PE przyjął dyrektywę ws. sankcji za zatrudnianie nielegalnych imigrantów

W całej UE pracuje od 4,5 do 8 milionów nielegalnych imigrantów, którzy znajdują zatrudnienie głównie w budownictwie, rolnictwie, hotelarstwie i gastronomii. Nielegalne zatrudnienie przyczynia się do pogorszenia poziomu płac i warunków pracy oraz prowadzi do zakłócenia konkurencji między przedsiębiorstwami. Dla nierejestrowanych pracowników oznacza niemożność korzystania z ubezpieczenia zdrowotnego i praw emerytalnych. Społecznym skutkiem nielegalnego zatrudnienia może być zatrudnianie nielegalnych imigrantów w warunkach wyzysku. Nielegalnie zatrudnieni obywatele państw trzecich znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji, ponieważ w przypadku zatrzymania grozi im odesłanie do kraju pochodzenia.

Propozycja dyrektywy, której zapisy poparł Parlament, przewiduje kary dla pracodawców zatrudniających nielegalnie obywateli państw trzecich. Projekt uzupełnia dwa inne wnioski legislacyjne dotyczące dyrektywy o powrocie imigrantów oraz dyrektywy przewidującej wprowadzenie tzw. błękitnej karty dla wykwalifikowanych pracowników z państw trzecich. Celem wszystkich trzech dyrektyw jest walka z nielegalną imigracją przy jednoczesnym stwarzaniu ułatwień dla osób starających się o legalną pracę na terenie UE.

Tekst dyrektywy jest wynikiem kompromisu, jaki posłowi sprawozdawcy Claudio FAVIE (PES, IT) udało się zawrzeć z państwami członkowskimi (Radą).

Zatrudniasz nielegalnie, płacisz oficjalnie

Dyrektywa wprowadza na poziomie wspólnotowym minimalny wymiar kar, jakie będą nakładane na pracodawców zatrudniających 'na czarno' pracowników bez prawa pobytu. Pracodawcy będą musieli liczyć się z koniecznością zapłacenia grzywny, wypłacenia pracownikowi całości zaległego wynagrodzenia zgodnie z oficjalnymi stawkami, a także z zakazem przystępowania do procedur zamówień publicznych lub ubiegania się o pomoc publiczną ze środków unijnych lub krajowych przez okres do 5 lat.

Sankcje karne w poważniejszych przypadkach

Dyrektywa przewiduje sankcje karne wobec przedsiębiorców, którzy nagminnie zatrudniają nielegalnych imigrantów, zatrudniają na czarno dużą liczbę pracowników, dopuszczają się ich wyzysku, lub gdy pracodawca wie, ze jego pracownik padł ofiarą handlu ludźmi lub jest nieletni.

Zaległe wynagrodzenie bez formalności

Pracodawca, któremu udowodni się zatrudnianie nielegalnych imigrantów, będzie musiał zwrócić wszelką pomoc publiczną, jaką uzyskał w roku poprzednim oraz zapłacić grzywnę, której wysokość uzależniona jest od liczby nielegalnie przez niego zatrudnionych. Będzie również musiał zapłacić równowartość wszystkich podatków, składek oraz innych świadczeń pracowniczych, które musiałby opłacić, gdyby pracownik zatrudniony był legalnie, a także pokryć koszty powrotu imigranta do kraju pochodzenia.

W przypadku, gdy nie będzie można ustalić dokładnego okresu zatrudnienia nielegalnego pracownika, należy przyjąć założenie, że stosunek pracy trwał co najmniej trzy miesiące. Posłowie wprowadzili do dyrektywy zapis, że proces odzyskiwania zaległych świadczeń przez pracownika będzie się odbywał automatycznie, bez konieczności podejmowania przez niego jakichkolwiek działań.

Niższe sankcje Parlament przewiduje w przypadku zatrudniania nielegalnych imigrantów w charakterze pomocy domowej, chyba że warunki pracy nosiłyby znamiona wyzysku.

Dochodzenie praw pracowniczych

Parlament chce również, aby państwa członkowskie przewidziały procedury umożliwiające nielegalnym imigrantom składanie skarg. Organizacje społeczne wyznaczone przez państwa członkowskie lub związki zawodowe mogłyby informować o przypadkach nielegalnego zatrudniania bez narażania się na zarzut pomocy osobie nielegalnie przebywającej na terytorium danego kraju. Osoby o nieuregulowanym statusie będą miały szansę uzyskać czasowe pozwolenie na pobyt, jeśli zdecydują się współpracować w dochodzeniu przeciwko nielegalnie zatrudniającego ich pracodawcy.

Zawinił podwykonawca, odpowie zlecający

Jeśli winnym nielegalnego zatrudnienia jest podwykonawca, zlecający mu pracę przedsiębiorca zostanie także pociągnięty do odpowiedzialności, w tym do odpowiedzialności pełnej, jeśli okaże się, że wiedział o nielegalnym zatrudnianiu pracowników przez swojego podwykonawcę. Kolejnym zapisem, który znalazł się w projekcie dyrektywy z inicjatywy Parlamentu jest możliwość upublicznienia listy zawierającej dane pracodawców zatrudniających nielegalnych pracowników.

Inspekcje - częste i skuteczne

Państwa członkowskie zostaną zobowiązane do przeprowadzania częstych i skutecznych kontroli zatrudniania pracowników spoza Unii Europejskiej. Pracodawcy mogą zostać zobowiązani do sprawdzania, czy osoby, które chcą zatrudnić posiadają prawo pobytu na terenie kraju oraz do informowania właściwych organów krajowych o zamiarze zatrudnienia pracowników z krajów trzecich.

Procedura: Współdecyzja

Debata: 03.02.2009

Głosowanie: 19.02.2009 

Źródło: Serwis prasowy Parlamentu Europejskiego, redakcja polska, 19.02.2009