Międzynarodowe porozumienie przeciw unikaniu opodatkowania

Podpisanie Konwencji

Wicepremier Mateusz Morawiecki podpisał Konwencję przeciwdziałającą ukrywaniu dochodów przed opodatkowaniem. Dzięki temu do umów podatkowych zostaną wprowadzone mechanizmy, które pozwalają na uszczelnienie systemów podatkowych i ograniczenie nieuczciwego unikania opodatkowania na poziomie międzynarodowym. Konwencja ma promować uczciwą konkurencję między firmami, ponieważ wyeliminuje wiele możliwości międzynarodowej optymalizacji podatkowej.

7 czerwca 2017 r. w Paryżu odbyła się uroczystość podpisania Konwencji. Polska znalazła się w gronie państw, które jako pierwsze złożyły podpis pod dokumentem.

Konwencja wielostronna implementująca środki traktatowego prawa podatkowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku (Multilateral convention to implement tax treaty-related measures to prevent base erosion and profit shifting) ma pozwolić na jednoczesną zmianę kilkudziesięciu podpisanych przez Polskę umów o unikaniu podwójnego opodatkowania bez konieczności prowadzenia długotrwałych negocjacji dwustronnych.

 Polska była od samego początku zaangażowana w prace prowadzące do podpisania tej konwencji i uczestniczyła w programie stworzenia 15 działań określanych jako BEPS (Base Erosion Profit Shifting). Chodziło o wypracowanie narzędzi prawnych do zwalczania agresywnej optymalizacji podatkowej. Obecnie szacowane globalne straty w dochodach z powodu erozji podstawy opodatkowania oraz przenoszenia zysków wynoszą od 100 do 240 mld USD rocznie.

„To bardzo ważne działanie, tym razem w wymiarze międzynarodowym, które ma doprowadzić do zdrowej, uczciwej konkurencji w prowadzeniu biznesu. Konwencja ta ograniczy sztuczne transferowanie zysków do innych krajów. Polska wzbogaci się o dodatkowe narzędzia w walce z oszustami podatkowymi. Ta konwencja pokazuje, że najważniejsze państwa świata wreszcie zrozumiały, jak wiele szkód wynika z bogacenia się niewielu kosztem całych społeczeństw" – powiedział wicepremier, minister rozwoju i finansów Mateusz Morawiecki.

Program BEPS

Konwencja zawiera rozwiązania wypracowane w ramach zainicjowanego przez G20/OECD projektu BEPS (Base Erosion Profit Shifting), w pracach nad którym Polska aktywnie uczestniczyła. BEPS był nakierowany na stworzenie mechanizmów reagowania przez państwa na działania, które prowadzą do zmniejszania się bazy podatkowej lub podstawy opodatkowania (base erosion) oraz transferu dochodów do jurysdykcji o niskim poziomie opodatkowania lub nienakładających podatków (profit shifting). Problemy te zostały dostrzeżone zwłaszcza w kontekście działań przedsiębiorstw międzynarodowych. Skutkowały utratą dochodów budżetowych oraz większym obciążeniem podatkowym obywateli i mniejszych przedsiębiorstw, które w ten sposób tracą konkurencyjność wobec międzynarodowych koncernów.

Efektem projektu BEPS jest międzynarodowa harmonizacja działań nakierowanych na ograniczenie zjawisk agresywnej optymalizacji podatkowej i unikania opodatkowania oraz stworzenie narzędzi dla administracji podatkowych dla przeciwdziałania tym zjawiskom.

Konwencja jako narządzie zmiany umów o unikaniu podwójnego opodatkowania

W zakresie działania projektu BEPS nr 15 (Developing a Multilateral Instrument to Modify Bilateral Tax Treaties) opracowano możliwość zmiany umów o unikaniu podwójnego opodatkowania za pośrednictwem jednego wielostronnego instrumentu prawnego, co ma przede wszystkim umożliwić szybkie i jednoczesne wdrożenie rozwiązań wypracowanych w ramach projektu.

Polska, uznając powyższą inicjatywę za niezwykle ważną i wpływającą na efektywne zwalczanie oszustw podatkowych i unikania opodatkowania, od kwietnia 2015 r. aktywnie działała w ramach Grupy Ad Hoc, pracującej nad stworzeniem Konwencji. Wśród członków Grupy znalazły się m.in. państwa G20 i Unii Europejskiej, a także mniejsze jurysdykcje (np. Barbados, Guernsey, Wyspa Man, Jersey, Liechtenstein, San Marino, Seszele).

Grupa wypracowała instrument – Konwencję, która pozwala na automatyczną zmianę umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, zawartych przez dane państwo. Przyjęcie takiego rozwiązania pozwoliło uniknąć przedłużających się bilateralnych negocjacji umów z każdym partnerem traktatowym.

OECD szacuje, że już na tym etapie możliwa będzie zmiana około 1 100 umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. W przypadku Polski zakłada się, że obecnie zostanie zmodyfikowanych 47 umów (Polska zgłosiła do objęcia Konwencją 78 umów). Liczby te będą rosnąć wraz z przystępowaniem do Konwencji kolejnych państw.

Wejście w życie pierwszych zmian do umów podatkowych zakładane jest przez OECD na początek 2018 r. (z uwagi na konieczność dokonania ratyfikacji i innych procedur wymaganych przez prawo wewnętrzne państw przystępujących do Konwencji).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl