Zajmujesz się akwizycją? Sprawdź co powinieneś o niej wiedzieć!

12.10.2004

Jakiego rodzaju działalności dotyczy ta porada?

Porada ta opisuje zawieranie umowy poza lokalem przedsiębiorstwa. Do umów takich zaliczymy przede wszystkim umowy zawierane w drodze sprzedaży akwizycyjnej (obnośnej), umowy zawierane w wyniku zorganizowanego poza lokalem przedsiębiorstwa zbierania ofert konsumentów w czasie odwiedzin przedsiębiorcy lub osoby działającej w jego imieniu w miejscu pracy konsumenta, w jego mieszkaniu albo w innym miejscu jego prywatnego pobytu, co oznacza, iż mimo późniejszego zawarcia umowy w lokalu przedsiębiorstwa, umowa ta będzie traktowana jako umowa zawarta poza lokalem, jeśli konsument wyraził chęć jej zawarcia poza tym lokalem. Dotyczy to także umów zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa, gdy sama inicjatywa wizyty przedsiębiorcy w innym miejscu niż jego lokal wyszła od konsumenta, nawet gdy odnosi się to do np. miejsca pracy konsumenta (umowa zatem jest zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa nawet jeśli konsument z własnej woli zaprosił przedsiębiorcę do siebie).

Umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa podlegają specyficznej regulacji zawartej w ustawie z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, której zasady przybliża ta porada.

Na czym polega akwizycja?

Akwizycja to działanie podejmowane przez przedsiębiorcę, polegające na zawieraniu umowy z konsumentem poza lokalem danego przedsiębiorcy. Taka umowa może więc zostać zawarta podczas wizyty akwizytora u nas w domu, w miejscu naszej pracy, czy podczas zaczepienia nas na ulicy.

Atutem przedsiębiorcy wykorzystującego sposób zawierania umowy jest zaskoczenie konsumenta, który nie spodziewa się wizyty przedsiębiorcy i nie jest przygotowany na szczegółowe przeanalizowanie jego propozycji, często decydując się na zawarcie umowy, której w odmiennej sytuacji mógłby nie zawrzeć, np. kupno kompletu pozłacanych noży zaoferowanych przez osobę pukającą do naszych dzrzwi i zachęcającą do sprzedaży tych rzeczy.

Co rozumiemy pod pojęciem lokalu przedsiębiorstwa?

Przez lokal przedsiębiorstwa rozumie się miejsce przeznaczone do obsługiwania publiczności i oznaczone zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej, np. salony sieci telefonii komórkowych, stragany, sezonowe stoisko, lada, ogródek w pobliżu lokalu przedsiębiostwa obsługiwany przez personel lokalu.

Jakie wymogi musi spełnić akwizytor, aby zawarta umowa była ważna?

Umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa między konsumentem, a przedsiębiorcą podlegają szczególnej regulacji zawartej w ustawie z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. Ustawa ta przewiduje wymogi, jakie spełnić musi przedsiębiorca zawierający umowę poza lokalem swojego przedsiębiorstwa, aby zawarta przez niego umowa była w pełni skuteczna.

Przed zawarciem umowy przedsiębiorca (akwizytor) zobowiązany jest do:

okazania dokumentu potwierdzającego prowadzenie działalności gospodarczej,
okazania dokumetu tożsamości,
w razie zawierania umów w imieniu przedsiębiorcy przez inną osobę (agenta)zawierający umowę zobowiązany jest do okazania ponadto dokumentu potwierdzającego swoje uprawnienie do działania w imieniu przesiębiorcy,
poinformowania konsumenta na piśmie o prawie odstąpienia od umowy w terminie 10 dni od zawarcia umowy,
wręczyć konsumentowi wzór oświadczenia o odstąpieniu, z oznaczeniem swojego imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresem zamieszkania (siedziby),
wręczyć konsumentowi pisemne potwierdzenie zawarcia umowy, stwierdzające jej datę i rodzaj oraz przedmiot świadczenia i cenę.

Szczególnie istotny jest fakt, iż nie jest dopuszczalne zastrzeżenie, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne). Tym samym nie jest możliwa sytuacja, w której akwizytor podczas zawierania umowy ogranicza konsumentowi prawo odstąpienia od umowy uzależniając je od zapłaty np. 50 zł, nawet jeśli konsument wyrazi na nie zgodę. Takie zastrzeżenie byłoby nieważne i nie obowiązywałoby konsumenta.

Czego powinien żądać akwizytor od konsumenta podczas zawierania umowy?

Akwiztor powienien żądać od konsumenta poświadczenia na piśmie, że został poinformowany o prawie odstąpienia i że otrzymał wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Kogo uważamy za konsumenta?

Konsumentem jest każda osoba fizyczna, dokonująca czynności prawnej w celu nie związanym bezpośrednio z prowadzeniem działalności gospodarczej czy zawodowej. Jeżeli zatem ktoś nabywa rzecz, która jest przeznaczona dla celów osobistych (np. spodnie), to będzie konsumentem nawet jeśli prowadzi działalność gospodarczą (chyba że nabywa hurtową ilość spodni roboczych dla swoich pracowników, co wskazuje na związek transakcji z prowadzoną działalnością gospodarczą). Konsumentem nie będzie nigdy spółka handlowa (np. spółka z o.o., spółka jawna), nawet jeśli zawierana przez wspólników lub zarząd umowa nie ma związku z prowadzoną przez spółkę działalnością gospodarczą.

Prawo do odstąpienia przez konsumenta od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa

Konsument, który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni od zawarcia umowy. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed upływem tego dziesięciodniowego terminu, np. Kowalski zawiera umowę prenumeraty czasopisma po namowie przez akwizytora w swoim domu, po czym dochodzi do wniosku, iż czasopismo to go nie interesuje. Wysyła więc oświadczenie na piśmie pod adres wskazany przez akwizytora, że odstępuje od umowy i nie chce aby przysłane mu były uzgodnione czasopisma.

Jeżeli konsument nie został poinformowany na piśmie o prawie odstąpienia od umowy, może on złożyć takie oświadczenie akwizytorowi w terminie 10 dni od momentu w którym dowiedział się o przysługującym mu prawie odstąpienia (od przedsiębiorcy z którym zawarł umowę lub z innych źródeł). Niepoinformowanie konsumenta o prawie odstąpienia od umowy może mieć zatem niekorzystne skutki dla przedsiębiorcy w momencie, gdy konsument odstąpi od umowy w czasie jej wykonywania lub już po jej wykonaniu, ponieważ wzajemny zwrot świadczeń jest kłopotliwy (a czasem wręcz niemożliwy, jeśli konsument zużył rzecz). Jedynym ograniczeniem prawa odstąpienia od umowy jest reguła, która stanowi, że konsument, nawet jeśli nie został poinfotrmowany na piśmie o prawie odstąpienia od umowy nie może skorzystać z tego prawa po upływie 3 miesięcy od kiedy umowa zostałą wykonana.

Jakie są następstwa odstąpienia przez konsumenta od umowy zawartej z akwizytorem?

Jeśli konsument skorzysta z prawa odstąpienia, to:

umowa jest uważana za niezawartą,
konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań (najczęściej z obowiązku zapłaty ceny),
to, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu rzeczą np. rozpakowanie książki przysłanej w paczce,
zwrot powinien nastąpić niezwłocznie,
jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty.

Do jakiego rodzaju umów nie stosuje się regulacji dotyczącej umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa?

Wymogów dotyczących akwizycji nie stosuje się do umów:

o charakterze ciągłym lub okresowym, zawieranych na podstawie oferty sprzedaży lub przez odwołanie się do ogłoszeń, reklam, cenników i innych informacji skierowanych do ogółu albo do poszczególnych osób, jeżeli konsument mógł uprzednio zapoznać się z treścią otrzymanej oferty lub informacji pod nieobecność drugiej strony umowy, a zarazem w tej ofercie lub informacji, jak i w umowie zastrzeżono prawo konsumenta do odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni od dnia jej zawarcia,
sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do miejsca zamieszkania konsumenta (np. wody mineralnej),
powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (np. zakup gazety na ulicy), o wartości przedmiotu umowy do równowartości 10 EURO,
o prace budowlane,
dotyczących nieruchomości, z wyłączeniem usług remontowych,
ubezpieczenia, w tym o członkostwo w otwartych funduszach emerytalnych, oraz reasekuracji,
dotyczących papierów wartościowych oraz jednostek uczestnictwa w funduszach powierniczych i inwestycyjnych (usługi inwestycyjne).

Pamiętaj, że:

udowodnienie, że umowa została zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa obciąża konsumenta,
nieprzedstawienie dokumentów przez przedsiebiorcę ułatwiających jego identyfikację stanowi wykroczenie na podstawie art. 138a Kodeksu wykroczeń,
dopuszczalne jest ustalenie w umowie dłuższego terminu odstąpienia od umowy przez konsumenta (np. miesięczny zamiast ustawowego dziesięciodniowego),
koszt zwrotu świadczeń po odstąpieniu od umowy nie obciaża konsumenta,
konieczne jest poinformowanie konsumenta o prawie odstąpienia od umowy dla uniknięcia niekorzystnych konsekwencji braku tej informacji.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 2 marca 2000r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny. (Dz.U. 2000 r., Nr 22, poz. 271 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl