Notariusze na rzecz ułatwień dla obywateli UE

Coraz więcej Polaków wyjeżdża czasowo lub na stałe za granicę, zakłada tam rodziny, prowadzi działalność gospodarczą, zakupuje nieruchomości. Taka sytuacja wywołuje najróżniejsze skutki społeczne i ekonomiczne. Widać je także w codziennej notarialnej praktyce: są to m.in. transgraniczny przepływ majątków i dokumentów czy zwiększona liczba małżeńskich umów majątkowych i pełnomocnictw, ułatwiających okresowe funkcjonowanie małżeństw na odległość.

Niewątpliwie istnieje zatem potrzeba wypracowania globalnych rozwiązań, ułatwiających obywatelom swobodne przemieszczanie się po zjednoczonej Europie, a jednocześnie zapewniających niezbędny poziom bezpieczeństwa prawnego. Debacie nad tymi właśnie zagadnieniami poświęcony będzie 2. Kongres Notariuszy UE. Obrady toczyć się będą w ramach trzech głównych nurtów.

• W dziedzinie prawa rodzinnego konieczne jest usprawnienie przepływu informacji na temat dziedziczenia czy małżeńskich ustrojów majątkowych, a także np. wypracowanie procedur uznawania orzeczeń rozwodowych. Europejscy notariusze dyskutują obecnie również nad stworzeniem niezwykle potrzebnych międzynarodowych rejestrów: np. testamentów i małżeńskich umów majątkowych.

• Notariusze mogą odegrać bardzo istotną rolę w rozwoju europejskiej przedsiębiorczości. Biorą udział w pracach nad stworzeniem nowych, elastyczniejszych ram prawnych przedsiębiorstw, a także europejskiego notarialnego tytułu egzekucyjnego, który ułatwiłby dochodzenie swoich praw przez wierzycieli. Notariusze, choć nie są urzędnikami państwowymi, wykonują powierzone im zadania publiczne. Mogą zatem w dużym stopniu pomóc w usprawnieniu rozmaitych procedur związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Kancelaria notarialna stałaby się „jednym okienkiem", w którym możliwe będzie załatwienie wszystkich formalności związanych np. z zakładaniem spółki.

• Unia Europejska stale ulepsza rozwiązania chroniące interesy obywateli w tak zwanym obrocie konsumenckim. Bardzo ważną rolę, zwłaszcza w relacjach z deweloperami, odgrywają tu notariusze. Ich zadaniem jest ochrona prewencyjna: już na etapie zawierania umów badają, czy określone zapisy nie naruszają praw konsumenta. Dysponują też wieloma innymi narzędziami, które zwiększają bezpieczeństwo obydwu stron transakcji, takimi jak choćby notarialne rachunki powiernicze depozytowe.

Kongres CNUE dobitnie pokazuje, jaki model ochrony obrotu prawnego przyjęła zdecydowana większość państw Europy. Jest to model łaciński, oparty na zasadzie prewencji. Notariusz bada w nim prawidłowość czynności prawnej i czuwa nad zabezpieczeniem interesów obydwu stron. Jego specyficzny status sprawia, że jest także swoistym pomostem między państwem a obywatelem.

Krytycy takiego modelu wskazują czasem na koszty, które ponoszą strony. Warto jednak podkreślić, że są one w stosunku do wartości umów znikome. Co ważniejsze, pozwalają uniknąć znacznie wyższych kosztów, związanych z ryzykiem nieważnych transakcji. Nie bez ekonomicznego znaczenia są także porady prawne, udzielane stronom przez notariuszy w ramach ich czynności.

Spotykamy się w stolicy największego z nowoprzyjętych państw Unii. Kolejne rozszerzenia wspólnoty europejskiej, a także nieustanne wzbogacanie acquis communautaire dają nadzieję, że przestrzeń bezpieczeństwa prawnego będzie obejmować coraz większą liczbę Europejczyków w coraz liczniejszych dziedzinach życia społecznego. Notariusze mają do odegrania wielką rolę w tym procesie.

Współgospodarzem 2. Kongresu jest polski notariat. Jego losy są doskonałą ilustracją tego, jak silna i potrzebna to instytucja. W 1991 r. po kilku dekadach upaństwowienia notariat w Polsce odrodził się i bardzo szybko zajął należne mu miejsce wśród organów ochrony prawnej. Dzięki połączeniu praktycznego doświadczenia i szerokiej wiedzy prawniczej notariusze - nie tylko w Polsce - spełniają ważną funkcję recenzentów obowiązującego prawa, a także inicjatorów niezbędnych zmian. Wyrazem takiej twórczej postawy jest właśnie 2. Kongres Notariuszy UE.

Zespół
e-prawnik.pl