Operator wyszukiwarki musi cenzurować linki dla Europejczyków

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 24 września 2019 r. wydał wyrok w sprawie C-507/17 - Google LLC, następca prawny Google Inc., przeciwko Commission nationale de l'informatique et des libertés (CNIL). Uznał w nim, że operator wyszukiwarki internetowej nie jest zobowiązany do usunięcia linków ze wszystkich wersji swej wyszukiwarki. Jest on jednak zobowiązany do usunięcia linków z wersji odpowiadających wszystkim państwom członkowskim oraz do zastosowania środków zniechęcających internautów do uzyskiwania, z terenu któregoś z państw członkowskich, dostępu do spornych linków zamieszczonych w funkcjonujących poza Unią wersjach tej wyszukiwarki.

Czego dotyczyła sprawa?

Decyzją z dnia 10 marca 2016 r. Commission nationale de l’informatique et des libertés (krajowa komisja ds. informatyki i swobód, CNIL, Francja) nałożyła na Google Inc. karę w wysokości 100 000 EUR z powodu odmówienia przez to przedsiębiorstwo, w związku z uwzględnieniem wniosku o usunięcie linków, zastosowania owego usunięcia do wszystkich rozszerzeń nazwy domeny swej wyszukiwarki.

Google Inc., wezwany przez CNIL w dniu 21 maja 2015 r. do rozszerzenia zakresu usunięcia linków do wszystkich rozszerzeń, odmówił zastosowania się do tego wezwania i ograniczył się do usunięcia spornych linków jedynie z listy wyników wyświetlanej w odpowiedzi na wyszukiwania przeprowadzane z nazw domen odpowiadających wersjom wyszukiwarki internetowej właściwym dla państw członkowskich.

Google Inc. zwrócił się do Conseil d’État (rady stanu, Francja) o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 10 marca 2016 r. Przedsiębiorstwo to twierdzi bowiem, że prawo do usunięcia linków niekoniecznie oznacza, że sporne linki są usuwane, bez ograniczeń geograficznych, ze wszystkich nazw domen jego wyszukiwarki.

Conseil d’État (rada stanu) zwróciła się do Trybunału Sprawiedliwości z kilkoma pytaniami prejudycjalnymi zmierzającymi do ustalenia, czy przepisy prawa Unii dotyczące ochrony danych osobowych (tj. dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych, Dz.U. 1995, L 281, s. 31 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 13, t. 15, s. 355, oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE - tzw. ogólne rozporządzenie o ochronie danych, Dz.U. 2016, L 119, s. 1; sprostowanie Dz.U. 2018, L 127, s. 2) należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy operator wyszukiwarki uwzględnia wniosek o usunięcie linków, jest on zobowiązany do usunięcia owych linków ze wszystkich wersji swojej wyszukiwarki, czy też, przeciwnie, jest on zobowiązany do usunięcia linków tylko z tych wersji wyszukiwarki, które odpowiadają wszystkim państwom członkowskim, względnie jedynie z tej wersji wyszukiwarki, która odpowiada państwu członkowskiemu, w którym ma miejsce zamieszkania osoba uprawniona do usunięcia linków.

Wyjaśnienia TSUE

W swoim wyroku Trybunał rozpoczął od przypomnienia, że orzekł już (w wyroku z dnia 13 maja 2014 r. w spawie C-131/12 - Google Spain i Google), iż operator wyszukiwarki internetowej jest zobowiązany do usunięcia z wyświetlanej listy wyników wyszukiwania mającego za punkt wyjścia imię i nazwisko danej osoby linków do publikowanych przez osoby trzecie stron internetowych zawierających dotyczące tej osoby informacje, również w przypadku gdy to imię czy nazwisko czy też te informacje nie zostały uprzednio czy też jednocześnie usunięte z tych stron internetowych, i, w odpowiednim przypadku, nawet jeśli ich publikacja na tych stronach jest zgodna z prawem.

TSUE stwierdził następnie, że zakład, którym dysponuje Google Inc. na terytorium Francji, prowadzi działalność, w szczególności handlową i reklamową, nierozerwalnie związaną z przetwarzaniem danych osobowych do celów obsługi właściwej wyszukiwarki, a z drugiej strony, że należy uznać, że wyszukiwarka ta, biorąc pod uwagę w szczególności istnienie możliwości przechodzenia między jej poszczególnymi wersjami krajowymi, dokonuje jednego przetwarzania danych osobowych w ramach działalności francuskiego zakładu Google Inc. Taka sytuacja jest objęta zakresem stosowania przepisów Unii w dziedzinie ochrony danych osobowych.

TSUE podkreślił, że w zglobalizowanym świecie dostęp internautów, w szczególności tych spoza Unii, do linków odsyłających do informacji o osobie, której główny ośrodek interesów znajduje się w Unii, może wywrzeć natychmiastowe i istotne skutki dla tej osoby w samej Unii, wobec czego usunięcie linków w skali ogólnoświatowej byłoby w pełni spójne z realizacją celu ochrony, jaki został wyznaczony w prawie Unii.

Trybunał uściślił jednak, że w wielu państwach trzecich prawo do usunięcia linków nie jest znane lub stosowane jest inne podejście do tego prawa.

Trybunał nadmienił, że prawo do ochrony danych osobowych nie jest prawem bezwzględnym, ale należy je postrzegać w kontekście jego funkcji społecznej i wyważyć względem innych praw podstawowych w myśl zasady proporcjonalności. Ponadto równowaga między prawem do poszanowania życia prywatnego i ochroną danych osobowych z jednej strony a wolnością informacji internautów z drugiej strony może się znacznie różnić na całym świecie.

Z treści przepisów nie wynika jednak, że prawodawca Unii dokonał takiego wyważenia w odniesieniu do zakresu prawa do usuwania linków poza Unią, ani że postanowił nadać uprawnieniom jednostek zakres, który wykracza poza terytorium państw członkowskich.

Z przepisów nie wynika także, że prawodawca zamierzał nałożyć na podmiot taki jak Google obowiązek usunięcia linków odnoszący się również do krajowych wersji jego wyszukiwarki, które nie odpowiadają państwom członkowskim. Zresztą prawo Unii nie przewiduje obecnie takich instrumentów i mechanizmów współpracy w odniesieniu do zakresu usuwania linków poza Unią.

TSUE uznał zatem, że w obecnym stanie rzeczy na operatorze wyszukiwarki, który uwzględnił wniosek o usunięcie linków sformułowany przez osobę, której dane dotyczą, w stosownym wypadku w następstwie wydania nakazu przez organ nadzorczy lub organ sądowy państwa członkowskiego, nie ciąży wynikający z prawa Unii obowiązek przeprowadzenia takiego usunięcia linków w odniesieniu do wszystkich wersji jego wyszukiwarki.

Prawo Unii zobowiązuje jednak operatora wyszukiwarki internetowej do usunięcia linków z wersji jego wyszukiwarki odpowiadających wszystkim państwom członkowskim oraz do podjęcia, wystarczająco skutecznych środków w celu zapewnienia rzeczywistej ochrony praw podstawowych osoby, której dane dotyczą.

Usunięcie linków powinno być zatem w razie konieczności powiązane z zastosowaniem środków, które rzeczywiście uniemożliwiają internautom – przeprowadzającym, z terytorium któregoś z państw członkowskich, wyszukiwania w oparciu o imię i nazwisko osoby, której dane dotyczą – uzyskanie, dzięki liście wyników wyświetlonej po przeprowadzeniu tego wyszukiwania, dostępu, poprzez „pozaunijną” wersję tej wyszukiwarki, do linków będących przedmiotem rzeczonego wniosku, lub przynajmniej poważnie zniechęcają ich do uzyskania dostępu do owych linków.

TSUE stwierdził wreszcie, że choć prawo Unii, na obecnym etapie jego rozwoju, nie wymaga usunięcia linków ze wszystkich wersji wyszukiwarki internetowej, to jednak nie zakazuje ono również takiego działania. W związku z tym to władze państw członkowskich pozostają właściwe, w świetle krajowych standardów ochrony praw podstawowych, do wyważenia przysługującego osobie, której dane dotyczą, prawa do poszanowania życia prywatnego i ochrony danych osobowych z prawem do wolności informacji, a po dokonaniu tego wyważenia – do nakazania w stosownym wypadku operatorowi tej wyszukiwarki usunięcia linków w odniesieniu do wszystkich wersji owej wyszukiwarki.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl