Projekt reformy KSH

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw przyjęty przez rząd

Rada Ministrów przyjęła i skierowała do dalszych prac legislacyjnych projekt ustawy zmieniający Kodeks spółek handlowych, przedłożony przez ministra aktywów państwowych. Będzie to największa od 20 lat zmiana przepisów handlowych. Do polskiego ustawodawstwa wprowadzone zostanie prawo grup spółek, zwane również prawem holdingowym lub prawem koncernowym. Dzięki zaproponowanym rozwiązaniom, zwiększy się także efektywność rad nadzorczych spółek kapitałowych. Chodzi m.in. o wyposażenie ich w możliwość samodzielnego (tzn. bez udziału zarządu) wyboru i zatrudnienia zewnętrznego doradcy, czy wprowadzenie zasady biznesowej oceny sytuacji (Business Judgement Rule).

Projekt przewiduje wprowadzenie do polskiego prawa regulacji prawnej prawa holdingowego (prawa grup spółek, prawa koncernowego), które - w szerokim znaczeniu doktrynalnym - reguluje relacje prywatno-prawne między spółką dominującą a jej spółkami zależnymi, w sposób uwzględniający interes wierzycieli, członków organów oraz drobnych wspólników (akcjonariuszy) spółki zależnej, jak również wyposażenie rad nadzorczych w narzędzia umożliwiające prowadzenie bardziej efektywnego nadzoru korporacyjnego, a także wyeliminowanie wątpliwości podnoszonych przez przedsiębiorców i przedstawicieli doktryny.

Skutkiem jej wejścia w życie będzie stworzenie nowych instrumentów prawnych ułatwiających funkcjonowanie grup spółek. Proponowane rozwiązania wyposażą też rady nadzorcze w dodatkowe instrumenty, w postaci możliwości samodzielnego zlecania usług doradczych oraz w bardziej szczegółowe niż obecnie uprawnienia informacyjne. W efekcie organy nadzoru będą w stanie bardziej efektywnie realizować swoje zadania, z korzyścią dla spółek i dla całego rynku.

Nowelizacja zakłada również bardziej precyzyjne określenie obowiązków członków zarządów i rad nadzorczych, wyraźne wprowadzenie do polskiego prawa instytucji osądu biznesowego (business judgement rule) oraz zmodyfikowanie przepisów dotyczących mandatu i kadencji, tak by nie rodziły one wątpliwości interpretacyjnych.

Przedstawiony projekt to efekt prac działającej pod przewodnictwem wicepremiera, ministra aktywów państwowych Jacka Sasina Komisji ds. Reformy Nadzoru Właścicielskiego. Za nadzór nad reformą odpowiada minister Maciej Małecki, który przejął go od ministra Janusza Kowalskiego, oraz kierowane przez niego Biuro ds. Reformy Nadzoru Właścicielskiego. W pracach komisji od samego początku uczestniczyły czołowe autorytety prawnicze – w tym m.in. prof. Andrzej Szumański, prof. Piotr Pinior oraz dr Radosław Kwaśnicki, a także przedstawiciele spółek prywatnych oraz spółek z kapitałem Skarbu Państwa.

Projekt był również przedmiotem szeroko prowadzonych konsultacji publicznych oraz uzgodnień międzyresortowych. W toku tych pierwszych Ministerstwo Aktywów Państwowych zaprosiło do przedstawienia stanowiska ponad 200 podmiotów, w tym największe w Polsce spółki, kancelarie prawne, organizacje przedsiębiorców oraz wszystkie katedry prawa handlowego w kraju. Duży wkład w przygotowanie projektu w jego obecnym brzmieniu wniosły również inne ministerstwa oraz instytucje centralne – a w szczególności Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Rozwoju oraz Prokuratoria Generalna RP.

Nowe rozwiązania wejdą w życie po 6 miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem dwóch przepisów, które zaczną obowiązywać 1 kwietnia 2022 r.

Prawo grup spółek

Prawo holdingowe będzie regulować relacje prywatno-prawne pomiędzy spółką dominującą i jej spółkami zależnymi. Będzie się to odbywać w sposób uwzględniający interes wierzycieli, członków organów oraz drobnych wspólników (akcjonariuszy), zwłaszcza spółki zależnej.

Przewidziano odpowiedzialność spółki dominującej za skutki wydania wiążącego polecenia wykonanego następnie przez spółkę zależną uczestniczącą w grupie spółek. Jest to odpowiedzialność wobec:

• spółki zależnej, 
• wierzycieli spółki zależnej, 
• wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej.

Uregulowano odpowiedzialność odszkodowawczą spółki dominującej względem wierzycieli spółki zależnej w sytuacji, gdy egzekucja przeciwko spółce zależnej okaże się bezskuteczna, zaś szkoda występująca u wierzycieli spółki zależnej powstała w wyniku stosowania się przez tę spółkę do wiążącego polecenia spółki dominującej.

W projekcie ujęto także bezpośrednią odpowiedzialność spółki dominującej względem wspólników (akcjonariuszy) spółki zależnej. Chodzi o odpowiedzialność za obniżenie wartości udziału albo akcji spółki. Obniżenie to odnosi się do wartości udziałów (akcji) spółki zależnej w sytuacji, gdy spółka ta stosowała się do wiążących poleceń spółki dominującej.
Istotnym elementem ochrony interesów wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych jest przyznanie im prawa odkupu, tzw. sell-out.

Aby umożliwić spółce dominującej sprawne zarządzanie grupą spółek – obok wiążących poleceń – wprowadzono:

• prawo dostępu do informacji spółki dominującej o spółkach zależnych;
• prawo rady nadzorczej spółki dominującej do sprawowania stałego nadzoru nad spółkami zależnymi należącymi do grupy spółek, ale tylko w zakresie realizacji interesu grupy spółek;
• prawo do przymusowego wykupu udziałów albo akcji należących do wspólników (akcjonariuszy) mniejszościowych spółki zależnej, tzw. squeeze-out.

Wzmocnienie nadzoru w spółkach kapitałowych

Wzmocniono nadzór realizowany przez właścicieli oraz rady nadzorcze w spółkach kapitałowych. Chodzi o realny dostęp do wszelkich rzetelnych i kompletnych informacji odnoszących się do spółki, dzięki czemu właściciele oraz rady nadzorcze będą mogły w profesjonalny sposób pozostawać adekwatnym partnerem do dyskusji z zarządem.

Wprowadzono prawo wyboru doradcy rady nadzorczej bez udziału zarządu oraz możliwość zawarcia z takim doradcą umowy przez radę nadzorczą.
Uporządkowano kwestie kadencji i mandatu członków organów menadżerskich.

Wprowadzono zapis o obowiązku lojalności i zachowania tajemnicy nawet po wygaśnięciu kadencji członka rady nadzorczej.

Zasada biznesowej oceny sytuacji (Business Judgement Rule)

Wprowadzenie zasady biznesowej oceny sytuacji przesądzi o wyłączeniu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną spółce przez decyzje organów, które okażą się błędne – o ile były one podejmowane w granicach uzasadnionego ryzyka biznesowego w oparciu o adekwatne do okoliczności informacje.  

Dzięki temu członkowie organu, którzy starannie i lojalnie wykonywali swoje obowiązki, i którzy zdecydowali się na podjęcie przez spółkę ryzyka, zyskają ochronę, na wypadek, gdyby ex post okazało się, że decyzja była nietrafna i doprowadziła do wyrządzenia spółce szkody. Jednocześnie w dalszym ciągu możliwe będzie sankcjonowanie działań lekkomyślnych.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl