Nowe przepisy dot. biegłych rewidentów i firm audytorskich

Jakie nowe regulacje dotyczą biegłych rewidentów i firm audytorskich?

Nowa ustawa uchyla dotychczas obowiązującą ustawę o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym.

W nowej ustawie uregulowano m.in. problematykę:

• uzyskiwania uprawnień do wykonywania zawodu biegłego rewidenta i wykonywania tego zawodu;
• organizacji samorządu zawodowego biegłych rewidentów;
• działalności firm audytorskich, w tym ich organizacji, oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów prawa;
• sprawowania nadzoru publicznego nad biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi, samorządem zawodowym biegłych rewidentów oraz jednostkami zainteresowania publicznego oraz wykonywania czynności rewizji finansowej, w tym w jednostkach zainteresowania publicznego; 
• tworzenia i działania komitetów audytu w jednostkach zainteresowania publicznego.

Co nowego przewidują nowe przepisy?

Nowe rozwiązania mają wzmocnić niezależność i obiektywizm biegłych rewidentów i firm audytorskich. Przyczynią się do poprawy jakości badań ustawowych oraz wzmocnienia nadzoru publicznego poprzez uniezależnienie od środowiska biegłych rewidentów. Natomiast ograniczenie przewagi konkurencyjnej dużych firm sieciowych i otwarcie możliwości wejścia na rynek innym podmiotom wpłynie na dekoncentrację rynku badań ustawowych JZP.

Najważniejsze przyjęte regulacje obejmują:

• nałożenie na Komisję Nadzoru Audytowego (KNA) obowiązku bezpośredniego kontrolowania firm audytorskich, które badają JZP, nakładania kar na firmy audytorskie w związku z nieprawidłowościami wykrytymi w trakcie kontroli oraz prowadzenia dochodzeń w sprawach przewinień dyscyplinarnych biegłych rewidentów w związku z badaniem ustawowym JZP. W przypadku badań nie-JZP zadania te będą nadal wykonywane przez samorząd zawodowy PIBR pod nadzorem KNA,
• wyznaczenie Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) jako odpowiedzialnej za realizację nadzoru nad JZP oraz nad działalnością komitetów audytu (w tym nakładanie na JZP kar za nieprzestrzeganie przepisów ustawy i rozporządzenia UE, członków ich organów, członków komitetów audytu i osoby z nimi powiązane),
• rozwiązania ograniczające konflikt interesów między biegłym rewidentem i firmą audytorską a jednostką badaną (rotacja firmy audytorskiej JZP, rotacja kluczowego biegłego rewidenta JZP),
• rozdzielenie usług audytorskich od doradztwa, poprzez m.in. ograniczenia w świadczeniu usług innych niż badanie na rzecz badanej JZP. Wprowadzona zostanie tzw. „biała lista" usług dozwolonych, które będą świadczone jedynie w zakresie niezwiązanym z polityką podatkową badanej jednostki oraz po przeprowadzeniu przez komitet audytu oceny zagrożeń i zabezpieczeń niezależności,
• określenie maksymalnej wysokości opłaty z tytułu nadzoru nad jakością badań ustawowych JZP na rzecz budżetu państwa oraz z tytułu nadzoru nad jakością badań ustawowych nie-JZP na rzecz Polskiej Izby Biegłych Rewidentów (PIBR),
• zwiększenie przejrzystości i poprawę jakości informacji na temat przeprowadzonego badania przekazywanych przez firmy audytorskie jednostkom badanym, organom nadzoru i innym zainteresowanym stronom,
• zwiększenie odpowiedzialności za naruszenie przepisów poprzez zaostrzenie kar oraz rozszerzenie katalogu osób karanych,
• wzmocnienie niezależności i roli komitetów audytu tworzonych przez JZP.

Do jakich przepisów unijnych nowa ustawa dostosowuje polski system prawny?

Podstawowym celem ustawy jest:

• wdrożenie do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/56/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. zmieniającej dyrektywę 2006/43/WE w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, oraz 
• dokonanie zmian niezbędnych z punktu widzenia stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylającego decyzję Komisji 2005/909/WE.

 Nowa ustawa wdraża więc dyrektywę 2014/56/UE. Część zagadnień dotyczących badania sprawozdań finansowych JZP i działalności firm audytorskich, które przeprowadzają te badania, reguluje rozporządzenie UE nr 537/2014. Przyjęta ustawa zawiera przepisy, które umożliwiają stosowanie tego rozporządzenia, a także stanowią wykonanie opcji, dla krajów członkowskich, zawartych w rozporządzeniu.

Jak przygotowywano zmiany?

Przygotowanie nowej ustawy trwało 2 lata. Jej uchwalenie poprzedzone było długim procesem konsultacji społecznych, w którym brały udział wszystkie zainteresowane strony, w tym organizacje branżowe i przedstawiciele przedsiębiorców. Zgłoszono wiele uwag, a przyjęte przepisy są optymalnym rozwiązaniem, swoistym kompromisem oczekiwań wyrażanych w trakcie całego procesu legislacyjnego.

Od kiedy nowe przepisy mają obowiązywać?

Ustawa wejdzie w życie 14 dni po ogłoszeniu. Wyjątkiem są przepisy dotyczące opłat z tytułu nadzoru nad firmą audytorską oraz zmian w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2018 r. 

A.J.
Zespół e-prawnik.pl