Bezpieczeństwo pracy w centrum uwagi ROP

- Uważam także, że należy wreszcie rozpocząć poważną dyskusję nad szkolnictwem zawodowym i gruntowną edukację od podstaw w zakresie przygotowania do pracy pod kątem jej bezpieczeństwa. Dotyczy to zarówno pracowników jak i pracodawców - stwierdził szef inspekcji pracy.

Ustalając strategię prewencji wypadkowej, jej kierunki i zakres działania, Państwowa Inspekcja Pracy wykorzystuje przede wszystkim wskaźniki częstości wypadków przy pracy, które oddają skalę i rodzaj zagrożeń, występujących w poszczególnych branżach.

- Ważną rolę przy określeniu kierunków działań, inspekcja przykłada - jak podkreśliła Anna Tomczyk - do wnikliwych i niezależnych badań i kontroli przeprowadzanych przez inspektorów pracy po zaistnieniu zdarzeń wypadkowych. Badania te nie ograniczają się tylko do wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych, zgłoszonych przez pracodawców. Badane są również zdarzenia, o których inspektorzy pracy uzyskują informacje z mediów, od innych organów lub w czasie prowadzonych czynności kontrolnych.

W tym ostatnim przypadku są to przede wszystkim wydarzenia wypadkowe bezurazowe (np. awarie urządzeń technicznych bez poszkodowanych), o których inspektorzy dowiadują się w trakcie kontroli - ze względu na brak obowiązku rejestrowania takich wydarzeń. Każdy inspektor pracy, po wnikliwym zbadaniu okoliczności i przyczyn zdarzenia wypadkowego zobowiązany jest do skontrolowania zastosowanych środków zapobiegających temu zdarzeniu.

Wyniki badań przeprowadzonych przez inspektorów pracy ujawniają przyczyny wypadków przy pracy, w tym np. „organizacyjne", które niezbyt chętnie są ujawnianie przez zespoły powypadkowe lub „ludzkie", wynikające ze środowiska pracy, w jakim poszkodowany wykonuje pracę. Inspektorzy pracy w wystąpieniach skierowanych do pracodawców wskazują na konieczność uwzględniania w postępowaniach powypadkowych różnorodnych czynników środowiska pracy, tak aby wszystkie okoliczności i przyczyn zdarzeń wypadkowych były przedmiotem analiz, do których przeprowadzenia zobowiązuje Kodeks pracy (§ 236) oraz dobrą podstawą do zastosowania właściwych środków zapobiegawczych.

Z analizy przyczyn wypadków przy pracy w poszczególnych sektorach, sekcjach, branżach lub grupach zakładów wynikają określone obszary działań, które wymagają szczególnego zainteresowania, takie jak: górnictwo, budownictwo, a w sekcji przetwórstwa przemysłowego - produkcja metali i wyrobów z metali, produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz produkcja artykułów spożywczych i napojów.

W górnictwie, charakteryzującym się od lat najwyższym wskaźnikiem częstości wypadków zwraca szczególną uwagę problem zatrudniania na stanowiskach pracy w ruchu podziemnych zakładów górniczych pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych.

W chwili obecnej najtrudniejsze problemy do rozwiązania występują na terenach budów, gdzie dochodzi do co piątego - w przeliczeniu na całą gospodarkę - wypadku ze skutkiem śmiertelnym. Z analizy okoliczności i przyczyn wypadków w tej branży wynika, że podstawowe problemy to: upadek osób z wysokości (w wypadkach zbadanych przez PIP: ok. 70% poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych; 80% - w wypadkach ciężkich). Zwraca uwagę udział wypadków w czasie poruszania się, co świadczy o nieprawidłowościach w organizacji stanowisk pracy (np. składowanie materiałów, nagromadzenie odpadów), niewłaściwych lub zastawionych przejściach i dojściach do miejsc wykonywania pracy.

Analiza przyczyn wypadków badanych przez PIP wykazują również, że przyczyny wypadków wynikają ze stanu psychofizycznego pracownika, często nie pozwalając na bezpieczne wykonywanie pracy. Nagła niedyspozycja fizyczna lub psychiczna, zmęczenie, zdenerwowanie stanowiły aż 50% ogólnej liczby przyczyn, a w grupie wypadków śmiertelnych - 51,2%. Wskazuje to na celowość zainteresowania się tą problematyką w kontekście stresu zawodowego, jako czynnika mającego wpływ nie tylko na stan zdrowia pracowników, ale również na aktywizację zagrożeń wypadkowych (błędy prowadzące do wypadków).

Kontrole przeprowadzane w związku z badaniem przyczyn wypadków przy pracy pokazują, jak przestrzegane są przez pracodawców obowiązki w zakresie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. W 2007 r. w ramach kontroli poddano analizie 7 tys. dokumentacji powypadkowych. Nieprawidłowości występują przede wszystkim w mikroprzedsiębiorstwach (podmioty zatrudniające do 9 pracujących) i małych przedsiębiorstwach, które zatrudniają do 49 pracujących. Powtarzalnymi i najpoważniejszymi uchybieniami w obszarze dochodzeń powypadkowych było: ujawnianie tylko części przyczyn wypadków, brak lub dobór nieadekwatnych środków profilaktycznych, a także zaniechanie realizacji tych środków w praktyce.

W wyniku kontroli, których celem było badanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, a także ocena działań pracodawców po zaistniałych zdarzeniach wypadkowych, inspektorzy wydali w 2007 r. łącznie ponad 3 tys. decyzji nakazowych oraz skierowali łącznie 3,5 tys. wniosków, zalecając usunięcie stwierdzonych naruszeń prawa, w tym dotyczących uchybień mających wpływ na zaistnienie badanych wypadków. W związku z ujawnieniem wykroczeń przeciwko prawom pracownika, inspektorzy nałożyli na ponad tysiąc osób mandaty karne na łączną kwotę 1 mln 120 tys. zł. Skierowali 210 wniosków do sądów grodzkich o ukaranie winnych popełnienia wykroczeń oraz wysłali 35 zawiadomień do organów prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową.

Istotnym uzupełnieniem działań o charakterze sankcyjnym, jest udział inspektorów pracy w stosowaniu regulacji (mowa o tzw.

„ustawie wypadkowej"), zgodnie z którą inspektorzy PIP prowadzą kontrole poprawności informacji ZUS-IWA sporządzanej w celu ustalenia zróżnicowanej składki wypadkowej. Drugim uprawnieniem inspektorów PIP jest możliwość wystąpienia do ZUS z wnioskiem o podwyższenie składki wypadkowej o 100% na najbliższy rok składkowy, w przypadku rażącego naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie dwóch kolejnych kontroli.

W 2007 r. inspektorzy wnioskowali do ZUS o podwyższenie składki 57 pracodawcom. W bieżącym roku do dnia 15 października do ZUS skierowano już 88 takich wniosków.

Państwowa Inspekcja Pracy przykłada szczególne znaczenie do realizacji projektu prewencyjnego pod nazwą UEFA EURO 2012. Wyznaczona została grupa inspektorów pracy - specjalistów budownictwa, którzy jako koordynatorzy z ramienia inspekcji pracy są odpowiedzialni za monitorowanie placów budów, kontakty z inwestorami, generalnymi wykonawcami i podwykonawcami oraz nadzorowanie sposobu planowania bezpieczeństwa pracy i koordynacji robót.

Rada Ochrony Pracy pozytywnie zaopiniowała wniosek Marszałka Sejmu RP o powołanie inspektora, dr nauk prawnych Mariana Liwo na stanowisko zastępcy głównego inspektora pracy.

Źródło: www.pip.gov.pl