Co nowego dla ubogich i seniorów?

Powstaną schroniska z usługami opiekuńczymi

Wprowadzenie schroniska dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi jako dodatkowego typu placówki, możliwość przyznania schronienia osobie bezdomnej oczekującej na umieszczenie w domu pomocy społecznej czy rezygnacja z wymogu zawarcia kontraktu socjalnego – to najważniejsze rozwiązania, które przewiduje przyjęty przez Radę Ministrów projekt nowelizacji ustawy o pomocy społecznej.

Projekt nowelizacji ustawy o pomocy społecznej zakłada powstanie nowego typu placówki udzielającej tymczasowego schronienia. Chodzi o schronisko dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi.

Nowa jakość

Nowa forma placówki umożliwi świadczenie usług opiekuńczych osobom wymagającym częściowej (nie przez całą dobę) pomocy w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych i opieki higienicznej. Schroniska dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi będą zapewniały tymczasowe schronienie wraz z usługami opiekuńczymi oraz usługami ukierunkowanymi na wzmacnianie aktywności społecznej, a w miarę możliwości – także na wyjście z bezdomności i uzyskanie samodzielności życiowej.

Tymczasowe schronienie dla czekających na DPS

Rządowy projekt nowelizacji zakłada, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie bezdomnej, która posiada decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej, będzie można przyznać tymczasowe schronienia w schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi na czas oczekiwania na umieszczenie w DPS, jednak nie dłużej niż 4 miesiące.

Usprawnienie pomocy schronisku

Kolejna proponowana zmiana polega na usprawnieniu udzielania pomocy osobie bezdomnej w miejscu jej pobytu poprzez rezygnację z obowiązującego dotychczas wymogu zawierania z taką osobą kontraktu socjalnego. W przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby ubiegającej się o schronienie – w sprawach niecierpiących zwłoki, np. w trakcie mrozów zagrażających życiu osób bezdomnych – nie będzie już konieczne wcześniejsze podpisanie przez osobę bezdomną kontraktu socjalnego.

Zmieniony rejestr wojewody

Zmieniono formułę rejestru placówek na rejestr miejsc udzielenia tymczasowego schronienia. Dotychczasowa forma budziła wątpliwości zgłaszane przez wojewodów i organizacje pozarządowe. 

W myśl proponowanych przepisów „rejestr placówek zapewniających miejsca noclegowe” zastąpi „rejestr miejsc udzielenia tymczasowego schronienia”.

Zgodnie z projektem, prowadzenie przez wojewodę rejestru miejsc udzielenia tymczasowego schronienia w schroniskach dla osób bezdomnych, schroniskach dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi, noclegowniach i ogrzewalniach – ma zapewnić maksymalny dostęp do informacji o miejscach tymczasowego schronienia dla osób bezdomnych i wszystkich potrzebujących takiego wsparcia. Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, zadaniem własnym gminy (o charakterze obowiązkowym) jest udzielenie tymczasowego schronienia – w związku z tym, to gmina zgłasza do rejestru wojewody miejsca tymczasowego schronienia w poszczególnych formach placówek.

Dłuższy termin na dostosowanie standardów ogrzewalni, noclegowni i schronisk

Projektowane przepisy przewidują również wydłużenie terminu dostosowywania do standardów ogrzewalni, noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych do 31 grudnia 2020 roku. To ważna zmiana dla podmiotów prowadzących placówki dla osób bezdomnych.

Kiedy nowelizacja ma wejść w życie?

Zaproponowano, aby nowe prawo weszło w życie po 30 dniach od daty publikacji w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem przepisów dotyczących prowadzonych przez wojewodów rejestrów miejsc udzielania przez gminy tymczasowego schronienia, które zaczną obowiązywać po 3 miesiącach od ogłoszenia.

Seniorzy pod lepszą opieką - ponad 57 mln na rozwój usług opiekuńczych dla seniorów

Zwiększenie dostępności do usług opiekuńczych oraz usług specjalistycznych dla osób samotnych i starszych w wieku 75+, zamieszkałych na terenach małych gmin do 20 tys. mieszkańców – to cel programu „Opieka 75+”, będącego odpowiedzią na wyzwania, jakie stawiają przed Polską zachodzące procesy demograficzne. Na realizację programu zaplanowano ponad 57  mln złotych.

Po wprowadzeniu programu „Rodzina 500 plus” zmieniła się struktura osób korzystających z pomocy społecznej. W ogólnej liczbie tych osób odsetek rodzin z dziećmi – dzięki wsparciu 500+ – wyraźnie się zmniejszył. Rośnie natomiast liczba osób starszych objętych pomocą społeczną. Niekorzystna sytuacja demograficzna jest szczególnie widoczna w małych gminach, w których proces starzenia się społeczeństwa zachodzi znacznie szybciej niż w kraju.

Przybywa osób korzystających z  usług opiekuńczych

Każdego roku jest obserwowany wzrost liczby osób korzystających z usług opiekuńczych. W 2016 roku w stosunku do roku poprzedniego w gminach wiejskich, miejskich oraz miejsko-wiejskich liczba osób, którym w drodze decyzji administracyjnych przyznano usługi opiekuńcze, wzrosła o ok. 7%.

W 2015 roku osób było to 88 096 osób, a rok później już 94 209 osób.

Szczególne potrzeby osób w wieku 75+

Co ważne, liczba osób w wieku 75 lat i więcej w gminach, w których świadczone są usługi opiekuńcze, wynosi ok. 55 tys. Jest to ok. 60% ogółu osób, którym decyzją przyznano tego rodzaju świadczenia.

Ministerialne wsparcie dla gmin

W odpowiedzi na zachodzące procesy demograficzne Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej opracowało program „Opieka 75+”. Celem tego programu jest zapewnienie osobom w wieku 75+ – z zamieszkałym na terenach małych gmin do 20 tys. mieszkańców – wsparcia i pomocy adekwatnej do potrzeb i możliwości wynikających z wieku i stanu zdrowia w ramach usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych usług opiekuńczych.

Jednocześnie program zakłada poprawę jakości życia osób w wieku 75+, umożliwienie gminom rozszerzenia oferty w formie usług opiekuńczych oraz specjalistycznych usług opiekuńczych dla tej grupy, jak również wsparcie finansowego gmin w wypełnianiu zadań własnych o charakterze obowiązkowym.

Dla kogo pieniądze z programu „Opieka 75+”?

Program „Opieka 75+” jest adresowany do małych gmin, w tym gmin wiejskich, miejskich (do 20 tys. mieszkańców) i gmin miejsko-wiejskich (do 20 tys. mieszkańców). Na wsparcie mogą liczyć jednak tylko te gminy, które świadczą usługi opiekuńcze samodzielnie.

Pomoc dla nowych i dotychczasowych podopiecznych

Środki finansowe z programu „Opieka 75+” mogą być przeznaczone z jednej strony na zwiększenie liczby godzin usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych u osób, które już korzystają z takich usług lub korzystały z nich w ostatnim roku, a z drugiej – na dofinansowanie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób, które dotychczas ich nie otrzymywały.

Dlaczego wsparcie trafi do małych gmin?

Organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym usług specjalistycznych, jest zadaniem własnym gmin. Tym samym gminy finansują to zadanie z ich środków własnych, a to oznacza, że zapewnienie tego rodzaju usług może być utrudnione szczególnie w małych gminach. Powód? Wśród wszystkich gmin do 20 tys. mieszkańców aż 70% (ok. 1471 gmin) wykazuje dochody niższe niż średnia krajowa dla wszystkich gmin w Polsce.

Usługi opiekuńcze w liczbach

W Polsce tylko 56% gmin zatrudnia pracowników do realizacji w miejscu zamieszkania usług opiekuńczych. Odsetek gmin, które zatrudniają pracowników do realizacji w miejscu zamieszkania specjalistycznych usług opiekuńczych, jest jeszcze mniejszy – wynosi zaledwie 4%. Jednocześnie niespełna 29% gmin zleca wykonywanie usług opiekuńczych innym podmiotom. Na zlecanie specjalistycznych usług opiekuńczych decyduje się tylko 6% gmin. W około 430 gminach (17% gmin) w ogóle nie są świadczone usługi opiekuńcze, w tym specjalistyczne usługi opiekuńcze.

Ruszył "Senior+ 2018"

Zwiększenie aktywnego uczestnictwa seniorów w życiu społecznym poprzez rozbudowę sieci dziennych domów i klubów dla osób starszych – to główny cel skierowanego do jednostek samorządu terytorialnego programu „Senior+”. Na realizację programu w 2018 roku rząd zaplanował rekordowo wysoką kwotę – aż 80 mln złotych. Ruszyła edycja 2018 programu. 

Program „Senior+” odpowiada na rosnące potrzeby osób starszych w zakresie podtrzymywania kontaktów i więzi z innymi ludźmi poprzez szeroko rozumianą aktywność prowadzoną w placówkach dziennego pobytu: Dziennych Domach i Klubach „Senior+”. 

Co oferują placówki „Senior+”?

Placówki dziennego pobytu „Senior +” zapewniają osobom starszym pomoc w czynnościach dnia codziennego. Chodzi o usługi socjalne (w tym zapewnienie posiłku, usługi opiekuńcze i rehabilitacyjne), edukacyjne (np. warsztaty rękodzielnicze, plastyczne, językowe, komputerowe), a także zajęcia: kulturalno-oświatowe (koncerty, zajęcia teatralne, śpiewu, wycieczki rekreacyjne), aktywności ruchowej (takie jak kursy tańca, nordic walking, pilates), aktywizujące społecznie (np. organizacja Dni Seniora, współpraca z przedszkolami) czy terapii zajęciowej (muzykoterapia, treningi umysłu itp.). 

Rozszerzona formuła w 2017 roku

Od 2017 roku program „Senior+” jest realizowany w rozszerzonej formule. Najważniejsze zmiany polegały m.in. na wprowadzeniu możliwości tworzenia Klubów „Senior+”, które są uproszczoną formą placówek „Senior+”. Kluby „Senior+” cechują się mniejszymi wymogami w zakresie standardu lokalowego, osobowego i organizacyjnego. Tym samym są doskonałą ofertą dla mniejszych gmin, które dysponują ograniczonymi środkami finansowymi i lokalowymi. 

Dodatkowe ułatwienia

Podwyższone zostały również kwoty wsparcia finansowego na utworzenie lub wyposażenie placówki oraz maksymalny koszt utrzymania jednego miejsca dla domów „Senior+”. Jednocześnie zostały obniżone minimalne standardy lokalowe oraz poziom zatrudnienia dla placówek „Senior+”. Usprawnieniu realizacji programu służyło również przekazanie części działań  na poziom wojewódzki. 

Ile wynosi wsparcie?

W ramach Programu jednostki samorządu terytorialnego mogą ubiegać się o dotację na utworzenie lub wyposażenie placówki (300 tys. zł w przypadku Dziennego Domu „Senior+” oraz 150 tys. zł w przypadku Klubu „Senior+”), a także na zapewnienie funkcjonowania już istniejących placówek. Kwota dofinansowania na utrzymanie jednego miejsca wyniesie miesięcznie do 300 zł w Dziennym Domu oraz do 200 zł w Klubie „Senior+”. 

Ogromne zainteresowanie samorządów

Po wprowadzeniu zmian program „Senior+” spotkał się ze znacznym zainteresowaniem samorządów. W szczególności dotyczy to nowego rodzaju placówki. Chodzi o Klub „Senior+”, który zapewnia osobom starszym miejsce spotkań, a także możliwość samodzielnej organizacji swojego czasu oraz wzajemnej samopomocy. Rozszerzenie rodzaju placówek przyczyniło się do zwiększenia możliwości dostosowania składanych przez jednostki samorządu terytorialnego ofert do lokalnych potrzeb. 

„Senior+” w liczbach

W ramach edycji 2017 dofinansowanych zostało utworzenie 131 nowych placówek „Senior+”, w tym: 35 Dziennych Domów „Senior +” na łączną kwotę 9 mln zł oraz 96 Klubów „Senior +” na łączną kwotę 11 mln zł. Wszystkie te placówki zapewnią łącznie 3.335 miejsc pobytu. 

Jednocześnie dofinansowane funkcjonowanie otrzymały 124 już istniejące placówki zapewniające łącznie 3.423 miejsca pobytu. Do tych placówek trafiło w sumie ok. 8,5 mln złotych. Pod koniec 2017 roku w skali całego kraju będzie działo ok. 260 placówek „Senior +”, zapewniających ok. 7 tys. miejsc dziennego pobytu dla osób starszych. 

Rekordowo wysokie wsparcie

W ramach ogłoszonej dzisiaj edycji 2018 Programu „Senior+” na jego realizację zostanie przeznaczonych 80 mln zł. Kwota ta pozwoli na utworzenie ok. 310 nowych placówek, w tym 60 Dziennych Domów i 250 Klubów „Senior+”. Nabór ofert, prowadzony przez urzędy wojewódzkie, potrwa do 22 grudnia br. 

Zob. ogłoszenie o programie Senior+ edycja 2018. 

A.J.
Zespół e-prawnik.pl