Nie będzie naliczania odsetek od zaległych odsetek

Dzięki zmianie w Kodeksie cywilnym, nie będzie nieuzasadnionego uprzywilejowania instytucji kredytowych w zakresie naliczania odsetek od zaległych odsetek. 

Co przewidziano?

Celem ustawy z dnia 6 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny jest likwidacja nieuzasadnionego uprzywilejowania instytucji kredytowych w zakresie możliwości naliczania odsetek od zaległych odsetek na podstawie art. 482 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r. poz. 1025, z późn. zm.), zwanej dalej „Kc”.

Uchwalona ustawa wprowadza zmianę w Kc, polegającą na uchyleniu dotychczas obowiązującej regulacji art. 482 § 2 Kc stanowiącej, iż dopuszczalne jest pobieranie odsetek od zaległych odsetek należnych od pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe.

Zgodnie z art. 482 § 1 Kc, od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. Kc ustanawia zatem zakaz umawiania się z góry o zapłatę odsetek od zaległych odsetek, czyli zakaz stosowania tzw. anatocyzmu. Celem zakazu anatocyzmu jest ochrona dłużnika przed nadmiernym obciążeniem finansowym, które wiązałoby się z opóźnieniem w wykonaniu przez niego świadczenia pieniężnego.

Dotychczas obowiązujące regulacje Kc przewidują 3 wyjątki od zakazu anatocyzmu. Pierwszy dotyczy przypadku, gdy strony umówiły się, już po powstaniu odsetek, na ich kapitalizację. Drugi wyjątek dotyczy kapitalizacji dokonanej po wytoczeniu powództwa o zaległe odsetki. Trzeci wyjątek, wskazany w art. 482 § 2 Kc, ma charakter podmiotowy i odnosi się do instytucji kredytowych. Zgodnie z art. 482 § 2 Kc, dopuszczalne jest pobieranie odsetek od zaległych odsetek należnych od pożyczek długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe. Dłużnik instytucji kredytowej z tytułu umowy pożyczki długoterminowej nie jest zatem chroniony na zasadach ogólnych przed nadmierną restryktywnością odsetek za opóźnienie, sama zaś instytucja kredytowa jest w tym zakresie uprzywilejowana w obrocie prawnym.

Podkreśla się, że podstawowym problemem obecnej regulacji jest nieuzasadnione uprzywilejowanie instytucji kredytowych, które są niewątpliwie silniejszą stroną stosunku cywilnoprawnego, jakim jest umowa kredytu czy też pożyczki, kosztem dłużników. Przywilej ten kłóci się z istotą zakazu anatocyzmu, która ma chronić dłużników przed powstaniem spirali zadłużenia, natomiast wykorzystywanie przez instytucje kredytowe regulacji zawartej w art. 482 § 2 Kc do tego, aby naliczać odsetki od odsetek przed wytoczeniem o nie powództwa, skutkuje wzrostem zadłużenia po stronie klientów instytucji kredytowych.

W związku z licznymi wątpliwościami dotyczącymi zasadności utrzymywania w obecnym porządku prawnym normy wyrażonej w art. 482 § 2 Kc, uznano za zasadne wprowadzenie zmiany polegającej na usunięciu z treści art. 482 Kc § 2 i tym samym całkowitą likwidację przywileju w zakresie kapitalizacji odsetek przyznanego instytucjom kredytowym.

W zakresie przepisu przejściowego ustawa przewiduje, iż do odsetek należnych przed dniem wejścia w życie uchwalonej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Tym samym, odsetki należne przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej będą mogły być rozliczane zgodnie z dotychczasowym brzmieniem regulacji art. 482 § 2 Kc, natomiast odsetki należne po dniu wejścia w życie przyjętej zmiany – na nowych zasadach, tj. zgodnie z ogólnymi zasadami Kc. Wprowadzona zmiana znajdzie więc zastosowanie również do umów zawartych z instytucjami finansowymi przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej.

A zatem w odniesieniu do tych umów, począwszy od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, stosowane będą regulacje Kodeksu cywilnego, bez dotychczasowego uprzywilejowania wynikającego z art. 482 § 2 Kc.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, czyli 15 lutergo br.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl