Bezpieczne finanse

Projekt ustawy o zasadach pozyskiwania informacji o niekaralności osób ubiegających się o zatrudnienie i osób zatrudnionych w podmiotach sektora finansowego

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy umożliwiającej podmiotom z sektora finansowego oraz instytucjom państwowym zajmującym się tym rynkiem, prawo do sprawdzenia, czy ich obecni lub przyszli pracownicy, posiadający dostęp do wrażliwych danych i podejmujący decyzje obarczone wysokim ryzykiem utraty mienia, nie byli karani za określone typy przestępstw. 

Propozycja przygotowana przez Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii wychodzi naprzeciw oczekiwaniom pracodawców działającym w sektorze finansowym, którzy obecnie nie mają możliwości, by żądać informacji o niekaralności. Zmiany w przepisach mają wpłynąć na zwiększenie bezpieczeństwa korzystających z usług finansowych i całego sektora finansowego. Zwiększą też konkurencyjność polskich instytucji działających w tej branży.

Projekt to odpowiedź na wielokrotnie zgłaszane postulaty organizacji przedsiębiorców oraz potencjalnych inwestorów. Do tej pory podmioty z sektora finansowego (np. banki, SKOK-i, zakłady ubezpieczeń) i podmioty działające na ich rzecz (outsourcerzy, agenci), nie mieli prawnej możliwości sprawdzenia, czy ich obecny lub przyszły pracownik jest niekarany. Dzięki nowej ustawie uzyskają takie uprawnienie.

Czego dokładnie dotyczy projekt ustawy?

W projekcie ustawy o zasadach pozyskiwania informacji o niekaralności osób ubiegających się o zatrudnienie i osób zatrudnionych w podmiotach sektora finansowego określono zasady badania niekaralności kandydatów ubiegających się o zatrudnienie i osób już pracujących w podmiotach sektora finansowego (np. bankach, spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, zakładach ubezpieczeń) oraz osób w podmiotach świadczących usługi na rzecz podmiotów sektora finansowego (np. outsourcerzy, agenci ubezpieczeniowi). W praktyce chodzi o lepszą ochronę interesów podmiotów sektora finansowego oraz ich klientów (przez poszerzenie możliwości zapobiegania nadużyciom w tym obszarze), a w konsekwencji zwiększenie bezpieczeństwa obrotu. Informacje o niekaralności pracowników mają istotne znaczenie dla firm działających na rynku finansowym.

Przygotowując rozwiązania dotyczące badania niekaralności pracowników, wzięto pod uwagę skalę ryzyk związanych z działalnością podmiotów sektora finansowego dla stabilności systemu finansowego oraz konieczność ochrony interesów uczestników tego rynku, w tym konsumentów. Chodzi o badanie niekaralności zatrudnianych lub już zatrudnionych na stanowiskach związanych z: zarządzaniem mieniem podmiotu sektora finansowego bądź osób trzecich, dostępem do informacji prawnie chronionych lub z podejmowaniem decyzji obarczonych wysokim ryzykiem utraty mienia tego podmiotu czy osób trzecich bądź wyrządzeniem im innej znacznej szkody.

W praktyce pracodawca, będący podmiotem sektora finansowego lub podmiotem świadczącym usługi na rzecz tego pierwszego – będzie mógł żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie bądź już pracującej informacji, czy była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za wskazane w projekcie ustawy przestępstwa. W szczególności chodzi o przestępstwa przeciwko: dokumentom (np. ich fałszowanie), mieniu, ochronie informacji, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi oraz inne przestępstwa wymienione w przepisach karnych ustaw szczegółowych, dotyczących działalności wykonywanej przez podmioty sektora finansowego.

Nowe przepisy pozwolą więc na badanie niekaralności osób na stanowiskach związanych m.in. z zarządzaniem mieniem, dostępem do informacji wrażliwych i innych, które wiążą się z podejmowaniem decyzji obarczonych dużym ryzykiem. Ustawa pozwoli pracodawcom w podmiotach z sektora finansowego na sprawdzenie, czy osoba zatrudniona lub ubiegająca się o zatrudnienie była karana za popełnienie określonych w ustawie poważnych przestępstw związanych z rynkiem finansowym. Chodzi m.in. o przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, ochronie informacji czy obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, a także niektóre przestępstwa skarbowe.

Nowe przepisy obejmą nie tylko wskazane w projekcie podmioty sektora finansowego i podmioty działające na ich rzecz, ale też instytucje takie jak Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny i Biuro Rzecznika Finansowego, które pełnią kluczową role w nadzorze nad rynkiem finansowym.

Jak będzie weryfikowana niekaralność?

Zgodnie z projektem, badanie niekaralności oznacza przyznanie pracodawcy prawa do żądania oświadczenia lub zaświadczenia o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego (w celu udokumentowania informacji zawartych w oświadczeniu). Koszty wydania zaświadczenia będzie ponosił pracodawca. Jednocześnie podmiot sektora finansowego będzie mógł żądać od osoby zatrudnionej oświadczenia dotyczącego niekaralności/skazania lub informacji z KRK nie częściej niż raz na 12 miesięcy oraz przy uzgodnionej zmianie stanowiska pracy (jeśli to będzie konieczne), a także w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że osoba ta została skazana za takie przestępstwo w trakcie zatrudnienia.

Co do zasady informacje o niekaralności będą zatem udostępniane w formie oświadczenia, ale w celu udokumentowania informacji zawartych w oświadczeniu, pracodawca będzie mógł zażądać informacji z Krajowego Rejestru Karnego (KRK). Będzie jednak w takim przypadku obowiązany do zwrotu opłaty za wydanie takiej informacji pracownikowi.

W przypadku osób już zatrudnionych pracodawca będzie mógł żądać informacji o niekaralności nie częściej niż raz na 12 miesięcy. Dodatkowo, uprawnienie to będzie przysługiwało w razie, gdy pracownik będzie przechodził na inne stanowisko, a jego nowe obowiązki będą wymagały zweryfikowania niekaralności. Możliwość sprawdzenia niekaralności pojawi się również w razie uzasadnionego podejrzenia, że pracownik został skazany za wymienione wyżej przestępstwo w trakcie zatrudnienia.

Kiedy proponowane rozwiązania mają wejść w życie?

Teraz rządowym projektem zajmie się Sejm. Rząd przewiduje, że ustawa wejdzie w życie w pierwszym półroczu 2018 r.

Zasadniczo ustawa ma obowiązywać po 14 dniach od daty jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. W przypadku podmiotów sektora finansowego i podmiotów działających na ich rzecz, nowe przepisy będą stosowane wobec osób ubiegających się o zatrudnienie i zatrudnionych, w tym wobec osób już zatrudnionych w dniu wejścia ustawy w życie oraz w stosunku do osób, wobec których rozpoczęto i nie zakończono postępowania rekrutacyjnego przed dniem wejścia jej w życie.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl