Opinia PKPP Lewiatan do projektu ustawy o zmianie ustawy o kontroli skarbowej oraz niektórych innych ustaw

29.9.2008

Poniżej przedstawiamy opinie dotyczące wybranych zmian w Ustawie o kontroli skarbowej, mogące mieć wpływ na przedsiębiorców. Niewątpliwie zmiany idą w kierunku poszerzenia uprawnień organów skarbowych. Zwracamy szczególną uwagę na uprawnienia organów kontroli skarbowej wynikające z proponowanego art. 7b oraz 7c. Pozwalają one na dużą ingerencję w sferę wolności obywatelskich. Szereg naszych wątpliwości powoduje zasadność oraz stopień gwarancji praw podatników przed i w trakcie postępowania, o czym poniżej.

Pozytywnie, choć z małym wyjątkiem, odnosimy się do przepisów 6 ust. 2b, które nadają inspektorom kontroli skarbowej uprawnienia do upoważnienia pracowników do przeprowadzenia niektórych (wyszczególnionych) czynności procesowych oraz art. 6 ust. 2c, który pozwala Generalnemu Inspektorowi Kontroli Skarbowej na upoważnienie pracownika do załatwienia spraw w jego imieniu. Mamy nadzieję, że proponowane rozwiązanie wpłynie na sprawność i szybkość prowadzonych postępowań.

Na aprobatę zasługuje również proponowany zapis art. 24 ust. 5, który chroni kontrolowanych przed niekorzystnymi skutkami przewlekłości postępowania, w zakresie naliczania odsetek za zwłokę. Wątpliwości może budzić zapis ust. 6 art. 24, który stanowi, że powyższa regulacja nie ma zastosowania, gdy opóźnienie nastąpiło z przyczyn niezależnych od organu. Zwracamy uwagę, iż pojęcie „przyczyny niezależne" jest pojęciem nieprecyzyjnym.
Ponadto niewątpliwie oczekiwanym rozwiązaniem jest zapis z art. 34 ust. 3 pkt 4 oraz ust. 4, który stanowi o obowiązku zachowania tajemnicy skarbowej przez osoby odbywające staż, praktykę zawodową lub studencką. Oczekujemy, że pozwoli to na wykorzystywanie pracowników do zadań merytorycznych oraz umożliwi zainteresowanym zdobywanie doświadczenia.

Uwagi szczegółowe:

1. Art. 1 pkt 1 projektu (dotyczy art. 3a ustawy, tj. dotyczy kontroli gospodarowania środkami pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej oraz bezzwrotnych środków z innych źródeł zagranicznych)

Proponowane w art. 3a ust. 1 sformułowanie: „zwany dalej „audytem", może obejmować sprawdzenie..." jest nieścisłe. Użyte słowo „może" pozostawia wątpliwości, czy katalog określający zakres pojęcia „audyt" pozostaje zamknięty.

Postulujemy, by fragment przepisu „może obejmować" wykreślić, pozostawiając „obejmuje".

2. Art. 1 pkt 9 projektu (dotyczy art. 7b ustawy, tj. nowelizacji w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 17 czerwca 2008 r.)

Proponowane brzmienie art. 7b ustawy o kontroli skarbowej umożliwia organom skarbowym zbieranie, wykorzystywanie oraz przetwarzanie informacji koniecznych dla realizacji kontroli skarbowej w zakresie, o którym mowa w art. 2 ust.1 pkt 1-3, które mogą mieć wpływ na powstanie lub wysokość zobowiązania podatkowego. Jednocześnie ust. 3 art. 7 umożliwia wniesienie zażalenia na postanowienie Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej na zasadność żądania przekazania lub odmowę przedłużenie terminu udostępniania informacji. Stanowi to gwarancję procesową. Ustawa jednak nie precyzuje trybu weryfikacji powyższego postanowienia. Z przepisu nie wynika też jasno, czy mogą mieć tu zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, które na mocy art. 31 Ustawy o kontroli skarbowej mają zastosowanie do postępowania kontrolnego.

Postulujemy o wskazanie zastosowania Kodeksu postępowania administracyjnego, a w przypadku ostatecznego postanowienia - proponujemy skargę do sądu administracyjnego.

3. Art. 1 pkt 10 (dotyczy art. 7c i 7d ustawy, tj. występowania do wyszczególnionych podmiotów o informacje konieczne dla realizacji kontroli skarbowej)

Proponowany zapis art. 7c ma umożliwić organom kontroli skarbowej możliwość pozyskiwania danych już na etapie czynności analitycznych. Takie czynności nie są przedmiotem regulacji ustawy. Zatem brak jest standardów formalnych, które chroniłyby interesy strony i uczestników postępowania, gdyż czynności analityczne nie są chronione tajemnicą skarbową, ani bankową.

Uważamy, że tego rodzaju informacje powinny być zbierane wyłącznie w ramach postępowania kontrolnego lub przygotowawczego o przestępstwo skarbowe.

Art. 7c ust. 1

Konstrukcja tego przepisu budzi wyraźne wątpliwości. Użyte przez projektodawcę wyrażenie „w szczególności" po słowach „zobowiązania podatkowego," wskazuje że nie istnieją jakiekolwiek precyzyjnie określone przesłanki w korzystaniu przez organy z możliwości występowania do instytucji finansowych o udostępnienie i przekazanie danych identyfikujących posiadacza rachunku bankowego, albowiem przesłanka określona jako „posiadanie wiarygodnych informacji o posługiwaniu się rachunkiem bankowym.

.." stanowi tylko przykład. W tym stanie rzeczy należałby raczej usunąć słowo „w szczególności".

Ponadto projektowany przepis jest sprzeczny z art. 33a Ustawy o kontroli skarbowej, gdzie ustawodawca przyznaje bankom prawo do odmowy udzielenie informacji, które objęte są tajemnicą skarbową. Takich gwarancji nie ma w proponowanym zapisie art. 7 c.

Ponadto udostępnianie informacji przez banki na podstawie art. 7c powoduje powstanie dla tych instytucji powstanie nowych, nieodpłatnych obowiązków, co powoduję zwiększenie kosztów. Wątpliwości budzi również fakt, czy proponowana regulacja jest zgodna z Dyrektywą 2006/48/WE z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe, która nakazuje ochronę tzw. bankowej „tajemnicy skarbowej". Ponadto przepisy Dyrektywy 2005/60/WE z dnia 26 października 2005 r. w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, nie stanowią podstawy do uchylenia tajemnicy bankowej. Wspomniane dyrektywy nie dopuszczają możliwości uchylenie tajemnicy bankowej ze względów fiskalnych.

Art. 7c ust. 2

Art. 7c ust. 2 proponowanej nowelizacji zawiera pojęcia nieostre oraz szeroko zakreśla krąg podmiotów, o których mogą być zbierane informacje. Może to być przyczyna powstawania obowiązków natury administracyjnej, np. stałe monitorowanie ogłoszeń, zatrudnianie osób do ich przeglądania, tworzenie baz danych. Proponowany zapis dotyczy wszystkich przedsiębiorców, o których wydawca ma jakąkolwiek wiedzę, a informacji można żądać po spełnieniu nieprecyzyjnych przesłanek. W praktyce może to oznaczać żądanie informacji o niekonkretnych osobach za bliżej nieokreślony okres. Ponadto podmioty, na które został nałożony obowiązek udzielenie informacji nie zostały prawnie zdefiniowane, co może powodować problemy interpretacyjne.

Art. 7d

Proponowany zapis art. 7 d zawiera karę porządkową w wysokości do 5 000 zł za nieuzasadnioną odmowę udostępnienia informacji. Przepis jest nieprecyzyjny, gdyż nie wiadomo co oznacza zapis „nieuzasadniona odmowa". Rodzi to wątpliwości, że taką sytuacją może być odmowa udzielenia informacji, która jest niepełna, lub którą podmiot zobowiązany już nie dysponuje.

Proponujemy całkowite wykreślenie art. 1 pkt 10.

4. Art. 1 pkt 13 (dotyczy art. 9a ustawy, tj. właściwości miejscowej organów kontroli skarbowej)

Art. 9a ust. 8 nowelizacji wprowadza delegację dla ministra właściwego do spraw finansów publicznych do ustalenia właściwości miejscowej dyrektorów urzędów kontroli skarbowej w sposób odmienny niż wynikający z ust. 2. W praktyce może to powodować powstanie tzw. dużych urzędów kontroli skarbowej, zbliżonych do formuły tzw. dużych urzędów skarbowych, które w ocenie wielu podatników nie były najlepszym rozwiązaniem.
Proponowana regulacja nie bowiem uwzględnia interesu kontrolowanych, gdyż może ona powodować wzrost kosztów kontroli związanych np. z transportem z siedziby (miejsca zamieszkania) kontrolowanego do siedziby organu kontroli skarbowej. Wystarczająca w tym zakresie wydaje się być nowelizacja art. 10 ust. 2 pkt 11 (art. 1 pkt 10 projektu). Przyznaje ona Generalnemu Inspektorowi Kontroli Skarbowej upoważnienie do wskazania dyrektora urzędu kontroli skarbowej właściwego do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania kontrolnego, kontroli podatkowej lub przeprowadzenia innej czynności w sprawach z zakresu kontroli skarbowej, także poza obszarem terytorialnego zasięgu działania dyrektora urzędu kontroli skarbowej.

Proponujemy wykreślenie w art. 1 pkt 13: - art. 9a ust. 8.

5. Art. 1 pkt 37 (dotyczy art. 33a ustawy, tj. uzyskiwania informacji od banków oraz towarzystw funduszy inwestycyjnych)

Projektowany przepis stawia podatnika w niepewnej pozycji w sytuacji, gdy organ kontroli żąda informacji w zakresie szerszym (innym) niż określony w art. 33. Art. 33a ust. 3 normuje, iż przesłanką odmowy udzielenia informacji są tylko względy formalne. Nie jest jasne, co w sytuacji gdy żądanie organu wykracza poza zakres określony w art. 33 ust. 1 projektu. Należy pamiętać, że uzyskanie informacji następowałoby wtedy bez zgody osoby, której dotyczą. Zatem skoro są one chronione tajemnicą skarbową, konieczna wydaje się w tym przypadku możliwość kontroli drugiej instancji. Kontrolowany nie może bowiem zweryfikować żądania organu skarbowego.

Proponujemy przyjęcie rozwiązania z proponowanego art. 7b ust. 2 i 3 ustawy o kontroli skarbowej - aby w sprawie żądania informacji wydawane było postanowienie, na które służy zażalenie.

6. Art. 1 pkt 38 (dotyczy art. 33b ust. 1 ustawy)

Przepis art. 33b ust. 1 (art. 1 pkt 38 projektu) ogranicza krąg podmiotów postępowania, które mają dostęp do informacji uzyskanych w trybie art. 33 (w toku postępowania kontrolnego oraz karnego), objętych tajemnica skarbową oraz zawodową. W proponowanym zapisie pominięto art. 33a, czyli informacje uzyskane w toku postępowania kontrolnego bez zgody kontrolowanego. Podobna sytuacja ma miejsce w art. 33b ust.2 - 4, art. 34a ust.1 i 5, art. 34b ust.1. Dlatego też proponujemy dopisanie do art. 33b wzmianki, że przepis dotyczy również art. 33a.

Źródło: PKPP Lewiatan, www.pkpplewiatan.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Komentarze