Płatność SEPA niezależna od miejsca zamieszkania

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 5 września 2019 r. wydał wyrok w sprawie C-28/18 - Verein für Konsumenteninformation przeciwko Deutsche Bahn AG. Wskazał w nim, że możliwość zapłaty w drodze polecenia zapłaty SEPA nie może być uzależniona od warunku miejsca zamieszkania na terytorium danego kraju.

Czego dotyczyły pytania prejudycjalne?

Verein für Konsumenteninformation, austriackie stowarzyszenie na rzecz informowania konsumentów, zaskarżyło do sądów austriackich warunek zawarty w ogólnych warunkach umowy o przewóz niemieckiej spółki kolejowej Deutsche Bahn, zgodnie z którym za bilety rezerwowane na stronie internetowej Deutsche Bahn można płacić w ramach schematu polecenia zapłaty SEPA jedynie pod warunkiem posiadania miejsca zamieszkania w Niemczech. Ów schemat został ustanowiony na szczeblu Unii Europejskiej w ramach jednolitego obszaru płatności w euro (Single Euro Payments Area, SEPA).

Oberster Gerichtshof (sąd najwyższy, Austria), przed którym toczy się postępowanie w tej sprawie, zwrócił się do Trybunału z pytaniem, czy taki warunek umowny jest sprzeczny z prawem Unii.

Ocena TSUE

W swoim wyroku Trybunał odpowiedział twierdząco na to pytanie: rozporządzenie UE w sprawie poleceń przelewu i poleceń zapłaty w euro (tj. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 260/2012 z dnia 14 marca 2012 r. ustanawiające wymogi techniczne i handlowe w odniesieniu do poleceń przelewu i poleceń zapłaty w euro oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 924/2009, Dz.U. 2012, L 94, s. 22) sprzeciwia się warunkowi umownemu, takiemu jak sporny w postępowaniu przed sądem krajowym, który wyklucza zapłatę w drodze schematu polecenia zapłaty SEPA, jeżeli płatnik nie ma miejsca zamieszkania w tym samym państwie członkowskim, w którym odbiorca ma siedzibę swojej działalności.

W rzeczywistości bowiem, ponieważ konsumenci najczęściej posiadają rachunek płatniczy w państwie członkowskim miejsca zamieszkania, wymóg posiadania miejsca zamieszkania na terytorium kraju prowadzi pośrednio do wskazania państwa członkowskiego, w którym powinien znajdować się rachunek płatniczy, czego rozporządzenie bezpośrednio zakazuje odbiorcy polecenia zapłaty.

Przez taki zakaz rozporządzenie ma na celu umożliwienie konsumentom posługiwania się, w celu dokonywania płatności w drodze polecenia zapłaty, jednym tylko rachunkiem płatniczym dla wszystkich transakcji zawieranych w ramach Unii, obniżając przez to koszty związane z utrzymywaniem kilku rachunków płatniczych. W tym względzie bez znaczenia jest to, że konsument może korzystać z innych alternatywnych metod płatności, takich jak karta kredytowa, PayPal, czy szybkie polecenie zapłaty.

Co prawda, odbiorcy płatności mają swobodę w oferowaniu płatnikom możliwości dokonywania płatności w drodze schematu polecenia zapłaty SEPA. Niemniej jednak, w przeciwieństwie do tego, co twierdzi Deutsche Bahn, jeżeli oferowana jest taka możliwość, to nie można uzależnić takiej metody płatności od warunków, które naruszają skuteczność zakazu zobowiązywania do tego, aby rachunek płatnika znajdował się na terytorium określonego państwa członkowskiego.

Ponadto nic nie stoi na przeszkodzie, aby odbiorca zmniejszył ryzyko nadużycia lub braku płatności przewidując na przykład, że dostawa lub wydruk biletów będzie możliwe dopiero po otrzymaniu potwierdzenia o rzeczywistym zaksięgowaniu płatności.

Przypomnieć warto, iż odesłanie prejudycjalne pozwala sądom państw członkowskich, w ramach rozpatrywanego przez nie sporu, zwrócić się do Trybunału z pytaniem o wykładnię prawa Unii lub o ocenę ważności aktu Unii. TSUE nie rozpoznaje sporu krajowego. Do sądu krajowego należy rozstrzygnięcie sprawy zgodnie z orzeczeniem Trybunału. Orzeczenie to wiąże w ten sam sposób inne sądy krajowe, które spotkają się z podobnym problemem.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl