Zapłata, a powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług

Zasada ogólna

Zgodnie z art. 19 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej VAT)  obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi , a jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Zasada ta jednak nie jest wolna od wyjątków, niejednokrotnie decydujący wpływ na określenie momentu powstania obowiązku podatkowego będzie miał moment zapłaty za dany towar lub wykonana usługę .Celem niniejszego opracowania jest  omówienie tychże wyjątków.

Dostawa lokali i budynków(art.19. ust.10 VAT)

W przypadku dostawy towarów, której przedmiotem są lokale i budynki, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wydania. Wynika z tego, iż jakakolwiek zapłata dokonana przed wydaniem towaru lub w ciągu 30 dni po tej dacie, powoduje powstanie obowiązku podatkowego. Jeżeli natomiast taka zapłata nie zostanie dokonana lub zostanie dokonana jedynie w części, obowiązek podatkowy od całej niezapłaconej  kwoty powstanie w 30. dniu od wydania towaru.

Ustawodawca zastrzega dodatkowo, iż obowiązek podatkowy powstaje również  z chwilą:

• otrzymania całości lub części wkładu budowlanego lub mieszkaniowego, nie później jednak niż z chwilą ustanowienia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego lub ustanowienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, lub przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, lub ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, lub wydania albo przeniesienia własności lokalu lub własności domów jednorodzinnych w przypadku czynności:

a) ustanowienia na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego lub ustanowienia na rzecz członka spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, lub ustanowienia na rzecz członka odrębnej własności lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, lub przeniesienia własności lokalu w rozumieniu przepisów o spółdzielniach mieszkaniowych,

b) przeniesienia na rzecz członka spółdzielni mieszkaniowej własności domu jednorodzinnego w rozumieniu przepisów o spółdzielniach mieszkaniowych;

• upływu terminu płatności - z tytułu czynności wykonywanych na rzecz członków spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, członków spółdzielni będących właścicielami lokali, osób niebędących członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, lub na rzecz właścicieli lokali, niebędących członkami spółdzielni, za które są pobierane opłaty, zgodnie z art. 4 ust. 1-2, 4 i 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116, z późn. Zm^.).

Usługi najmu, dzierżawy oraz leasingu( art. 19 ust.13 pkt. 4 VAT) 

W przypadku świadczenia na terytorium kraju usług najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze, a także usług ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia, usług w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz usług stałej obsługi prawnej i biurowej obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż z upływem terminu płatności określonego w umowie lub fakturze.

Identyczny wyjątek dotyczy  sprzedaży praw lub udzielania licencji i sublicencji, przeniesienia lub cesji praw autorskich, patentów, praw do znaków fabrycznych, handlowych, oddania do używania wspólnego znaku towarowego albo wspólnego znaku towarowego gwarancyjnego, albo innych pokrewnych praw(art. 19 ust.13. pkt 9). Przy transakcjach dotyczących powyższych praw moment powstania obowiązku podatkowego również zostaje określony poprzez moment otrzymania całości lub części zapłaty (nie  może on być jednak późniejszy niż  termin płatności określony w umowie lub fakturze )

Usługi transportowe oraz budowlane

Do tego rodzaju usług zaliczyć należy usługi:

a) transportu osób i ładunków kolejami, taborem samochodowym, statkami pełnomorskimi, środkami transportu żeglugi śródlądowej i przybrzeżnej, promami, samolotami i śmigłowcami,

b) spedycyjne i przeładunkowe,

c) w portach morskich i handlowych,

d) budowlane lub budowlano-montażowe

W powyższych przypadkach obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wykonania usług(art.19. ust 13. pkt. 2)

Jak wynika z cytowanego przepisu, obowiązek powstanie w momencie dokonania zapłaty, zarówno przed wykonaniem usługi, w jej  czasie oraz w ciągu 30 dni  od jej wykonania.  Jeżeli do dokonania zapłaty w tym czasie nie dojdzie, obowiązek podatkowy od niezapłaconej kwoty powstanie w 30. dniu  od momentu wykonania usługi.

W taki sam sposób należy wyznaczać moment powstania obowiązku podatkowego co do usług przyjmowanych częściowo, których odbiór jest dokonywany na podstawie protokołów zdawczo-odbiorczych(art.19 ust. 14 VAT)

Sprzedaż wysyłkowa i usługi komunikacji

W przypadku dostawy wysyłkowej dokonywanej za zaliczeniem pocztowym obowiązek podatkowy powstaje w chwili otrzymania zapłaty(art. 19. Ust. 6 VAT) W razie dokonywania zapłaty na rachunek bankowy sprzedawcy decydujący jest moment wpływu pieniędzy .

Natomiast, jeśli chodzi o usługi komunikacji  miejskiej obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty,  nie później jednak niż z dniem wystawienia faktury(art.19 ust. 13. pkt. 7 VAT)

Otrzymanie przedpłaty

Jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części(art. 19. Ust. 11 VAT) Zgodnie z art.  29. Ust. 1 VAT podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem .Za  obrót uznaje się natomiast  kwotę należna z tytułu sprzedaży, pomniejszoną o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. O powstaniu obowiązku podatkowego obejmującego całość kwoty decyduje już samo otrzymanie wcześniejszego świadczenia.

Podstawa prawna:

Ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (Dz.U. Nr 54, poz. 535)

Tomasz Schwertner

www.e-prawnik.pl

Zespół
e-prawnik.pl