Zmiany dotyczące transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek

Co przewiduje ustawa z dnia 16 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw?

Głównym celem ustawy jest wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2121 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek.

Ponadto ustawa ma na celu częściowe wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1151 z dnia 20 czerwca 2019 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do stosowania narzędzi i procesów cyfrowych w prawie spółek, w zakresie wymiany informacji o zakazie pełnienia funkcji członka zarządu lub funkcji kierowniczych w ramach systemu integracji rejestrów handlowych państw członkowskich.

Ustawa stanowi kolejny etap implementacji tzw. pakietu prawa spółek w celu pogłębienia integracji w ramach jednolitego rynku unijnego.

W związku z implementacją przepisów w zakresie nowych rodzajów operacji transgranicznych spółek, ustawa wprowadza również stosowne zmiany w zakresie krajowych rodzajów transformacji spółek (w celu uniknięcia zjawiska odwrotnej dyskryminacji polskich podmiotów uczestniczących w procesach transformacji spółek w wymiarze krajowym względem podmiotów uczestniczących w tych procesach w wymiarze transgranicznym).

Oprócz zmiany ustawy z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych ustawa zmienia również 10 innych ustaw, a w tym ustawę z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym, ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa oraz ustawę z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym.

W Kodeksie spółek handlowych ustawa wprowadza nowe rozwiązania przede wszystkim w zakresie:

1. zdolności spółki do łączenia się, podziału, przekształcenia;
2. rodzajów operacji transgranicznych i krajowych (połączeń, podziałów, przekształceń);
3. norm kolizyjnych w przypadku operacji transgranicznych;
4. planu operacji transgranicznej oraz sprawozdania zarządu spółki zawierającego uzasadnienie operacji transgranicznej;
5. zasad ochrony wierzycieli, wspólników i pracowników spółki podlegającej operacji połączenia, podziału, przekształcenia;
6. krajowej kontroli legalności operacji transgranicznej;
7. kontroli w państwie członkowskim właściwym dla spółki powstałej w wyniku przekształcenia, połączenia, podziału transgranicznego;
8. zasad podziału składników majątku spółki dzielonej nieprzypisanych w planie podziału transgranicznego (w tym zasady odpowiedzialności dotyczące tych składników);
9. zasady odpowiedzialności biegłego w przypadku przekształcenia transgranicznego;
10. zakazu unieważniania operacji transgranicznych.

Spośród tych rozwiązań warto wymienić:

• zrównanie w zakresie reorganizacji zarówno krajowej, jak i transgranicznej statusu spółki komandytowo-akcyjnej i spółki kapitałowej (a w tym przyznanie spółce komandytowo-akcyjnej pełnej zdolności łączeniowej i podziałowej); 
• rozszerzenie możliwości łączenia spółek osobowych; 
• wprowadzenie możliwości podziału transgranicznego i przekształcenia transgranicznego spółki kapitałowej i spółki komandytowo-akcyjnej; 
• wprowadzenie nowego typu krajowego podziału częściowego spółki (podział przez wyodrębnienie) oraz nowego uproszczonego typu łączenia krajowego i transgranicznego (połączenie przez przejęcie); 
• określenie norm kolizyjnych (prawa właściwego) w przypadku operacji transgranicznych; 
• doprecyzowanie treści planu operacji transgranicznej oraz sprawozdania zarządu uzasadniającego operację transgraniczną; 
• zmodyfikowanie sposobu ujawniania dokumentów i informacji związanych z operacją transgraniczną; 
• wprowadzenie możliwości zapoznania się przez wspólników (przed powzięciem uchwały o danej operacji transgranicznej) z opinią pracowników oraz uwagami wspólników, wierzycieli i pracowników; 
• wzmocnienie ochrony wierzycieli, wspólników i pracowników spółki podlegającej reorganizacji krajowej i transgranicznej; 
• wzmocnienie krajowej kontroli legalności operacji transgranicznej (m.in. poprzez włączenie w proces wydawania zaświadczenia o zgodności z prawem operacji transgranicznej wyspecjalizowanego organu podatkowego – Szefa Krajowej Administracji Skarbowej); 
• określenie zasad podziału składników majątku spółki dzielonej nieprzypisanych w planie podziału transgranicznego (a w konsekwencji zasad odpowiedzialności za zobowiązania spółki dzielonej); 
• wprowadzenie zakazu unieważniania operacji podziału transgranicznego i przekształcenia transgranicznego (na wzór zakazu unieważniania operacji połączenia transgranicznego).

Wprowadzane nowelizacją zmiany w ustawie z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym mają na celu przede wszystkim rozszerzenie dwóch podstawowych funkcjonalności systemu integracji rejestrów handlowych państw członkowskich – udostępniania dokumentów i informacji za pośrednictwem wspólnego punktu dostępu (to jest portalu E-Sprawiedliwość) oraz wymiany informacji między rejestrami (zmiany dotyczą ujawniania istotnych danych związanych z procedurą przeprowadzenia operacji transgranicznej od etapu fazy menadżerskiej do fazy rejestracji), a także umożliwienie wymiany informacji między państwami członkowskimi o zakazie sprawowania funkcji kierowniczych (przyjęty model wymiany tych informacji obejmuje dane zgromadzone w Krajowym Rejestrze Karnym, rejestrze dłużników niewypłacalnych, Krajowym Rejestrze Zadłużonych oraz wykazie osób objętych zakazem pełnienia funkcji członka zarządu lub funkcji kierowniczych prowadzonym przez Komisję Nadzoru Finansowego).

Wprowadzane ustawą zmiany w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa mają na celu przede wszystkim określenie zakresu i charakteru udziału Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w wyżej wspomnianej procedurze wydawania zaświadczenia o zgodności z prawem operacji transgranicznej (będzie on wydawał opinię albo odmawiał wydania opinii o zgodności danej operacji transgranicznej z przepisami prawa podatkowego).

Wprowadzane nowelizacją zmiany w ustawie z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym mają na celu przede wszystkim stworzenie podstawy prawnej do prowadzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego wykazu osób objętych zakazem pełnienia funkcji członka zarządu lub funkcji kierowniczych na podstawie decyzji Komisji (na potrzeby wymiany informacji o tym zakazie z innymi państwami członkowskimi).

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Nowelizacja wejdzie w życie z dniem 15 września 2023 r., z wyjątkiem przepisu określającego zobowiązanie Komisji Nadzoru Finansowego do przekazania Ministrowi Sprawiedliwości do dnia 1 września 2023 r. wykazu osób objętych zakazem pełnienia funkcji członka zarządu lub funkcji kierowniczych (oraz każdorazowo informacji o zmianie w tym wykazie) – który wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, a także przepisu zmieniającego oczekujący na wejście w życie z dniem 1 stycznia 2024 r. przepis art. 4 pkt 6 ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw – który wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2024 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl