniu, w szczególności poprzez informowanie jej o podejmowanych czynnościach. Właśnie ów brak informacji stanowi najczęstszą formę naruszenia tej ważnej zasady postępowania podatkowego.

Nowe okoliczności lub dowody.

Jest to niezwykle istotna przesłanka i stosunkowo częsta w praktyce. Okoliczności lub dowody muszą spełniać kilka ważnych warunków:

• muszą być istotne, czyli takie, które mogłyby mieć wpływ na rozstrzygnięcie,
• muszą istnieć w dniu wydania decyzji,
• nie mogą być znane organowi wydającemu decyzję. Nie są przy tym istotne powody owego braku znajomości - dla samego wznowienia postępowania nie jest istotnym, czy brak znajomości spowodowany był niedbalstwem organu, czy też obiektywnym brakiem możliwości zapoznania się z danymi okolicznościami lub dowodami.

Okoliczności i dowody należy tu rozumieć jako pewne obiektywne fakty, czy też stany rzeczy. Nie chodzi tutaj o błędną wykładnię przepisów, lub brak znajomości tychże.

Kto jest uprawniony do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania?

Postępowanie wszczynane jest na wniosek strony lub z urzędu. W oparciu o wykładnię systemową, można stwierdzić, iż uprawnionym wnioskodawcą jest osoba, która była stroną wadliwego postępowania, gdyż to jej interesu prawnego dotyczyłby wniosek.

Wznowienie postępowania nastepuje tylko na żądanie strony jeżeli przyczyną wznowieni ma być jedna z nizej wymienionych okliczności:i

Jaki jest termin do złożenia wniosku o wznowienie postępowania?

Teoretycznie nieograniczony, z dwoma wyjątkami. Jeżeli podstawą wniosku jest naruszenie uprawnienia strony do brania udziału w postępowaniu, żądanie musi być wniesione w terminie miesiąca od dnia powzięcia wiadomości o wydaniu decyzji.

Jeżeli decyzja została wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności orzekł Trybunał Konstytucyjny lub jeżeli na decyzje ma wpływ orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Uni Europejskiej, strona ma na wniesienie żądania zaledwie miesiąc od dnia wejścia w życie orzeczenia TK lub publikacji sentencji orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Warto zwrócić uwagę na absurdalnie krótki termin w drugim przypadku – ustawodawca najwyraźniej zakłada, że każdy obywatel na bieżąco śledzi działalność TK... albo mówiąc wprost przejawia gorliwą dbałość o interesy fiskusa.

Pomimo ogólnej zasady o nieograniczonym terminie na złożenie wniosku o wznowienie postępowania, organ nie może wznowić postępowania po upływie terminów przedawnienia prawa do wydania decyzji lub przedawnienia zobowiązania. Czyli po upływie tych terminów, wnioskodawca wciąż ma prawo złożenia wniosku, jednak nie może już liczyć na decyzję inną niż odmowną.

Jaki organ jest właściwy dla wznowienia postępowania?

Właściwym jest organ, który wydał decyzję w ostatniej instancji. Jeżeli jednak działanie tego organu stanowi przesłankę wznowienia postępowania, o wznowieniu rozstrzyga organ wyższej instancji, który jednocześnie wyznacza organ właściwy do przeprowadzenia drugiego etapu procedury. Chyba że decyzję w ostatniej instancji wydał Minister Finansów, izba skarbowa lub SKO – wówczas dla wznowienia postępowania właściwy jest ten właśnie organ, niezależnie od tego, czy jego działanie stanowi przesłankę uzasadniającą wszczęcie procedury.

Dwa etapy procedury wznowienia postępowania.

Procedura wznowienia postępowania jest dość specyficzna, dzieli się bowiem na dwa różne etapy. W pierwszym organ bada zasadność wznowienia postępowania. Jeżeli formalne warunki zostaną spełnione, czyli wniosek złożyła uprawniona strona i nie upłynął termin po którym organ nie może wznowić postępowania, oraz gdy przesłanki wznowienia nie są oczywiście bezzasadne, organ wydaje postanowienie o wznowieniu postępowania. W przeciwnym razie organ wydaje decyzję o odmowie wznowienia postępowania. Po wydaniu stosownego postanowienia rozpoczyna się drugi etap, w którym właściwy organ analizuje, czy zachodzą przesłanki wznowienia postępowania.

Dopiero po rozpatrzeniu przesłanek wznowienia postępowania, organ wydaje decyzję rozstrzygającą.

  Jeżeli przesłanki nie wystąpiły, organ odmawia uchylenia dotychczasowej decyzji. Jeżeli wystąpiły przesłanki wznowienia postępowania organ uchyla decyzję w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy lub umarza postępowanie, odmawia jednak uchylenia, jeżeli w wyniku uchylenia mogłaby zostać wydana jedynie decyzja o takim samym rozstrzygnięciu, lub wydanie decyzji nie mogłoby nastąpić z uwagi na upływ terminu przedawnienia prawa do wydania decyzji lub przedawnienia zobowiązania podatkowego. W przypadku odmowy pomimo zaistnienia przesłanek uzasadniających wznowienie postępowania, organ w rozstrzygnięciu stwierdza istnienie tych przesłanek, co ma znaczenie dla kwestii ewentualnego odszkodowania.

Wstrzymanie wykonania decyzji.

Jeżeli okoliczności sprawy wskazują na prawdopodobieństwo uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępowania, organ podatkowy jest obowiązany do wstrzymania wykonania decyzji, z urzędu lub na wniosek strony.

Pamiętaj, że:

• wznowienie postępowania dotyczy formalnoprawnych uchybien dokonanych w toku postępowania
• w czterech przypadkach wniosek o wznowienie postępowania ograniczony jest terminem,
• organ nie może wznowić postępowania po upływie terminów przedawnienia prawa do wydania decyzji lub przedawnienia zobowiązania,

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (Dz. U. 1997r. nr 137 poz. 926 ze zmianami)

Zespół
e-prawnik.pl