Nowe zasady udzielania zezwoleń na produkcję środków ochrony roślin (pestycydów)

W cyklu życia pestycydów możemy wyróżnić trzy etapy: wprowadzenie do obrotu nowych produktów, ich stosowanie oraz wycofanie z obrotu lub utylizację. Proponowany pakiet obejmuje tylko dwie pierwsze fazy, gdyż utylizacji odpadów poświęcona jest odrębna legislacja.

Zakaz stosowania substancji toksycznych

Zabronione będzie stosowanie substancji mutagennych, rakotwórczych, toksycznych i powodujących zaburzenia endokrynologiczne, chyba że ich wpływ na zdrowie ludzkie w praktyce będzie nieistotny.

W stosunku do substancji, które mogą wywoływać ryzyko rozwojowych neurotoksycznych lub immunotoksycznych właściwości u ludzi obowiązywać będą podwyższone standardy bezpieczeństwa.

Substancje niespełniające powyższych kryteriów będą mogły uzyskać zgodę na wprowadzenie do obrotu na okres do 5 lat, jeśli ich stosowanie jest niezbędne do skutecznej walki z poważnymi zagrożeniami dla zdrowia roślin.

Substancje, które mogą być zastąpione mniej toksycznymi odpowiednikami będą zatwierdzane tylko na 3 lata, aby zachęcić do szerszego stosowania ich bezpieczniejszych odpowiedników.

Nie będzie można stosować substancji, które mogą powodować zagrożenie dla rozwoju lub przeżycia pszczół miodnych.

W uzgodnionej przez obie instytucje wersji rozporządzenia dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin przewiduje się, że lista substancji czynnych, które mogą być używane w produkcji środków ochrony roślin opracowana zostanie na poziomie wspólnotowym, przy udziale Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Żywności. W oparciu o tę listę wprowadzanie substancji (pestycydów) do obrotu będzie zatwierdzane na poziomie krajów członkowskich. Zasady dotyczące składników środków ochrony roślin nie podlegają rozporządzeniu REACH, nie zachodzi więc obawa podwójnej autoryzacji.

Do celów zatwierdzania produktów ochrony roślin UE zostanie podzielona na trzy strefy geograficzne (północną, środkową i południową). Każdy produkt zatwierdzony w którymkolwiek państwie strefy będzie automatycznie dopuszczony do stosowania w pozostałych krajach tej samej strefy, co ułatwi producentom uzyskanie zezwolenia na wprowadzanie na rynek swojego produktu. Posłowie skutecznie wprowadzili do rozporządzenia zapisy umożliwiające jednak państwom członkowskim pewną dowolność w zakresie potwierdzenia, ograniczenia lub odmowy zatwierdzenia produktu na swoim rynku.

Okres potrzebny na uzyskanie zezwolenia zostanie skrócony. Państwa członkowskie w ciągu 120 dni będą musiały podając decyzje o wzajemnej uznawalności zezwoleń.

Rozporządzenie stopniowo zastąpi dotychczasowe dyrektywy obowiązujące w krajach Unii Europejskiej. Substancje wprowadzone do obrotu na podstawie istniejących przepisów, a nie zgodne z nowymi zapisami, pozostaną na rynku do chwili, kiedy upłynie okres, na jaki uzyskały zezwolenie.

Kompromisowe ustalenia zawarte między Parlamentem a Radą powstały w oparciu o opinię szwedzkiej Agencji ds. Chemikaliów KEMI, zgodnie z którą nowe kryteria bezpieczeństwa ustanowione w rozporządzeniu spowodują wycofanie około 22 niebezpiecznych substancji chemicznych. 

Sprawozdawcą odpowiedzialnym za proces legislacyjny tego rozporządzenia z ramienia Parlamentu Europejskiego jest niemiecka deputowana Hiltrud BREYER (Greens/EFA, DE). "To porozumienie jest korzystne dla wszystkich, nie tylko dla środowiska, zdrowia publicznego i konsumentów, ale również dla europejskiej gospodarki, która ma szanse stać się liderem w dziedzinie innowacyjności" - stwierdziła autorka sprawozdania.

Stosowanie pestycydów w gospodarstwach rolnych i miejscach użyteczności publicznej

Druga faza cyklu życia pestycydów, czyli sposób, w jaki są stosowane, nie podlegał jak dotąd regulacji na poziomie wspólnotowym. Sprawozdanie posłanki Christy KLAß, (EPP-ED, DE) poświęcone jest propozycji dyrektywy ramowej dotyczącej zrównoważonego stosowania pestycydów.

Państwa członkowskie będą opracowywać krajowe plany działania (KPD) zawierające cele ilościowe oraz środki i harmonogram działań zmniejszających zagrożenie i wpływ substancji chemicznych (pestycydów) na ludzkie zdrowie i środowisko naturalne. Na podstawie wskaźników opracowane będą harmonogramy i limity ograniczania stosowania pestycydów w państwach członkowskich UE.

Dyrektywa zachęca państwa członkowskie do działań na rzecz rolnictwa o niskim zużyciu pestycydów i stosowania niechemicznych metod zwalczania szkodników. Zapobieganie występowaniu organizmów szkodliwych lub minimalizowanie ich negatywnego wpływu na rośliny uprawne należy osiągać między innymi przez płodozmian lub właściwe techniki uprawy i stosowanie odpornych odmian roślin.

"Ta dyrektywa to krok we właściwym kierunku, ku większej ochronie konsumentów oraz środowiska naturalnego. Celem jest wykorzystywanie jak najmniejszej ilości pestycydów, ale we właściwym czasie i właściwych proporcjach" - stwierdziła Christa Klaß. 

Zakaz oprysków z powietrza

Celem tej dyrektywy jest również zmniejszenie skażenia środowiska powstałego na skutek przenoszenia aerozoli, zatem niektóre substancje niebezpieczne nie powinny być stosowane w przypadku oprysków z powietrza. Opryski z powietrza, które są metodą powszechnie stosowaną do oprysków lasów i upraw winorośli, będą zakazane, choć przewidziano wyjątki, na które za każdym razem będą musiały zgodzić się właściwe organy państw członkowskich. Wniosek o zezwolenie na dokonanie oprysku z powietrza musi zostać zatwierdzony przez właściwy organ. Brak rozpatrzenia wniosku w określonym czasie będzie uznawane za zgodę na dokonanie oprysku.

W celu ochrony wód na polach przylegających do cieków wodnych, a także wód gruntowych, z których czerpana jest woda pitna, państwa członkowskie będą musiały tworzyć strefy buforowe, gdzie nie wolno będzie stosować ani przechowywać pestycydów.

Przewiduje się zakaz lub ograniczenie do niezbędnego minimum stosowania pestycydów w parkach, ogrodach publicznych, na terenach sportowo-rekreacyjnych, terenach szkolnych i placach zabaw oraz terenach w  pobliżu obiektów lecznictwa publicznego (klinik, szpitali, ośrodków rehabilitacyjnych, uzdrowisk, hospicjów).

Christa KLAß (EPP-ED, DE)

Zrównoważone stosowanie pestycydów        

Hiltrud BREYER (Verts/ALE, DE)

Wprowadzanie do obrotu środków ochrony roślin    

Procedura: Współdecyzja

Debata:12.01.2009

Głosowanie: 13.01.2009 

Źródło: Serwis prasowy Parlamentu Europejskiego, redakcja polska, 13.01.2009