Czy będą w Polsce fundacje rodzinne?

W konsultacjach udziaÅ‚ wzięło 27 podmiotów: 11 organizacji przedsiÄ™biorców lub samorzÄ…dowych, 3 przedsiÄ™biorców, 1 organizacja spoÅ‚eczna, 11 kancelarii prawnych lub podatkowych oraz 1 ministerstwo, czyli resort rodziny, pracy i polityki spoÅ‚ecznej. PodzieliÅ‚ on argumenty, które przemawiajÄ… za wprowadzeniem fundacji rodzinnej. WskazaÅ‚ jednak na potrzebÄ™ zapewnienia nadzoru nad dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… fundacji rodzinnej oraz rozstrzygniÄ™cia i uregulowania szeregu szczegóÅ‚owych kwestii dot. ubezpieczeÅ„ spoÅ‚ecznych.

Wstępne wyniki konsultacji

W zielonej księdze resort zapytał o 10 podstawowych zagadnień dotyczących fundacji rodzinnej, jako nowego podmiotu prawa.

Poniżej prezentujemy uogólnione i wstÄ™pne wnioski z konsultacji: 

1. PrzedsiÄ™biorcy potwierdzili, że sÄ… zainteresowani możliwoÅ›ciÄ… zaÅ‚ożenia w Polsce fundacji rodzinnej. Pozytywnie do tej koncepcji odnieÅ›li siÄ™ także inni uczestnicy konsultacji. Jedna z organizacji przedsiÄ™biorców wskazaÅ‚a, że mimo możliwoÅ›ci korzystania z zagranicznych rozwiÄ…zaÅ„ „wiÄ™kszość wÅ‚aÅ›cicieli rodzimych firm podkreÅ›la, że tworzyli i prowadzÄ… swoje firmy w Polsce, a w zwiÄ…zku z tym woleliby korzystać z polskich rozwiÄ…zaÅ„”.
2. Nowe przepisy powinny znaleźć siÄ™ albo w odrÄ™bnym akcie prawnym, albo trafić do  obowiÄ…zujÄ…cej ustawy o fundacjach, która reguluje dziaÅ‚alność podmiotów bez udziaÅ‚owców. Temu ostatniemu rozwiÄ…zaniu wyraźnie sprzeciwia siÄ™ jednak organizacja zrzeszajÄ…ca darczyÅ„ców. PowoÅ‚uje siÄ™ przy tym na to, że cele dziaÅ‚ania fundacji pro bono oraz fundacji rodzinnej sÄ… odmienne. W zwiÄ…zku z tym postuluje też, by nowa instytucja nie nazywaÅ‚a siÄ™ „fundacjÄ…”.
3. W zdecydowanej wiÄ™kszoÅ›ci opinii wskazano, że cele, dla których można powoÅ‚ać fundacjÄ™ rodzinnÄ… należy okreÅ›lić elastycznie i zapewnić fundatorom swobodÄ™ wyboru. GranicÄ…, co oczywiste, powinna być zgodność celów fundacji z obowiÄ…zujÄ…cym prawem.
4. Wielu uczestników konsultacji opowiedziaÅ‚o siÄ™ za tym, by fundacja rodzinna miaÅ‚a prawo do prowadzenia dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej. PowoÅ‚ywali siÄ™ m.in. na to, że takÄ… dziaÅ‚alność mogÄ… prowadzić fundacje powoÅ‚ywane w celach spoÅ‚ecznych. Byli też przeciwnicy takiego rozwiÄ…zania. Ich obawy budzi to, że prowadzenie dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej wiąże siÄ™ z ryzykiem, co zagraża realizacji podstawowych celów fundacji rodzinnej.
5. Przekazane nam stanowiska, co do zasady, liberalnie potraktowaÅ‚y obowiÄ…zek zagwarantowania fundacji rodzinnej minimalnego funduszu zaÅ‚ożycielskiego. Jednak nawet zwolennicy jak najmniejszych wymagaÅ„, jeÅ›li chodzi o kapitaÅ‚ zaÅ‚ożycielski, zwracali uwagÄ™ na potrzebÄ™ zapewnienia pieniÄ™dzy na bieżącÄ… dziaÅ‚alność fundacji rodzinnej albo jej likwidacjÄ™. PojawiÅ‚y siÄ™ również oceny wskazujÄ…ce na to, że utworzenie funduszu zaÅ‚ożycielskiego na odpowiednim poziomie może pomóc fundacji rodzinnej w zyskaniu wiarygodnoÅ›ci w obrocie gospodarczym.
6. Opinie na temat tego, czy osoby prawne powinny mieć prawo do udziaÅ‚u w organach fundacji rodzinnej, jako ich czÅ‚onkowie, byÅ‚y podzielone. Z jednej strony zwracano uwagÄ™ na to, że w naszym prawie brakuje takich rozwiÄ…zaÅ„ dla innych osób prawnych i jednostek organizacyjnych. Niemniej, wyrażono także poglÄ…d, zgodnie z którym poszerzenie grona osób, które mogÄ… peÅ‚nić funkcje w organach fundacji rodzinnej może znaczÄ…co zminimalizować ryzyko tego, że dane stanowisko bÄ™dzie czasowo nieobsadzone. Co wiÄ™cej, argumentowano, że takie rozwiÄ…zania sÄ… znane w innych krajach i z powodzeniem funkcjonujÄ… tam w praktyce.
7. Umożliwienie peÅ‚nienia funkcji w organach fundacji rodzinnej beneficjentom nie wzbudziÅ‚o za to wiÄ™kszych zastrzeżeÅ„. PodkreÅ›lano przy tym, że wspólnym celem fundacji rodzinnej i beneficjentów jest zachowanie jak najlepszej kondycji finansowej fundacji rodzinnej, co ogranicza obawy o powstanie konfliktu interesów. Potrzebne bÄ™dÄ… jednak mechanizmy prawne, które ograniczÄ… beneficjentom możliwoÅ›ci ewentualnego nadużywania przez nich swojej pozycji. Takie rozwiÄ…zania funkcjonujÄ… w kilku innych krajach.
8. Uczestnicy konsultacji co do zasady byli zdania, że prawo do zachowku nie powinno stanowić dla beneficjenta możliwoÅ›ci dodatkowej korzyÅ›ci, poza uprawieniami przysÅ‚ugujÄ…cymi w stosunku do fundacji. W opiniach pojawiÅ‚y siÄ™ także postulaty rewizji obecnych przepisów w prawie spadkowym o zachowku, jako jednym z czynników, które ograniczajÄ… realizacjÄ™ planów sukcesyjnych przedsiÄ™biorców.
9. Zdaniem przedsiÄ™biorców i innych osób, które wzięły udziaÅ‚ w konsultacjach,  uzasadnione jest przyznanie sÄ…dowi prawa do rozwiÄ…zania fundacji rodzinnej, w przypadku gdyby fundacja dziaÅ‚aÅ‚a w sposób sprzeczny z prawem, swoim celem lub interesami beneficjentów. Opcja taka powinna być jednak ostatecznoÅ›ciÄ….
10. NajwiÄ™cej postulatów, czasami wzajemnie wykluczajÄ…cych siÄ™, dotyczyÅ‚o kwestii podatkowych. Z jednej strony proponowano opodatkowanie czynnoÅ›ci zwiÄ…zanych z nabywaniem przez fundacjÄ™ rodzinnÄ… majÄ…tku i zwolnienia od podatku beneficjentów fundacji rodzinnej. Z drugiej - zwolnienie fundacji rodzinnej z podatku od przysporzeÅ„ np. z tytuÅ‚u darowizn i dywidend, a opodatkowanie wypÅ‚at na rzecz beneficjentów. W odpowiedziach przedstawiono także wiele szczegóÅ‚owych propozycji z zakresu podatków.