Odpowiedzialność za reformÄ™ ochrony zdrowia – polityka a fakty

W dniu 10 grudnia 2008 roku Minister Zdrowia Ewa Kopacz i Sekretarz Stanu Jakub Szulc, odnoszÄ…c siÄ™ do przyszÅ‚otygodniowego gÅ‚osowania nad wetem Prezydenta Lecha KaczyÅ„skiego, podsumowali prace nad pakietem ustaw zdrowotnych reformujÄ…cych polskÄ… ochronÄ™ zdrowia. 

Omówili też możliwe skutki, jakie niosÅ‚oby za sobÄ… wdrożenie projektu ustawy o ZOZ, autorstwa posÅ‚ów Ludwika Dorna, Marka Balickiego i Marka Borowskiego.

Przypomnieli w tym kontekÅ›cie zaÅ‚ożenia specjalnego programu „Ratujemy Polskie Szpitale". Program ten ma umożliwić skutecznÄ… pomoc i restrukturyzacjÄ™ szpitali.

18 grudnia planowane jest głosowanie nad wetem Prezydenta Kaczyńskiego do pakietu ustaw zdrowotnych, całościowo reformujących ochronę zdrowia w Polsce.

Ustawy miaÅ‚y wzmocnić pozycjÄ™ pacjentów, wprowadzajÄ…c instytucjÄ™ Rzecznika Praw Pacjenta, podnoszÄ…c standardy Å›wiadczeÅ„ medycznych, wreszcie: uwalniajÄ…c polskie szpitale od narosÅ‚ego zadÅ‚użenia i doprowadzajÄ…c do zmian organizacyjno - prawnych (poprzez przeksztaÅ‚cenie w spóÅ‚ki prawa handlowego), zapewniajÄ…cych wiÄ™kszÄ… gospodarność i efektywniejsze dziaÅ‚ania, przy jednoczesnym zwiÄ™kszeniu roli samorzÄ…dów, które miaÅ‚y stać siÄ™ prawdziwymi wÅ‚aÅ›cicielami i gospodarzami spóÅ‚ek - Å›wiadczeniodawców.

Wprowadzenie daleko idÄ…cych i niezbÄ™dnych zmian wymaga przygotowania spójnego i caÅ‚oÅ›ciowego pakietu ustaw. Taki jest przyjÄ™ty przez parlament pakiet ustaw przygotowany przez PlatformÄ™ ObywatelskÄ… i Polskie Stronnictwo Ludowe. 

Niedawno posÅ‚owie Dorn, Balicki i Borowski przedstawili projekt ustawy, stanowiÄ…cy nowelizacjÄ™ ustawy o zakÅ‚adach opieki zdrowotnej bÄ™dÄ…cej regulacjÄ… z 1991 roku, powstałą w zupeÅ‚nie innej rzeczywistoÅ›ci prawnej, gospodarczej, ekonomicznej, spoÅ‚ecznej - powiedziaÅ‚a Ewa Kopacz. Projekt ten jest faktycznym powrotem do nieudanej koncepcji tzw. SUP-ów, bÄ™dÄ…cych gÅ‚ównym zaÅ‚ożeniem ustawy Marka Balickiego z 2005 r.:

1. Proponowane okreÅ›lenie minimalnego (75%) udziaÅ‚u podmiotu publicznego w spóÅ‚ce handlowej prowadzÄ…cej zakÅ‚ad opieki zdrowotnej jest niekorzystne, gdyż „zniechÄ™ca" podmioty niepubliczne do inwestowania w takÄ… spóÅ‚kÄ™.

To zaÅ› szkodzi ewentualnemu pozyskiwaniu inwestorów i kapitaÅ‚u - tak potrzebnego w systemie ochrony zdrowia. Takie rozwiÄ…zanie godzi też w swobodÄ™ dziaÅ‚ania i niezależność samorzÄ…du terytorialnego.

2. Projekt przewiduje fakultatywność przeksztaÅ‚ceÅ„ samodzielnych publicznych zakÅ‚adów opieki zdrowotnej, co oznacza bezterminowÄ… akceptacjÄ™ ich obecnej formy prawnej.
FormuÅ‚a SPZOZ zawiera szereg ograniczeÅ„ uniemożliwiajÄ…cych szybki rozwój. Podmiot ten, mimo posiadania osobowoÅ›ci prawnej, uzależniony jest w znacznym stopniu od podmiotu, który go utworzyÅ‚. Nie może np. samodzielnie zaciÄ…gać kredytów, które pozwoliÅ‚yby na realizacjÄ™ planu inwestycyjnego. W samodzielnych publicznych zakÅ‚adach opieki zdrowotnej kwestie podejmowania decyzji, zwÅ‚aszcza strategicznych, trwajÄ… bardzo dÅ‚ugo. Zdekapitalizowana baza lokalowa oraz sprzÄ™t i aparatura medyczna wymagajÄ… zaÅ› nakÅ‚adów kapitaÅ‚owych.
Forma prawna samodzielnego publicznego zakÅ‚adu opieki zdrowotnej stanowi z punktu widzenia prawa niespójnÄ… hybrydÄ™. WÅ‚aÅ›ciwym rozwiÄ…zaniem jest w naszym przekonaniu utworzenie i prowadzenie zakÅ‚adu opieki zdrowotnej przez spóÅ‚kÄ™ handlowÄ….
3. Projekt jest niespójny z ustawÄ… o partnerstwie publiczno - prywatnym, przewidujÄ…c możliwość wykorzystania instrumentów zawartych w jej przepisach, jednak nie zawierajÄ…c szczegóÅ‚owych rozwiÄ…zaÅ„.
4. Projekt nie rozwiÄ…zuje problemu akredytacji zakÅ‚adów opieki zdrowotnej, co oznacza akceptacjÄ™ funkcjonujÄ…cych rozwiÄ…zaÅ„, tj. przyznawania certyfikatów akredytacyjnych bez aktów prawnych dookreÅ›lajÄ…cych procedurÄ™ i wÅ‚aÅ›ciwe organy.
5. Projekt nie przewiduje innego niż ordynatorski systemu zarzÄ…dzania oddziaÅ‚ami szpitalnymi, co jest niekorzystne, pozbawione bowiem elementów elastycznoÅ›ci i możliwoÅ›ci dostosowania organizacji zakÅ‚adów opieki zdrowotnej do konkretnych potrzeb.
6. Projekt przewiduje utrzymanie instytucji rad spoÅ‚ecznych. Ze wzglÄ™du na ograniczone prawo do wyrażania wniosków i opinii, w praktyce rady odgrywajÄ… znikomÄ… rolÄ™ w zarzÄ…dzaniu zakÅ‚adem opieki zdrowotnej. CzÅ‚onkowie rady nie uczestniczÄ… w podejmowaniu istotnych dla funkcjonowania zakÅ‚adu decyzji, natomiast obowiÄ…zek uzyskania ich opinii w niektórych sprawach powoduje jedynie wydÅ‚użenie procedur postÄ™powania.

Warto podkreÅ›lić aspekt ekonomiczny ich funkcjonowania, zwiÄ…zany z przygotowaniem posiedzeÅ„ - zaproszenia, drukowanie i przesyÅ‚anie materiaÅ‚ów dla wszystkich czÅ‚onków, udostÄ™pnienie sali. PrzyjÄ™to, iż w każdej radzie spoÅ‚ecznej zasiada Å›rednio 10 czÅ‚onków, co generuje rocznie Å›redni koszt ok. 20 000 zÅ‚ na każdy spzoz. A zatem roczny koszt funkcjonowania rad wynosi 34 000 000 zÅ‚. (we wszystkich spzoz-ach 20.000 zÅ‚ x 1700 spzoz-ów)

7. Projekt przewiduje powoÅ‚ywanie w skÅ‚ad rady nadzorczej spóÅ‚ek użytecznoÅ›ci publicznej, w przypadku szpitali, przedstawiciela ministra wÅ‚aÅ›ciwego do spraw zdrowia. RozwiÄ…zanie takie budzi wÄ…tpliwoÅ›ci z dwóch powodów - po pierwsze ustawa nie zawiera definicji szpitala, a po drugie istnieje bardzo duża liczba stacjonarnych zakÅ‚adów opieki zdrowotnej, co może uniemożliwić wÅ‚aÅ›ciwÄ… realizacjÄ™ tego przepisu.
8. Projekt przewiduje, iż w spóÅ‚ce użytecznoÅ›ci publicznej funkcjonuje jednoosobowy zarzÄ…d. Ze wzglÄ™du na dużą ilość spraw należących do kompetencji zarzÄ…du takie rozwiÄ…zanie może utrudnić funkcjonowanie spóÅ‚ki. Skuteczniejsze jest zastosowanie rozwiÄ…zaÅ„ z Kodeksu spóÅ‚ek handlowych, tj. zarzÄ…du jedno lub wieloosobowego, odpowiedniego do potrzeb i skali dziaÅ‚alnoÅ›ci spóÅ‚ki.
9. Przewidywane przez projekt Dorna, Balickiego i Borowskiego instrumenty wsparcia finansowego dla zakÅ‚adów nie przewidujÄ… ich zróżnicowania. ZakÅ‚ady znajdujÄ… siÄ™ w różnej sytuacji, majÄ… różne potrzeby i udzielane im wsparcie winno być do tego dostosowane, jak przewiduje to ustawa Przepisy wprowadzajÄ…ce ustawy z zakresu ochrony zdrowia, wprowadzajÄ…ca kategoryzacjÄ™ zakÅ‚adów (tzw. grupy A, B, C w projekcie autorstwa PO i PSL) i przewidujÄ…ca różne formy pomocy.
10. W projekcie przedstawionym przez posÅ‚ów Balickiego i Dorna zostaÅ‚ także skreÅ›lony art. 1 ust. 5 ustawy o zakÅ‚adach opieki zdrowotnej, co oznacza, że na terenie każdego zakÅ‚adu opieki zdrowotnej bÄ™dzie mogÅ‚a być prowadzona dziaÅ‚alność konkurencyjna polegajÄ…ca na udzielaniu przez inne zakÅ‚ady oraz indywidualne praktyki lekarskie lub pielÄ™gniarek i poÅ‚ożnych, takich samych Å›wiadczeÅ„ zdrowotnych, jakich udziela dany zakÅ‚ad.

Dotyczy to także samodzielnych publicznych zakÅ‚adów opieki zdrowotnej. W przypadku spóÅ‚ek handlowych prowadzenie dziaÅ‚alnoÅ›ci konkurencyjnej jest wyłączone, ponieważ dopuszczenie takich dziaÅ‚aÅ„ byÅ‚oby uznane za dziaÅ‚anie na szkodÄ™ spóÅ‚ki.

11. Projekt nie przewiduje możliwoÅ›ci pobierania przez zakÅ‚ady opieki zdrowotnej, w tym także spóÅ‚ki, opÅ‚at za udzielanie Å›wiadczeÅ„ zdrowotnych innych niż finansowanie ze Å›rodków publicznych. Oznacza to, iż w dalszym ciÄ…gu specjalistyczny sprzÄ™t nie bÄ™dzie mógÅ‚ być efektywnie wykorzystywany przez zakÅ‚ad, ale jak wskazano powyżej w ramach dziaÅ‚alnoÅ›ci konkurencyjnej przez inne zakÅ‚ady lub w ramach indywidualnych praktyk lekarskich lub pielÄ™gniarskich.



Sekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia, Jakub Szulc zwróciÅ‚ też uwagÄ™ że proponowany przez panów Dorna, Balickiego i Borowskiego Art. 60.2. zakÅ‚ada:

„Ujemny wynik finansowy samodzielnego publicznego zakÅ‚adu opieki zdrowotnej nie może być podstawÄ… do zaprzestania dziaÅ‚alnoÅ›ci, jeżeli dalsze istnienie tego zakÅ‚adu uzasadnione jest celami i zadaniami, do których realizacji zostaÅ‚ utworzony, a których nie może przejąć inny zakÅ‚ad w sposób zapewniajÄ…cy nieprzerwane sprawowanie opieki zdrowotnej nad ludnoÅ›ciÄ…."
W praktyce jest to przyzwolenie na niekoÅ„czÄ…ce siÄ™ zadÅ‚użanie placówek ochrony zdrowia, bez możliwoÅ›ci rzeczywistej poprawy ich sytuacji
- dodał Szulc.

Mimo trudnej sytuacji, w jakiej znalazÅ‚a siÄ™ polska ochrona zdrowia po wecie Prezydenta KaczyÅ„skiego i perspektywie przyjÄ™cia weta przez Sejm, RzÄ…d RP jest zdeterminowany poprawić sytuacjÄ™ pacjentów i obronić szpitale przed popadaniem w dalsze tarapaty finansowe.

W tym celu Minister Zdrowia w porozumieniu z Ministrem Finansów przygotowali program „Ratujemy polskie szpitale", angażujÄ…cy wiele podmiotów, w tym m.in.: wojewodów, Bank Gospodarstwa Krajowego, Narodowy Fundusz Zdrowia, Krajowy Fundusz PorÄ™czeÅ„ Kredytowych. ZaÅ‚ożenia programu, umożliwiajÄ…cego reorganizacjÄ™ i restrukturyzacjÄ™ szpitali zostaÅ‚y przedstawione na konferencji prasowej 27.11 br. SzczegóÅ‚owe rozwiÄ…zania i harmonogram wdrażania programu zostanÄ… przedstawione po sejmowym gÅ‚osowaniu nad odrzuceniem weta Prezydenta.

Najskuteczniejszym rozwiązaniem naprawiającym polską ochronę zdrowia byłoby jednak wprowadzenie całościowego pakietu reform, proponowanego przez Platformę Obywatelską i Polskie Stronnictwo Ludowe. Raz jeszcze apelujemy o odpowiedzialność i racjonalne, oparte na merytorycznych argumentach głosowanie nad wetem Prezydenta Kaczyńskiego - dodała Ewa Kopacz.

Jakub Gołąb

ŹródÅ‚o: www.mz.gov.pl