Jaki nauczyciel i za co podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej?
Nauczyciele mianowani i dyplomowani podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom związanym z rzetelnym realizowaniem zadań związanych z powierzonym im stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, wspieraniem każdego ucznia w jego rozwoju oraz dążeniem do pełni własnego rozwoju osobowego.
Karami dyscyplinarnymi dla nauczycieli są:
- nagana z ostrzeżeniem,
- zwolnienie z pracy,
- zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie 3 lat od ukarania,
- wydalenie z zawodu nauczycielskiego. Kara ta jest równoznaczna z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim.
Kto wymierza kary dyscyplinarne?
Do orzekania w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli właściwe są komisje dyscyplinarne pierwszej i drugiej instancji. W sprawach dyscyplinarnych nauczycieli orzekają w pierwszej instancji komisje dyscyplinarne przy wojewodach dla nauczycieli wszystkich szkół na terenie województwa. Drugą instancją w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli jest odwoławcza komisja dyscyplinarna przy ministrze właściwym do spraw oświaty i wychowania, a w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli szkół artystycznych - odwoławcza komisja dyscyplinarna przy ministrze właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, powołane do rozpatrywania odwołań od orzeczeń komisji dyscyplinarnych przy wojewodach. Natomiast o d prawomocnych orzeczeń odwoławczych komisji dyscyplinarnych przy ministrze właściwym do spraw oświaty i wychowania oraz przy ministrze właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w sprawach dyscyplinarnych stronom przysługuje odwołanie do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego sądu apelacyjnego - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Do rozpatrzenia takiego odwołania mają zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o apelacji. Od orzeczenia sądu apelacyjnego kasacja już nie przysługuje.
Kto wchodzi w skład komisji dyscyplinarnych?
Członków komisji powołuje się spośród nauczycieli mianowanych. Członkami komisji mogą być również nauczyciele zatrudnieni w urzędach organów administracji rządowej na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych. Członków komisji powołuje, odwołuje i ustala ich liczbę oraz funkcje, wojewoda lub właściwy minister, przy którym ta komisja działa w porozumieniu ze związkami zawodowymi zrzeszającymi nauczycieli. Kandydatów wraz z podaniem uzasadnienia zgłaszają organy administracji rządowej lub samorządowej oraz rady pedagogiczne szkół.
Kim jest i jaką funkcję pełni rzecznik dyscyplinarny?
W celu przeprowadzenia czynności mających ustalić zasadność zarzutu uchybienia godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela oraz okoliczności przewinienia, organ, przy którym działa komisja, wyznacza rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców. Wniosek rzecznika dyscyplinarnego o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego lub jego postanowienie o umorzeniu postępowania wyjaśniającego albo wniesienie zażalenia lub odwołania wymaga zatwierdzenia przez organ, który wyznaczył rzecznika dyscyplinarnego w sprawie.
Jakie są poszczególne etapy postępowania dyscyplinarnego?
Postępowanie wyjaśniające
Organ, przy którym działa komisja, po otrzymaniu wiadomości o uchybieniu godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela albo o toczącym się przeciw niemu lub zakończonym postępowaniu karnym niezwłocznie poleca rzecznikowi dyscyplinarnemu przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego.
Wniosek o wszczęcie postępowania
Po złożeniu przez rzecznika dyscyplinarnego wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przewodniczący komisji wyznacza skład orzekający. Komisje dyscyplinarne wydają orzeczenia po przeprowadzeniu rozprawy oraz po wysłuchaniu głosów rzecznika dyscyplinarnego i obwinionego lub jego obrońcy.
Postępowanie przed komisją I instancji
Postępowanie przed komisją I instancji może zakończyć się wydaniem orzeczenia:
- o ukaraniu, mocą którego uznaje obwinionego winnym w całości lub w części popełnienia zarzucanego mu przewinienia i wymierza karę dyscyplinarną, albo
- o uniewinnieniu albo
- o umorzeniu postępowania, jeżeli zachodzą okoliczności to uzasadniające.
Postępowanie odwoławcze
Od orzeczenia komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji rzecznikowi dyscyplinarnemu i obwinionemu lub jego obrońcy przysługuje prawo wniesienia odwołania. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie orzeczenia. Odwołanie wnosi się na piśmie w dwóch egzemplarzach do komisji, która wydała orzeczenie, w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia. Przewodniczący komisji przesyła niezwłocznie odwołanie do odwoławczej komisji dyscyplinarnej wraz z aktami oraz stwierdzeniem, czy odwołanie zostało wniesione w terminie, a odpis odwołania - stronie przeciwnej. Orzeczenie komisji, od którego nie zostało w terminie wniesione odwołanie lub wniesione odwołanie cofnięto, jest prawomocne i podlega wykonaniu.
Odwoławcza komisja dyscyplinarna po przeprowadzeniu rozprawy utrzymuje w mocy zaskarżone orzeczenie, uchyla orzeczenie w całości lub w części i wydaje nowe orzeczenie albo przekazuje sprawę komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Prawomocność orzeczenia komisji odwoławczej
Orzeczenie odwoławczej komisji dyscyplinarnej jest prawomocne z chwilą jego ogłoszenia. I takie prawomocne orzeczenie podlega wykonaniu przez dyrektora szkoły, a w stosunku do dyrektora szkoły - przez organ prowadzący szkołę.
Czy możliwa jest apelacja od prawomocnych orzeczeń komisji dyscyplinarnych?
Od prawomocnych orzeczeń odwoławczych komisji dyscyplinarnych przy ministrze właściwym do spraw oświaty i wychowania oraz przy ministrze właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w sprawach dyscyplinarnych stronom przysługuje odwołanie do Sądu Apelacyjnego w Warszawie - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w terminie 14 dni od daty doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Od orzeczenia Sądu Apelacyjnego kasacja nie przysługuje.
Jaki jest termin do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego?
Postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie 3 miesięcy od dnia uzyskania przez właściwy organ, przy którym powołana została komisja dyscyplinarna - wiadomości o popełnieniu czynu uzasadniającego nałożenie kary i po upływie 3 lat od popełnienia tego czynu.
Jeżeli jednak czyn stanowi przestępstwo, okres ten nie może być krótszy od okresu przedawnienia ścigania tego przestępstwa. Rozwiązanie stosunku pracy po popełnieniu czynu nie stanowi przeszkody do wszczęcia i prowadzenia postępowania dyscyplinarnego oraz wymierzenia kary dyscyplinarnej. Zawieszenie w pełnieniu obowiązków jako konsekwencja wszczęcia postępowania karnego lub złożenia wniosku o wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, tymczasowego aresztowania lub pozbawienia wolności
Dyrektor szkoły może zawiesić w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ prowadzący szkołę - dyrektora szkoły, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne lub złożono wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, jeżeli ze względu na powagę i wiarygodność wysuniętych zarzutów celowe jest odsunięcie nauczyciela od wykonywania obowiązków w szkole. W sprawach nie cierpiących zwłoki nauczyciel i dyrektor szkoły może być zawieszony przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego.
Nauczyciel i dyrektor szkoły zostaje z mocy prawa zawieszony w pełnieniu obowiązków w razie jego tymczasowego aresztowania lub w razie pozbawienia go wolności w związku z postępowaniem karnym.
Dyrektor szkoły zawiesza w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ prowadzący szkołę - dyrektora szkoły, jeżeli wszczęte postępowanie karne lub złożony wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego dotyczy naruszenia praw i dobra dziecka.
Jak długo może trwać "zawieszenie"?
Zawieszenie w pełnieniu obowiązków nie może trwać dłużej niż 6 miesięcy, chyba że przeciwko nauczycielowi lub przeciwko dyrektorowi szkoły toczy się jeszcze postępowanie wyjaśniające, w związku z którym nastąpiło zawieszenie.
Czy w czasie zawieszenia wynagrodzenie nauczyciela ulega zmianie?
Wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków może ulec ograniczeniu, a tymczasowo aresztowanego ulega ograniczeniu najwyżej do połowy, w zależności od stanu rodzinnego nauczyciela, począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zawieszenie. W okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków nie przysługują dodatki oraz wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe. Wynagrodzenie w okresie odbywania kary pozbawienia wolności nauczycielowi nie przysługuje
Jaki jest skutek umorzenia postępowania karnego lub dyscyplinarnego?
Jeżeli postępowanie dyscyplinarne lub karne zakończy się umorzeniem z braku dowodów winy albo wydaniem orzeczenia lub wyroku uniewinniającego, nauczycielowi należy zwrócić zatrzymane kwoty wynagrodzenia.
Czy kary dyscyplinarne wymierzone nauczycielowi podlegają zatarciu?
Kary dyscyplinarne - nagana z ostrzeżeniem, zwolnienie z pracy, zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie 3 lat od ukarania - podlegają zatarciu, a odpis orzeczenia o ukaraniu dołączony do akt osobowych nauczyciela ulega zniszczeniu, po upływie 3 lat od dnia doręczenia nauczycielowi prawomocnego orzeczenia o ukaraniu, jeżeli w tym okresie nie był on karany dyscyplinarnie lub sądownie. Z chwilą zatarcia kary dyscyplinarnej uważa się ją za niebyłą.
Odpowiedzialność porządkowa
Za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, czyli za nieprzestrzeganie ustalonego porządku, regulaminu pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych pracodawca może stosować następujące kary porządkowe:
- karę upomnienia,
- karę nagany.
Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy - pracodawca może również stosować karę pieniężną. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń następujących należności:
- sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczek pieniężnych udzielone pracownikowi.
Pamiętaj, że:
- Postępowanie dyscyplinarne za czyn podlegający ukaraniu w postępowaniu karnym lub w sprawach o wykroczenia może być prowadzone równocześnie z tym postępowaniem.
- Do nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy prace stosuje się przepisy o:
zawieszeniu w pełnieniu obowiązków nauczyciela i dyrektor szkoły z mocy prawa w razie jego tymczasowego aresztowania lub w razie pozbawienia go wolności w związku z postępowaniem karnym, ograniczeniu wynagrodzenia w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków, tymczasowego aresztowania, nie przysługiwaniu w okresie zawieszenia dodatków i wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe, braku wynagrodzenia w okresie odbywania kary pozbawienia wolności.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. 1997 r., Nr 56, poz. 357 ze zmianami),
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 1998 r. w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego (Dz. U. 1998 r., Nr 15, poz. 64).