Niezidentyfikowanie sprawców szkody a odpowiedzialność przedsiębiorstwa

ProwadzÄ…cy na wÅ‚asny rachunek przedsiÄ™biorstwo lub zakÅ‚ad wprawiony w ruch za pomocÄ… siÅ‚ przyrody nie odpowiada za szkodÄ™ wyrzÄ…dzonÄ… przez ruch przedsiÄ™biorstwa lub zakÅ‚adu, jeżeli istniejÄ… podstawy do przyjÄ™cia, że szkoda nastÄ…piÅ‚a z wyÅ‚Ä…cznej winy osoby trzeciej, za którÄ… nie ponosi odpowiedzialnoÅ›ci, choćby osoba ta nie zostaÅ‚a zidentyfikowana (art. 435 k.c.).

Powyższa uchwała została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 15 lutego 2017 r., sygn. akt XXIII Ga 1967/16:

"Czy prowadzÄ…cy na wÅ‚asny rachunek przedsiÄ™biorstwo lub zakÅ‚ad wprawiany w ruch za pomocÄ… siÅ‚ przyrody (pary, gazu, elektrycznoÅ›ci, paliw pÅ‚ynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodÄ™ na osobie lub mieniu wyrzÄ…dzonÄ… komukolwiek przez ruch przedsiÄ™biorstwa lub zakÅ‚adu w rozumieniu art. 435 § 1 k.c., w sytuacji gdy szkoda nastÄ…piÅ‚a z wyÅ‚Ä…cznej winy osoby trzeciej, za którÄ… nie ponosi on odpowiedzialnoÅ›ci i która nie zostaÅ‚a zidentyfikowana?"

W przedmiotowej sprawie do uszkodzenia szynobusu doszÅ‚o wskutek najechania na tory, które zostaÅ‚y zniszczone przez nieznanych sprawców podczas próby kradzieży. W zwiÄ…zku z tym, że sprawcy szkody nie zostali zindywidualizowani, powstaÅ‚o zagadnienie prawne budzÄ…ce poważne wÄ…tpliwoÅ›ci co do tego, czy pozwany w tych okolicznoÅ›ciach może uwolnić siÄ™ od odpowiedzialnoÅ›ci.

WyjaÅ›nienia SÄ…du Najwyższego

Sąd Najwyższy uznał, że szkoda tego rodzaju jest związana z ruchem tego przedsiębiorstwa (przyjmując elastyczne rozumienie tego pojęcia, niekoniecznie związane z przemieszczaniem się w przestrzeni). W tej sprawie ruchem jest udostępnienie i utrzymywanie dostępności określonemu podmiotowi odcinka linii kolejowych.

SÄ…d Najwyższy wskazaÅ‚ także, iż odpowiedzialność na zasadzie ryzyka jest bardzo surowa i nie można jej poszerzać poprzez zawężenie okolicznoÅ›ci, dziÄ™ki którym przedsiÄ™biorca może być zwolniony od odpowiedzialnoÅ›ci (zawężenie przesÅ‚anki egzoneracyjnej). ZapewniÅ‚, że takie stanowisko nie uniemożliwi, czy też nie utrudni realizacji roszczeÅ„ odszkodowawczych, gdyż sytuacja, gdy sprawcÄ… szkody jest osoba niezidentyfikowana, zawsze jest trudna. Sam fakt, że powstaÅ‚a na tle ruchu przedsiÄ™biorstwa nie oznacza, że można przedsiÄ™biorcÄ™ obciążać odpowiedzialnoÅ›ciÄ….