Nowa ustawa o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych

Ustawa o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych dostosowuje polskie prawo do dyrektywy Rady 2017/1852 z 10 października 2017 r. w sprawie mechanizmów rozwiązywania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania w Unii Europejskiej. Wprowadza nową procedurę rozstrzygania sporów w kwestii podwójnego opodatkowania dochodów i majątku podatników w UE i zawierania uprzednich porozumień cenowych. Ustawa przewiduje m.in. realizację programu współdziałania fiskusa z największymi i najbardziej wiarygodnymi firmami w celu ułatwienia im prawidłowego rozliczania się podatków.

Co przewiduje ustawa z dnia 16 października 2019 r. o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych?

Nowe regulacje mają na celu dostosowanie polskich przepisów do prawa Unii Europejskiej. Ustawa implementuje więc do polskiego porządku prawnego rozwiązania przewidziane w dyrektywie Rady (UE) 2017/1852 z dnia 10 października 2017 r. w sprawie mechanizmów rozstrzygania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania w Unii Europejskiej (Dz.U. UE. L. z 2017 r. Nr 265, str. 1).

Celem regulacji wprowadzanych na podstawie dyrektywy jest zapewnienie podatnikowi ochrony wobec możliwości powstania problemu podwójnego lub wielokrotnego opodatkowania na gruncie działalności prowadzonej w dwóch lub większej liczbie państw członkowskich, poprzez zapewnienie środków, dających możliwość rozstrzygnięcia sporu dotyczącego podwójnego opodatkowania. Jednocześnie problematyka ta jest uregulowana w stanowiących źródła powszechnie obowiązującego prawa ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania (umowy bilateralne), a także w wielostronnej umowie międzynarodowej - Konwencji w sprawie eliminowania podwójnego opodatkowania w przypadku korekty zysków przedsiębiorstw powiązanych (zwanej dalej: Konwencją Arbitrażową).

W związku z tym, celem przyjętej ustawy jest również zwiększenie przejrzystości środków umożliwiających rozwiązywanie sporów mogących powstać na tle problematyki podwójnego opodatkowania, poprzez wskazanie możliwych procedur, przy jednoczesnym zapewnieniu jasnych reguł ich inicjowania oraz pozostawienie w tym zakresie wyboru wnioskodawcy. Cele powyższe mają być realizowane poprzez:

1.      wprowadzenie nowej procedury rozstrzygania sporów w zakresie unikania podwójnego opodatkowania. 

Ustawa wprowadza procedurę zapewniającą ujednolicenie zasad rozwiązywania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania dochodów w ramach Unii Europejskiej, która została przewidziana w dyrektywie Rady 2017/1852. Dotyczy ona spraw, które prowadzą do sporów powstałych w związku z interpretowaniem i stosowaniem umów i konwencji przewidujących eliminowanie podwójnego opodatkowania dochodu lub majątku, których stroną jest Rzeczpospolita Polska i inne państwa członkowskie („kwestie sporne”). W ramach tej procedury wprowadzone zostają ramy czasowe i instytucjonalne oraz zasady na jakich odbywać się będzie przyjęcie i rozpatrzenie wniosku inicjującego procedurę wzajemnego porozumiewania się, jej przeprowadzenie oraz ustanawianie komisji, w skład których wchodzić będą niezależne osoby. Ponadto, w ramach procedury, zapewnione zostaną jednolite gwarancje rozstrzygnięcia kwestii spornej, interakcje z krajowymi postępowaniami i zasady odstępstwa od procedury. Ponadto ustawa zapewnia środki zaskarżenia w określonych sytuacjach oraz przewiduje uproszczenia w dostępie do procedury dla osób fizycznych i mniejszych jednostek w rozumieniu dyrektywy Rady 2017/1852.

2.      uporządkowanie procedur dotyczących podwójnego opodatkowania, poprzez uwzględnienie istniejących, dostępnych już środków w postaci:

a)    postępowań prowadzonych na podstawie Konwencji Arbitrażowej oraz

b)    postępowań prowadzonych na podstawie umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania

– w ramach jednego aktu prawnego, by uniknąć ich rozproszenia, zwiększając tym samym ich przejrzystość i dając możliwość wyboru zastosowania określonego środka.

Ponadto w uchwalonej ustawie zostały zamieszczone regulacje zawarte dotychczas w treści ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2019 r. poz. 900, z późn. zm.) w dziale IIA „Porozumienia w sprawach ustalenia cen transferowych”, dotyczące uprzednich porozumień cenowych. Dodatkowo do regulacji tych wprowadzono zmiany, mające na celu zwiększenie efektywności postępowania oraz ujednolicenie tej regulacji z obowiązującymi od 1 stycznia 2019 r. przepisami w zakresie cen transferowych. 

Celem ustawy jest także wprowadzenie do polskiego systemu prawa podatkowego programu opartego na współpracy między podatnikami a organami podatkowymi (co-operative compliance). Regulacje dotyczące powyższych rozwiązań zostały wprowadzone w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. W ramach procedur ukierunkowanych na współdziałanie (co-operative compliance) zostały przewidziane dwa rozwiązania uzgodnieniowe. Podstawę ma stanowić umowa o współdziałanie, a w ramach zawartej umowy o współdziałanie, Szef Krajowej Administracji Skarbowej może zawrzeć z podatnikiem porozumienie podatkowe w zakresie objętym tą umową w sprawie interpretacji przepisów prawa podatkowego, ustalania cen transferowych, braku zasadności zastosowania klauzuli o unikaniu opodatkowania, wysokości prognozowanego na następny rok podatkowy zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych, a także innej sprawie, niezbędnej dla zapewnienia prawidłowej realizacji umowy o współdziałanie. Ustawa przewiduje przy tym, iż Szef Krajowej Administracji Skarbowej przeprowadza audyt podatkowy wobec podatnika przed zawarciem umowy o współdziałanie (audyt wstępny) oraz w trakcie obowiązywania umowy o współdziałanie (audyt monitorujący) w celu sprawdzenia:

1. prawidłowości wypełniania obowiązków podatkowych;
2. skuteczności i adekwatności ram wewnętrznego nadzoru podatkowego.

Możliwość zawarcia umowy o współdziałanie została jednak ograniczona i może ona zostać zawarta przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej jedynie na wniosek największych podmiotów, czyli takich, których wartość przychodu, wskazana w zeznaniu podatkowym uregulowanym w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, w poprzednim roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 mln euro.

Kiedy nowe przepisy wchodzą w życie?

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem wskazanych w ustawie regulacji, które wchodzą w życie: z dniem następującym po dniu ogłoszenia, z dniem 1 stycznia 2020 r. lub z dniem 1 lipca 2020 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl