Za co i w jaki sposób odpowiada dyscyplinarnie nauczyciel?
9.12.2004
Jaki nauczyciel i za co podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej?
Nauczyciele mianowani i dyplomowani podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom związanym z rzetelnym realizowaniem zadań związanych z powierzonym im stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, wspieraniem każdego ucznia w jego rozwoju oraz dążeniem do pełni własnego rozwoju osobowego.
Karami dyscyplinarnymi dla nauczycieli są:
- nagana z ostrzeżeniem,
- zwolnienie z pracy,
- zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie 3 lat od ukarania,
- wydalenie z zawodu nauczycielskiego. Kara ta jest równoznaczna z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim.
Kto wymierza kary dyscyplinarne?
Do orzekania w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli właściwe są komisje dyscyplinarne pierwszej i drugiej instancji. W sprawach dyscyplinarnych nauczycieli orzekają w pierwszej instancji komisje dyscyplinarne przy wojewodach dla nauczycieli wszystkich szkół na terenie województwa. Drugą instancją w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli jest odwoławcza komisja dyscyplinarna przy ministrze właściwym do spraw oświaty i wychowania, a w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli szkół artystycznych - odwoławcza komisja dyscyplinarna przy ministrze właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, powołane do rozpatrywania odwołań od orzeczeń komisji dyscyplinarnych przy wojewodach. Natomiast o d prawomocnych orzeczeń odwoławczych komisji dyscyplinarnych przy ministrze właściwym do spraw oświaty i wychowania oraz przy ministrze właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w sprawach dyscyplinarnych stronom przysługuje odwołanie do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego sądu apelacyjnego - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Do rozpatrzenia takiego odwołania mają zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o apelacji. Od orzeczenia sądu apelacyjnego kasacja już nie przysługuje.
Kto wchodzi w skład komisji dyscyplinarnych?
Członków komisji powołuje się spośród nauczycieli mianowanych. Członkami komisji mogą być również nauczyciele zatrudnieni w urzędach organów administracji rządowej na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych. Członków komisji powołuje, odwołuje i ustala ich liczbę oraz funkcje, wojewoda lub właściwy minister, przy którym ta komisja działa w porozumieniu ze związkami zawodowymi zrzeszającymi nauczycieli. Kandydatów wraz z podaniem uzasadnienia zgłaszają organy administracji rządowej lub samorządowej oraz rady pedagogiczne szkół.
Kim jest i jaką funkcję pełni rzecznik dyscyplinarny?
W celu przeprowadzenia czynności mających ustalić zasadność zarzutu uchybienia godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela oraz okoliczności przewinienia, organ, przy którym działa komisja, wyznacza rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców. Wniosek rzecznika dyscyplinarnego o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego lub jego postanowienie o umorzeniu postępowania wyjaśniającego albo wniesienie zażalenia lub odwołania wymaga zatwierdzenia przez organ, który wyznaczył rzecznika dyscyplinarnego w sprawie.
Jakie są poszczególne etapy postępowania dyscyplinarnego?
Postępowanie wyjaśniające
Organ, przy którym działa komisja, po otrzymaniu wiadomości o uchybieniu godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela albo o toczącym się przeciw niemu lub zakończonym postępowaniu karnym niezwłocznie poleca rzecznikowi dyscyplinarnemu przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego.
Wniosek o wszczęcie postępowania
Po złożeniu przez rzecznika dyscyplinarnego wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego przewodniczący komisji wyznacza skład orzekający. Komisje dyscyplinarne wydają orzeczenia po przeprowadzeniu rozprawy oraz po wysłuchaniu głosów rzecznika dyscyplinarnego i obwinionego lub jego obrońcy.
Postępowanie przed komisją I instancji
Postępowanie przed komisją I instancji może zakończyć się wydaniem orzeczenia:
- o ukaraniu, mocą którego uznaje obwinionego winnym w całości lub w części popełnienia zarzucanego mu przewinienia i wymierza karę dyscyplinarną, albo
- o uniewinnieniu albo
- o umorzeniu postępowania, jeżeli zachodzą okoliczności to uzasadniające.
Postępowanie odwoławcze
Od orzeczenia komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji rzecznikowi dyscyplinarnemu i obwinionemu lub jego obrońcy przysługuje prawo wniesienia odwołania. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie orzeczenia. Odwołanie wnosi się na piśmie w dwóch egzemplarzach do komisji, która wydała orzeczenie, w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia. Przewodniczący komisji przesyła niezwłocznie odwołanie do odwoławczej komisji dyscyplinarnej wraz z aktami oraz stwierdzeniem, czy odwołanie zostało wniesione w terminie, a odpis odwołania - stronie przeciwnej. Orzeczenie komisji, od którego nie zostało w terminie wniesione odwołanie lub wniesione odwołanie cofnięto, jest prawomocne i podlega wykonaniu.
Odwoławcza komisja dyscyplinarna po przeprowadzeniu rozprawy utrzymuje w mocy zaskarżone orzeczenie, uchyla orzeczenie w całości lub w części i wydaje nowe orzeczenie albo przekazuje sprawę komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Prawomocność orzeczenia komisji odwoławczej
Orzeczenie odwoławczej komisji dyscyplinarnej jest prawomocne z chwilą jego ogłoszenia. I takie prawomocne orzeczenie podlega wykonaniu przez dyrektora szkoły, a w stosunku do dyrektora szkoły - przez organ prowadzący szkołę.
Czy możliwa jest apelacja od prawomocnych orzeczeń komisji dyscyplinarnych?
Od prawomocnych orzeczeń odwoławczych komisji dyscyplinarnych przy ministrze właściwym do spraw oświaty i wychowania oraz przy ministrze właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w sprawach dyscyplinarnych stronom przysługuje odwołanie do Sądu Apelacyjnego w Warszawie - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w terminie 14 dni od daty doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Od orzeczenia Sądu Apelacyjnego kasacja nie przysługuje.
Jaki jest termin do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego?
Postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie 3 miesięcy od dnia uzyskania przez właściwy organ, przy którym powołana została komisja dyscyplinarna - wiadomości o popełnieniu czynu uzasadniającego nałożenie kary i po upływie 3 lat od popełnienia tego czynu.
Jeżeli jednak czyn stanowi przestępstwo, okres ten nie może być krótszy od okresu przedawnienia ścigania tego przestępstwa. Rozwiązanie stosunku pracy po popełnieniu czynu nie stanowi przeszkody do wszczęcia i prowadzenia postępowania dyscyplinarnego oraz wymierzenia kary dyscyplinarnej. Zawieszenie w pełnieniu obowiązków jako konsekwencja wszczęcia postępowania karnego lub złożenia wniosku o wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, tymczasowego aresztowania lub pozbawienia wolności
Dyrektor szkoły może zawiesić w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ prowadzący szkołę - dyrektora szkoły, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne lub złożono wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, jeżeli ze względu na powagę i wiarygodność wysuniętych zarzutów celowe jest odsunięcie nauczyciela od wykonywania obowiązków w szkole. W sprawach nie cierpiących zwłoki nauczyciel i dyrektor szkoły może być zawieszony przed złożeniem wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego.
Nauczyciel i dyrektor szkoły zostaje z mocy prawa zawieszony w pełnieniu obowiązków w razie jego tymczasowego aresztowania lub w razie pozbawienia go wolności w związku z postępowaniem karnym.
Dyrektor szkoły zawiesza w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ prowadzący szkołę - dyrektora szkoły, jeżeli wszczęte postępowanie karne lub złożony wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego dotyczy naruszenia praw i dobra dziecka.
Jak długo może trwać "zawieszenie"?
Zawieszenie w pełnieniu obowiązków nie może trwać dłużej niż 6 miesięcy, chyba że przeciwko nauczycielowi lub przeciwko dyrektorowi szkoły toczy się jeszcze postępowanie wyjaśniające, w związku z którym nastąpiło zawieszenie.
Czy w czasie zawieszenia wynagrodzenie nauczyciela ulega zmianie?
Wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków może ulec ograniczeniu, a tymczasowo aresztowanego ulega ograniczeniu najwyżej do połowy, w zależności od stanu rodzinnego nauczyciela, począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zawieszenie. W okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków nie przysługują dodatki oraz wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe. Wynagrodzenie w okresie odbywania kary pozbawienia wolności nauczycielowi nie przysługuje
Jaki jest skutek umorzenia postępowania karnego lub dyscyplinarnego?
Jeżeli postępowanie dyscyplinarne lub karne zakończy się umorzeniem z braku dowodów winy albo wydaniem orzeczenia lub wyroku uniewinniającego, nauczycielowi należy zwrócić zatrzymane kwoty wynagrodzenia.
Czy kary dyscyplinarne wymierzone nauczycielowi podlegają zatarciu?
Kary dyscyplinarne - nagana z ostrzeżeniem, zwolnienie z pracy, zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie 3 lat od ukarania - podlegają zatarciu, a odpis orzeczenia o ukaraniu dołączony do akt osobowych nauczyciela ulega zniszczeniu, po upływie 3 lat od dnia doręczenia nauczycielowi prawomocnego orzeczenia o ukaraniu, jeżeli w tym okresie nie był on karany dyscyplinarnie lub sądownie. Z chwilą zatarcia kary dyscyplinarnej uważa się ją za niebyłą.
Odpowiedzialność porządkowa
Za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, czyli za nieprzestrzeganie ustalonego porządku, regulaminu pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych pracodawca może stosować następujące kary porządkowe:
- karę upomnienia,
- karę nagany.
Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy - pracodawca może również stosować karę pieniężną. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń następujących należności:
- sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
- sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- zaliczek pieniężnych udzielone pracownikowi.
Pamiętaj, że:
- Postępowanie dyscyplinarne za czyn podlegający ukaraniu w postępowaniu karnym lub w sprawach o wykroczenia może być prowadzone równocześnie z tym postępowaniem. Orzeczenie wydane w postępowaniu karnym lub w sprawach o wykroczenia nie stanowi przeszkody do wszczęcia i prowadzenia postępowania dyscyplinarnego oraz wymierzenia kary dyscyplinarnej. Jeżeli w sprawie będącej przedmiotem postępowania dyscyplinarnego zapadł prawomocny skazujący wyrok sądowy, skład orzekający jest związany ustaleniami sądu w zakresie winy,
- Do nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy prace stosuje się przepisy o:
zawieszeniu w pełnieniu obowiązków nauczyciela i dyrektor szkoły z mocy prawa w razie jego tymczasowego aresztowania lub w razie pozbawienia go wolności w związku z postępowaniem karnym, ograniczeniu wynagrodzenia w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków, tymczasowego aresztowania, nie przysługiwaniu w okresie zawieszenia dodatków i wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe, braku wynagrodzenia w okresie odbywania kary pozbawienia wolności.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. 1997 r., Nr 56, poz. 357 ze zmianami),
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 1998 r. w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego (Dz. U. 1998 r., Nr 15, poz. 64).
Potrzebujesz porady prawnej?
KOMENTARZE (10)
Edyta Majewska
26.11.2012 20:15:41
Re: Za co i w jaki sposób odpowiada dyscyplinarnie nauczyciel?
Witam! Nauczyciel naklanial mnie do podpisania umowy zlecenie z datą wcześniejszą twierdząc, iż sabotuję jego pracę. Czy powinnam ta sprawę zgłosić do kuratorium oświaty i do prokuratury?
ja
8.9.2012 20:57:28
Re: Za co i w jaki sposób odpowiada dyscyplinarnie nauczyciel?
Witam, jakie mi grożą konsekwencje jeśli odbywam staż na nauczyciela mianowanego a rodzic zarzuca mi niedostosowanie wymagań dla jego dziecka,była u nas w szkole wizytator oraz ja u niej na rozmowie, sporządziła notatkę służbową. Nie wiem co dalej,
sm
15.4.2012 23:25:7
Re: Za co i w jaki sposób odpowiada dyscyplinarnie nauczyciel?
czy komisja zajmuje się udowadnianiem przewinień sprzed lat. NP. uczennica z marginesu zgłasza skargę do kuratorium, że przed dwoma laty, kiedy chodziła jeszcze do szkoły jedna z nauczycielek jej ubliżyła.
ona2
28.3.2012 18:1:54
Re: Za co i w jaki sposób odpowiada dyscyplinarnie nauczyciel?
Witam, czy jesli osoba bedąca nauczycielem wyzywa własnego męża bardzo wulkgarnie (są na to dowody w formie nagrań), może zostać usunieta ze szkoły? Oczywiście została załozona sprawa w sądzie. bardzo prosze o odpowiedź.
Marek
20.3.2012 21:0:22
Re: Za co i w jaki sposób odpowiada dyscyplinarnie nauczyciel?
Za to, że był na tyle głupi i mimo ostrzeżeń w czasie studiów (heloci, "obyś uczył cudze dzieci", itp..), zdecydowali się na tą profesję... samozagłada (jak u lemingów)... Cierpimy bo chyba k... to lubimy... Mam "sprawę"... Nie dam się zgnoić... Ja mam to w dupie, ale całej reszcie współczuję...
marek
21.11.2010 9:23:27
Czy jeśli uczennica wycofa swoje oskarżenia względem nauczyciela to rzecznik dyscyplinarny wstrzymuje postępowanie wyjaśniejące ( wcześniej kuratorium otrzymało relacje za pośrednictwem dyrektora od nauczyciela i od rodziców o zdarzeniu i opis obdukcji
do doręczonej dokumentacji do kuratorium dyrektor dołączył tekst pisma że rodzice nie będą rościć żadnych konsekwencji prawnych wobec nauczyciela i tekst o tym ,że nauczyciel przeprosił córkę (nie jest napisane za co ) i że może mieć on ponieść duże konsekwencje w pracy i oni(rodzice) w związku z tym wycofują się z dalszych działań bardzo proszę o szybką odpowiedz
dyrektor
10.11.2010 22:7:33
Re: Za co i w jaki sposób odpowiada dyscyplinarnie nauczyciel?
Czy zgłoszenie przez rodziców do prokuratury faktu naruszenia przez nauczyciela jego godności w zwiazku z wykonywaną pracą jest juz dla dyrektora szkoły wiąząca aby zawiesić go w pełnieniu obowiazków i należy złożyć wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego?Proszę o odpowiedź na podanego maila.Dziękuję!
dyrektor
10.11.2010 22:5:10
Re: Za co i w jaki sposób odpowiada dyscyplinarnie nauczyciel?
Czy zgłoszenie przez rodziców do prokuratury faktu naruszenia przez nauczyciela jego godności w zwiazku z wykowana praca jest juz dla dyrektora szkoły wiązące aby zawiesić go w pełnieniu obowiazków i złożenia wnisku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego?Proszę o odpowiedź na podanego maila.Dziękuję!
niezwlocznie
31.10.2010 7:31:7
Rozporządzenie MEN - utraciło moc prawną komisje działają bez umocowania
Utraciło moc prawną Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego ? taką opinię prawną zaprezentował i takie stanowisko zajął Rzecznik Praw Obywatelskich m.in. w wystąpieniu generalnym RPO-478004-III/04/JP. Przypomnijmy, Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) jest konstytucyjnym, niezależnym od innych organów i niezawisłym w swojej działalności, organem ochrony prawnej, który działa na podstawie art. 208 - 212 Konstytucji oraz ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. ( jt. Dz.U. z 2001 r. nr 14 poz. 147). Podstawowym zadaniem Rzecznika jest stanie na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji i innych przepisach prawa. Zadanie to Rzecznik realizuje przez badanie, czy na skutek działania lub zaniechania organów, organizacji albo instytucji zobowiązanych do przestrzegania i realizacji wolności człowieka i obywatela nie nastąpiło naruszenie prawa oraz zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej i - w razie stwierdzenia takiego naruszenia - podejmowanie stosownych działań. Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Ministra Edukacji Narodowej z wnioskiem o podjęcie inicjatywy mającej na celu zmianę zaistniałego stanu prawnego. Z uwagi na brak reakcji, ponownie skierował przedmiotowy wniosek o analogicznej treści. W odpowiedzi Ministerstwo Edukacji Narodowej w korespondencji (DS-1-OD-08) nie podzieliło argumentacji przedstawionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich. Nawiązując do ww. otrzymanej odpowiedzi Rzecznik Praw Obywatelskich podtrzymał jednak swoją opinię, co do utraty mocy obowiązującej przez ww. Rozporządzenia MEN, opierając się na treści zapisu art. 16 Ustawy z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy ? Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 19, poz. 239). Zapisu, który to określił datę utraty mocy obowiązującej przez akty wykonawcze przewidziane w Karcie Nauczyciela z dniem 06 października 2000 r. W ocenie Rzecznika na podstawie wyraźnej dyspozycji Ustawodawcy z tą datą utraciło moc obowiązującą przedmiotowe Rozporządzenie MEN, a w jego miejsce ? mimo istniejącego upoważnienia ustawowego ? nie został wydany nowy akt wykonawczy ? do dnia dzisiejszego. W związku z powyższym Rzecznik zwrócił się o wydanie takiego aktu na podstawie art. 85 ustawy ? Karta Nauczyciela. Ministerstwo stara się marginalizować opinie RPO publikując Komunikat z dnia 03 sierpnia 2010r., w którym zapewnia, iż ww. Rozporządzenia nie można uznać za nieobowiązujące. Co jednak zastanawiające, w treści ww. komunikatu czytamy cyt.: ?(...)w Programie Prac Legislacyjnych MEN na II półrocze 2010 r. zaplanowano prace nad nowym rozporządzeniem w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego. Wydanie rozporządzenia uzasadnione jest koniecznością dostosowania przepisów wykonawczych do obecnych regulacji ustawy Karta Nauczyciela, które m.in. rozciągają odpowiedzialność dyscyplinarną na wszystkich nauczycieli, niezależnie od posiadanego stopnia awansu zawodowego, jak też nie przewidują możliwości wniesienia rewizji nadzwyczajnej od prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego(...)?. W świetle ww. sformułowań, rodzi się pytanie, o racjonalność nowelizacji przepisów Rozporządzenia MEN, skoro obowiązuje i jest stosowane przez Komisje Dyscyplinarne ? Czy zatem zapewnienia Ministerstwa o obowiązywaniu ww. Rozporządzenia MEN znajdują swoje umocowanie ? Warto zasygnalizować, iż rozstrzygnięcia, jakie zapadają w postępowaniach sądowych, również stanowią potwierdzenie argumentacji prezentowanej przez RPO np. w treści postanowienia z 24 września 2009r., Sądu Apelacyjnego w Poznaniu III Apa 13/09, czytamy cyt.: (...)Komisje dyscyplinarne orzekające na podstawie nieobowiązującego, w okresie ich działania, rozporządzenia z dnia 22 stycznia 1998 r. w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego (Dz. U. Nr 15, poz. 64 ze zm.) nie są w ogóle umocowane do działania co prowadzi do wniosku, że ich skład jest sprzeczny z przepisem prawa. Prowadzi to do nieważności postępowania dyscyplinarnego.(...)?. W kontekście ww. sytuacji, tj. braku działań ze strony umocowanego organu do wydania rozporządzenia regulującego kwestię odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli od 06 października 2000r., postawić należy pytanie, czy aby nie zachodzi uzasadniona obawa o możliwości kwalifikacji takiego stanu rzeczy, jako naruszenie art. 149 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, co w konsekwencji skutkować może odpowiedzialnością odszkodowawczą Państwa za zaniechania legislacyjne? Również argumentacja natury czysto finansowej, powinna stać się przyczynkiem, do szybkiej reakcji ze strony właściwych organów. Nadmienić należy bowiem, iż koszty postępowań dyscyplinarnych, jako postępowań realizowanych trzyetapowo (postępowanie wyjaśniające, postępowanie dyscyplinarne, postępowanie odwoławcze) pokrywane są ze środków publicznych. Natomiast pozostawianie do każdorazowego indywidualnego rozstrzygania kwestii mocy wiążącej Rozporządzenia MEN, dopiero w czwartym etapie postępowania tj. przed Sądem Powszechnym, nie jest prawidłowym rozwiązaniem. Rozporządzenie w praktyce komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli Niestety pomimo opisanej powyżej sytuacji, wciąż w oparciu o przepisy ww. Rozporządzenia MEN, prowadzone są postępowania dyscyplinarne. Na delikatnie rzecz ujmując ?niedoskonałość? ww. aktu wskazywać mogą chociażby wątpliwości interpretacyjne, jego zapisów, co niestety przekłada się na charakter podejmowanych przez działające składy komisji rozstrzygnięć. Karta nauczyciela ?sobie? a Rozporządzenie MEN ?sobie?. Rozporządzenia MEN wydane zostało na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 85 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982r., Karta Nauczyciela (Dz.U. z 1997r., Nr 56, poz. 357), jest rozporządzeniem wykonawczym dla Karty Nauczyciela. Na mocy art. 1 pkt. 50 Ustawy z dnia 08 lutego 2000r., o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2000r., Nr 19, poz. 239 ze zm.) zmianie uległ zapis art. 75 ust. 1 Karty Nauczyciela tj. rozszerzony został zakres odpowiedzialności dyscyplinarnej na nauczycieli dyplomowanych, którzy przed ww. zmianą wyłączeni byli spod odpowiedzialności dyscyplinarnej. Kolejna zmiana na mocy art. 2 Ustawy z dnia 25 lipca 2008r. o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy ? Karta Nauczyciela oraz ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 145, poz. 917) również w sposób istotny zweryfikowała treść zapisu art. 75 ust. 1 Karty Nauczyciela. Doszło do kolejnego rozszerzenia zasad odpowiedzialności dyscyplinarnej tym razem na wszystkich nauczycieli, nie tylko już tych mianowanych, czy dyplomowanych. Zgodnie jednak z treścią § 1 ww. Rozporządzenia MEN, które nie uległo zostało zmienione, przepisom jego podlegają cyt.: ?(...) nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni (...) jeżeli byli nauczycielami mianowanymi w chwili popełnienia czynu stanowiącego uchybienie godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6 Ustawy (...)?. Oznacza to, iż w ślad za kolejnymi kodyfikacjami art. 75 ust. 1 Karty Nauczyciela, sprowadzającymi się w istocie do rozszerzenia kręgu osób podlegających odpowiedzialności dyscyplinarnej, nie uległ zmianie zapis § 1 Rozporządzenia, określający zakres podmiotowy jego stosowania. Zachodzi w związku z tym pytanie, o możliwość posługiwania się ww. Rozporządzeniem MEN, przy założeniu że jest on aktem obowiązującym, jak twierdzi samo Ministerstwo Edukacji Narodowej, względem obwinionych, jacy nie są nauczycielami ?mianowanymi? tj. nie mieszczą się w kręgu podmiotowym określonym przez zapis § 1 Rozporządzenia ? Oczywiście nie prowadzi to do pozbawienia reżimy odpowiedzialności innych niż ?mianowani? nauczycieli, zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej, funkcjonują w obrocie niezależnie od innych trybów odpowiedzialności np. karnej, realizowanej w oparciu o przepisy materialne i procesowe prawa karnego, co jest wystarczającą gwarancją ochrony praw i wolności obywateli. Podstawy odpowiedzialności ? nieprecyzyjność Podstawą odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli stanowią normy rozdziału 10 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r., Nr 97, poz. 674 z późn. zm.), jak stanowi art. 75 ust. 1 cyt.: ?(...)Nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6(...)?. Nauczyciele decydując się na pracę nie tylko poświęcają się nauce dzieci i młodzieży oraz ich wychowywaniu, ale również biorą na swoje barki obowiązek realizacji misji. Karta Nauczyciela stanowi, że nauczyciele podlegają odpowiedzialności za uchybienia godności zawodu, jak również uchybienie obowiązkom określonym w jej art. 6., zgodnie z którymi obowiązkiem nauczyciela jest: rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, wspieranie każdego ucznia w rozwoju, dążność do pełni własnego rozwoju osobowego. Obowiązkiem nauczycieli jest także kształcenie dzieci w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu postanowień konstytucyjnych, w atmosferze wolności sumienia oraz dbałości o ukształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnych z ideami demokracji, pokoju i przyjaźni miedzy narodami. Z cała stanowczością stwierdzić należy, iż takie sformułowanie obowiązków nauczyciela stanowi trudne kryterium do stosowania w praktyce, z tego też względu trudnością jest określenie, czy dany czyn, zachowanie lub wypowiedź jest wykroczeniem dyscyplinarnym czy może pracowniczym i czy w ogóle podlega kwalifikacji w ww. zakresie. Powagi sprawie dodaje fakt, iż Karta Nauczyciela używa pojęcia ?naruszenie godności zawody? wyłącznie w art. 75 ust. 1. Oznacza to, iż samemu Ustawodawcy trudno było zawrzeć pojęcie godności zawodu nauczycielskiego w definicji legalnej, co przekłada się wprost na trudności interpretacyjne prowadzące do niedogodności stosowania w praktyce rzeczników dyscyplinarnych i komisji tej podstawy odpowiedzialności. Posługiwanie się ww. przepisami wymaga zatem z uwagi na swą trudność doświadczenia życiowego, umiaru oraz zdrowego rozsądku. W przeciwnym bowiem razie ww. podstawa staje się jedynie zwrotem, jaki cytowany jest w wystąpieniach rzeczników, a jego doprecyzowywanie następuje w ramach samego postępowania dyscyplinarnego i to nie tylko wyjaśniającego. Postawić należy pytanie, czy aby za zasadne nie należy uznać, iż należałoby zabezpieczyć gwarancje procesowe stron postępowania poprzez wprowadzenie do składu osobowego komisji dyscyplinarnej osób, posiadających wiedzę prawniczą? Jako sugestię uznać należy również rezygnację z kryterium ?naruszenia godności zawodu? przy jednoczesnym braku konkretyzacji ww. zwrotu. Powodem takiej tezy jest chociażby fakt, obowiązywania i stosowania w praktyce różnorodnych doktryn dydaktyczno ? wychowawczych, które w różny sposób np. oceniają zasadność stosowania systemów kar, czy nagradzania względem uczniów. Sprowadzając to do płaszczyzny konkretów, dochodzić może do konfliktu stosowania różnych metodologii wychowawczy, co ma niebagatelny wpływ na ocenę postępowań obwinionych. Postępowanie dowodowe Rozporządzenie MEN w § 25 ust. 1 stanowi o możliwościach powoływania nowych dowodów i biegłych. Wnioski dowodowe należy uwzględnić, jeżeli ustalone przez nie okoliczności mogą mieć wpływ na treść orzeczenia. O tym skład orzekający komisji decyduje na podstawie uzasadnienia wniosku. Wątpliwości budzi natomiast uprawnienie własne komisji do powoływania świadków i prowadzenia dowodów z własnej inicjatywy, o czym stanowi § 25 ust. 3 Rozporządzenia MEN. Jest to swego rodzaju złamanie zasady kontradyktoryjności sprawy. Rzeczą oczywistą jest, iż rozbieżne interesy stron, rzecznika i obwinionego, skutkować będą powoływaniem dowodów mających stworzyć warunki do obiektywnego i sprawiedliwego rozstrzygnięcia przez komisję, o tyle wprowadzenie regulacji o jakiem mowa w § 25 ust. 3 Rozporządzenia MEN jest zastanawiające z punktu widzenia celowości ? pomijając oczywiście fakt, daty jego wprowadzenia. Powyższe wątpliwości odczytywać należy w kontekście kolejnych nieprawidłowości polegających na ograniczeniu stronie obwinionej swobodnego dostępu do akt postępowania, celem realizacji uprawnienia do obrony. Z łatwością można bowiem sobie wyobrazić sytuację, w której w trybie § 25 ust. 3 Rozporządzenia MEN, powoływana jest biegły, który na okoliczność stwierdzenia faktu istotnego dla sprawy sporządza opinię, z którą strona obwiniona nie będzie miała możliwości się zapoznać szczegółowo ani ustosunkować, albowiem nie przysługuje jej prawo do przeglądania akt sprawy, po rozpoczęciu rozprawy, jak stanowi § 27 Rozporządzenia MEN cyt.: ?(...)obwiniony i jego obrońca mogą przeglądać akta sprawy oraz sporządzać wypisy i notatki do czasu rozpoczęcia rozprawy(...)?. Kwestia dostępu do akt postępowania również budzi wątpliwości na etapie poprzedzającym rozpoczęcie rozprawy, praktyką jest iż obwiniony nie ma uprawnienia do otrzymania stosownych odpisów, kserokopii dokumentacji, czasem zdarza się, iż nie ma on również prawa wykonania fotokopii dokumentacji. Problemy wynikające ze stosowania Rozporządzenia MEN w praktyce niestety można mnożyć, powagi sprawie dodaje fakt, iż postępowania dyscyplinarne dotykają nie tylko nauczycieli, ale również ich rozstrzygnięcia są istotne dla rodziców czy uczniów ? dlatego w dalszym ciągu utrzymywanie się stanu rzeczy, w którym to możliwe jest po przeprowadzeniu postępowania dyscyplinarnego uchylenie jego rozstrzygnięcia przez Sąd z uwagi na brak obowiązujących przepisów prawnych, uznać należy za niewłaściwe.
magda Kowalczuk
20.12.2009 10:59:35
Re: Za co i w jaki sposób odpowiada dyscyplinarnie nauczyciel?
jak do dyrektora szkoły zostanie zgłoszona sprawa dotycząca złegozachowania nauczyciela wobec ucznia to czy dyrektor musi zgłosić sprawę do rzecznika dyscyplinarnego?