Operator wyszukiwarki musi segregować linki

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 24 września 2019 r. wydał wyrok w sprawie C-136/17 - GC i in. przeciwko Commission nationale de l’informatique et des libertés (CNIL). Wskazał w nim, że zakaz przetwarzania niektórych kategorii wrażliwych danych osobowych ma zastosowanie również do operatorów wyszukiwarek. W ramach żądania usunięcia linków należy dokonać wyważenia praw podstawowych osoby, która zażądała usunięcia linków z prawami internautów potencjalnie zainteresowanych tymi informacjami.

Czego dotyczyła sprawa?

GC, AF, BH i ED wnieśli skargi do Conseil d’État (rady stanu, Francja) przeciwko Commission Nationale de l’informatique et des libertés (krajowej komisji ds. informatyki i swobód, CNIL) (Francja) w przedmiocie decyzji, w których ta komisja odmówiła wezwania spółki Google do usunięcia różnego rodzaju linków umieszczonych na wyświetlanej liście wyników wyszukiwania mającego za punkt wyjścia ich imiona i nazwiska.

Wspomniane linki kierują do stron internetowych prowadzonych przez osoby trzecie i zawierają między innymi opublikowany pod pseudonimem satyryczny fotomontaż dotyczący kobiety polityka, jak również artykuły, w których wymieniono jednego z zainteresowanych jako osobę odpowiedzialną za tworzenie oraz utrzymanie wizerunku kościoła scjentologicznego, postępowanie sądowe prowadzone przeciwko pewnemu politykowi oraz skazanie innego zainteresowanego za napaści na tle seksualnym na osoby małoletnie.

Conseil d’État zwróciła się do Trybunału Sprawiedliwości z szeregiem pytań prejudycjalnych dotyczących wykładni przepisów prawa Unii w zakresie ochrony danych osobowych (tj. dyrektywy 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych, Dz.U. 1995, L 281, s. 31).

Conseil d’État dąży w szczególności do ustalenia, czy przy uwzględnieniu szczególnych zobowiązań, kompetencji i możliwości operatora wyszukiwarki nałożony na innych administratorów danych zakaz przetwarzania danych należących do szczególnych kategorii (takich jak ujawniające poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, a także seksualność) ma również zastosowanie do tego operatora.

Wyjaśnienia TSUE

W wydanym wyroku Trybunał przypomniał, że ze względu na to, iż działanie wyszukiwarki internetowej może mieć znaczący wpływ na prawa podstawowe do poszanowania prywatności i ochrony danych osobowych w dodatkowy w stosunku do działalności prowadzonej przez wydawców stron internetowych sposób, operator tej wyszukiwarki, jako osoba określająca cele i sposoby tego działania, winien w ramach spoczywającej na nim odpowiedzialności zapewnić, by spełniało ono określone w prawie Unii wymogi, tak aby przewidziane w nim gwarancje były w pełni skuteczne i aby można było rzeczywiście zrealizować jego cel polegający na skutecznej i pełnej ochronie objętych nim osób, w szczególności w odniesieniu do ich prawa do poszanowania ich prywatności.

Następnie Trybunał podkreślił, że przetwarzanie danych osobowych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, opinie polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność do związków zawodowych, jak również przetwarzanie danych dotyczących zdrowia i życia seksualnego jest zabronione z zastrzeżeniem pewnych wyjątków i odstępstw. Ponadto, z wyjątkiem szczególnych odstępstw, przetwarzanie danych dotyczących przestępstw (czynów zabronionych), wyroków skazujących lub środków bezpieczeństwa może być dokonywane jedynie pod kontrolą władz publicznych, a kompletny rejestr przestępstw kryminalnych może być prowadzony tylko pod kontrolą władzy publicznej.

Trybunał stwierdził, że ten zakaz oraz te ograniczenia mają zastosowanie, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w prawie Unii, do wszystkich administratorów dokonujących takiego przetwarzania.

TSUE jednak podkreślił, że operator wyszukiwarki odpowiada nie za to, że dane osobowe objęte tymi przepisami znajdują się na stronie internetowej opublikowanej przez osobę trzecią, ale za odsyłanie do tej strony, a w szczególności za wyświetlenie do niej linku na liście wyników wyszukiwania udostępnianej internautom w następstwie wyszukiwania. To w zakresie dotyczącym wspomnianego odsyłania do stron internetowych, w rezultacie kontroli przeprowadzanej pod nadzorem właściwych organów krajowych po wniesieniu żądania przez osobę, której dane dotyczą, wspomniane zakaz oraz ograniczenia do operatora wyszukiwarki stosuje się.

Trybunał następnie stwierdził, że choć prawa tej osoby są co do zasady nadrzędne wobec prawa do wolności informacji przysługującego internautom, to jednak równowaga ta może, w szczególnych przypadkach, zostać zakwestionowana w zależności od charakteru rozpatrywanych informacji i od tego, jak istotne są one dla prywatności osoby, której dane dotyczą, oraz od publicznego interesu w dysponowaniu tą informacją, który to z kolei interes może być uzależniony w szczególności od roli odgrywanej przez tę osobę w życiu publicznym.

I tak, TSUE podsumował, że gdy do operatora wyszukiwarki skierowano żądanie usunięcia linku do strony internetowej, na której są opublikowane takie dane wrażliwe, operator ten musi, na podstawie wszystkich istotnych elementów danego przypadku i uwzględniając powagę ingerencji w prawa podstawowe do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych przysługujące osobie, której dane dotyczą, sprawdzić, czy umieszczenie takiego linku na wyświetlanej liście wyników wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko tej osoby jest ściśle niezbędne do ochrony prawa do wolności informacji przysługującego internautom potencjalnie zainteresowanym uzyskaniem dostępu do tej strony internetowej dzięki takiemu wyszukiwaniu.

Ponadto, jeśli przetwarzanie dotyczy danych, które w sposób oczywisty zostały upublicznione przez osobę, której dane dotyczą, operator wyszukiwarki może odmówić uwzględnienia żądania usunięcia linków pod warunkiem, że przetwarzanie to spełnia wszystkie inne warunki zgodności przetwarzania z prawem oraz że osoba, której dane dotyczą, nie sprzeciwi się takiemu przetwarzaniu z ważnych i uzasadnionych przyczyn związanych z jej szczególną sytuacją.

Wreszcie, odnośnie do stron internetowych zawierających dane dotyczące postępowania sądowego w sprawie karnej przeciwko jednostce, które odnoszą się do wcześniejszego etapu takiego postępowania i nie odpowiadają już aktualnej sytuacji, do operatora wyszukiwarki należy dokonanie oceny, czy osoba ta jest uprawniona do tego, by rozpatrywane informacje nie były już aktualnie wiązane z jej imieniem i nazwiskiem za pomocą wyświetlanej listy wyników wyszukiwania mającego za punkt wyjścia jej imię i nazwisko. W celu oceny tego prawa operator wyszukiwarki powinien wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, takie jak w szczególności charakter i wagę rozpatrywanego przestępstwa (czynu zabronionego), przebieg i wynik rozpatrywanego postępowania, czas, jaki upłynął, rolę, jaką ta osoba pełni w życiu publicznym i jej zachowanie w przeszłości, interes publiczny istniejący w chwili skierowania żądania, treść i formę publikacji oraz skutki tej publikacji dla wspomnianej osoby.

Operator wyszukiwarki jest zatem zobowiązany do uwzględnienia żądania usunięcia linków prowadzących do stron internetowych zawierających informacje dotyczące postępowania sądowego, którego przedmiotem była osoba fizyczna i, w stosownych przypadkach, informacje dotyczące wyroku skazującego, który w nim zapadł, jeżeli informacje te dotyczą wcześniejszego etapu rozpatrywanego postępowania sądowego i nie odpowiadają już, biorąc pod uwagę przebieg tego postępowania, aktualnej sytuacji, w zakresie, w jakim stwierdzono, że w świetle wszystkich okoliczności sprawy prawa podstawowe osoby, której dane dotyczą, mają charakter nadrzędny wobec praw potencjalnie zainteresowanych internautów.

TSUE jeszcze uściślił, że nawet jeśli operator wyszukiwarki stwierdzi, że osoba, której dane dotyczą, nie jest uprawiona do żądania usunięcia takich linków ze względu na fakt, że umieszczenie danego linku jest ściśle niezbędne do pogodzenia prawa do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych przysługujących tej osobie z prawem do wolności informacji przysługującym potencjalnie zainteresowanym internautom, operator ten jest w każdym wypadku zobowiązany, najpóźniej w momencie skierowania żądania usunięcia linków, do uporządkowania listy wyników w taki sposób, aby wynikający z niej dla internauty ogólny obraz odzwierciedlał aktualną sytuację prawną, co wymaga w szczególności, aby linki do stron internetowych zawierających informacje na ten temat znajdowały się na pierwszym miejscu na tej liście.

Należy przypomnieć, że odesłanie prejudycjalne pozwala sądom państw członkowskich, w ramach rozpatrywanego przez nie sporu, zwrócić się do Trybunału z pytaniem o wykładnię prawa Unii lub o ocenę ważności aktu Unii. Trybunał nie rozpoznaje sporu krajowego. Do sądu krajowego należy rozstrzygnięcie sprawy zgodnie z orzeczeniem TSUE. Orzeczenie to wiąże w ten sam sposób inne sądy krajowe, które spotkają się z podobnym problemem.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl