Konsumenci a media społecznościowe

Firmy: Facebook, Twitter oraz Google+ opublikowały zmiany wprowadzone w warunkach świadczenia usług w celu ich dostosowania do unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumentów. Jednak – zdaniem Komisji Europejskiej – korporacje odpowiedzialne za media społecznościowe wciąż mają wiele do zrobienia w zakresie przestrzegania prawa konsumenckiego. W wielu wypadkach użytkownicy są pozbawiani m.in. prawa do odstąpienia od umowy lub skargi sądowej w kraju zamieszkania. 

Jakie zmiany wprowadzono?

Wprowadzone zmiany oznaczają korzyści dla ponad ćwierć miliarda użytkowników mediów społecznościowych w UE. Konsumenci unijni nie będą zmuszani do rezygnacji z obowiązujących w UE praw konsumenckich, np. prawa do odstąpienia od umowy sprzedaży zawartej w internecie, i będą mogli składać skargi w Europie, a nie w Kalifornii. Z kolei portale społecznościowe wezmą na siebie sprawiedliwy przydział zobowiązań wobec unijnych konsumentów, podobnie jak ma to miejsce w przypadku usługodawców tradycyjnych. Zmiany te jednak tylko częściowo spełniają wymogi unijnego prawa konsumenckiego.

Europejska komisarz do spraw sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci Věra Jourová powiedziała: - "Ponieważ portale społecznościowe wykorzystywane są jako platformy reklamy i handlu, muszą one w pełni przestrzegać przepisów o ochronie konsumentów. Z przyjemnością obserwuję rezultaty podjętych przez władze krajowe działań w zakresie egzekwowania przepisów UE – dzięki nim właściciele niektórych platform czynią je bezpieczniejszymi dla konsumentów. Nie do zaakceptowania jest jednak fakt, że ten proces wciąż się nie zakończył i że trwa tak długo. Sytuacja ta potwierdza konieczność przyjęcia „nowego ładu dla konsumentów” – zasady, zgodnie z którą za nieprzestrzeganie unijnych przepisów konsumenckich przedsiębiorstwom będą grozić sankcje".

Podczas gdy najnowsze propozycje Google wydają się być zgodne z żądaniami przedstawionymi przez organy ochrony konsumentów, Facebook, a tym bardziej Twitter, tylko częściowo rozwiązały istotne kwestie dotyczące ich odpowiedzialności oraz sposobu informowania użytkowników o możliwościach usunięcia treści lub rozwiązania umowy.

Jeżeli chodzi o stosowaną przez organy ochrony konsumentów procedurę zgłaszania nielegalnych treści i żądania ich usunięcia, zmiany wprowadzone przez niektóre firmy są niewystarczające. Podczas gdy Google+ ustanowił w tym celu protokół uwzględniający terminy rozpatrywania tego typu wniosków, Facebook i Twitter zgodziły się jedynie na udostępnienie specjalnego adresu e-mail, na który władze krajowe będą mogły zgłaszać wnioski dotyczące naruszeń, jednak nie podjęły żadnych zobowiązań co do ram czasowych ich rozpatrywania.

Po otrzymaniu licznych skarg od użytkowników serwisów społecznościowych, którzy padli ofiarą oszustw i wyłudzeń przy korzystaniu z nich, jak również skarg dotyczących niezgodności niektórych warunków świadczenia usług z unijnym prawem ochrony konsumentów, w listopadzie 2016 r. rozpoczęto działania zmierzające do egzekwowania przepisów.

Od tamtej pory operatorzy mediów społecznościowych zgodzili się zmienić w szczególności:

• warunki świadczenia usług, które ograniczają lub zupełnie wykluczają odpowiedzialność operatorów sieci związaną z funkcjonowaniem serwisu;
• warunki, zgodnie z którymi konsumenci zmuszani są do rezygnacji z obowiązujących w UE praw konsumenckich, takich jak prawo do odstąpienia od umowy sprzedaży zawartej w internecie;
• warunki, które pozbawiają konsumentów prawa do skierowania sprawy do sądu w państwie członkowskim zamieszkania i wymuszają stosowanie prawa obowiązującego w Kalifornii;
• warunek, zgodnie z którym platforma zwolniona jest z obowiązku oznaczania informacji handlowych i treści sponsorowanych.

Firmy odpowiedzialne za media społecznościowe zobowiązały się wprowadzić zmiany w swoich warunkach umowy we wszystkich wersjach językowych w pierwszym kwartale 2018 r.

Dalsze planowane działania

Jak już stwierdzono w opublikowanym we wrześniu 2017 r. komunikacie w sprawie zwalczania nielegalnych treści w internecie, Komisja oczekuje od platform internetowych szybkiego i aktywnego wykrywania i usuwania nielegalnych treści internetowych oraz zapobiegania ich ponownemu pojawianiu się. Obecnie Komisja pracuje nad podjęciem działań następczych do tego komunikatu.

Krajowe organy ochrony konsumentów oraz Komisja będą monitorować proces wdrażania obiecanych zmian oraz aktywnie korzystać z dostępnych procedur zgłaszania i usuwania nielegalnych treści, skupiając się na nielegalnych informacjach handlowych mogących skutkować niepożądanymi subskrypcjami i innymi oszustwami. Ponadto odpowiednie organy mogą w razie konieczności podjąć działania obejmujące środki egzekucyjne.

W kwietniu Komisja przedstawi projekt „nowego ładu dla konsumentów”. Celem reformy byłaby aktualizacja obowiązujących przepisów prawa konsumenckiego oraz zapewnienie ich skutecznego egzekwowania.

Kontekst

16 marca 2017 r. przedstawiciele unijnych organów ochrony konsumentów i Komisji Europejskiej spotkali się z przedstawicielami przedsiębiorstw odpowiedzialnych za media społecznościowe, aby omówić proponowane rozwiązania. Po tym spotkaniu firmy wprowadziły w warunkach swoich umów pewne zmiany. Niemniej jednak Komisja oraz organy ochrony konsumentów uznały za konieczne pilne dokonanie dalszych zmian (zob.komunikat prasowy).

W listopadzie 2016 r. organy zajmujące się współpracą w dziedzinie ochrony konsumentów, pod przewodnictwem francuskiej dyrekcji generalnej ds. konkurencji, ochrony konsumentów i zwalczania nadużyć (DGCCRF), skierowały do serwisów Facebook, Twitter i Google+ wspólne stanowisko, w którym wniosły o skorygowanie szeregu warunków umowy oraz o ustanowienie systemu zwalczania nielegalnych treści handlowych po otrzymaniu zgłoszenia (wszelkie oceny dokonane w ramach tego działania pozostają bez uszczerbku dla jakiejkolwiek przyszłej oceny zgodności warunków umowy dokonywanej przez organy ochrony konsumentów lub w ramach postępowania sądowego).

Unijne rozporządzenie w sprawie współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów łączy krajowe organy konsumenckie w paneuropejską sieć na rzecz egzekwowania przepisów. Dzięki temu systemowi organ krajowy w jednym państwie członkowskim może zwrócić się do odpowiedniego organu w innym państwie UE z prośbą o interwencję w przypadku transgranicznego naruszenia unijnych przepisów konsumenckich. Współpraca ta odnosi się do różnych aktów prawnych związanych z ochroną konsumenta, w tym do dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych, dyrektywy o handlu elektronicznym, dyrektywy w sprawie praw konsumentów oraz dyrektywy w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

W ramach współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów właściwe organy regularnie dokonują przeglądu kwestii będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w zakresie ochrony konsumentów na jednolitym rynku oraz koordynują prowadzony przez siebie nadzór rynku i ewentualne działania w zakresie egzekwowania prawa. Komisja ułatwia wymianę informacji pomiędzy tymi organami oraz koordynację ich działań.

Platformy internetowe muszą wziąć na siebie większą odpowiedzialność w obszarze zarządzania treścią. W komunikacie KE przedstawiono wspólne narzędzia służące szybkiemu i aktywnemu wykrywaniu i usuwaniu nielegalnych treści internetowych oraz zapobieganiu ich ponownemu pojawianiu się.

Zob: Zestawienie zmian w warunkach umów

A.J.
Zespół e-prawnik.pl