Podwójna jakość produktów spożywczych

W czym problem?

Konsumenci z wielu państw UE skarżą się na jakość niektórych produktów, takich jak napoje bezalkoholowe, kawa czy paluszki rybne, i twierdzą, że jakość produktów oferowanych w ich państwie zamieszkania jest niższa od jakości wyrobów tych samych producentów sprzedawanych za granicą pod tą samą marką. Badania faktycznie pokazują, że na unijnym rynku istnieją produkty pozornie podobnej marki, które wykazują różnice np. pod względem zawartości mięsa, ryby lub tłuszczu, czy też pod względem rodzaju użytej substancji słodzącej w zależności od tego, w jakim państwie są sprzedawane.

Przykłady różnic w produktach

Kawa sprzedawana przez tę samą markę i w podobnym opakowaniu w dwóch krajach różni się pod względem zawartości kofeiny i cukru.

Zawartość ryb w mrożonych paluszkach rybnych oferowanych w poszczególnych krajach jest różna, mimo to paluszki sprzedawane są w zasadniczo takim samym opakowaniu.

W niektórych krajach mrożona herbata zawiera mniej cukru, a cukier zastępowany jest substancjami słodzącymi.

Unijne przepisy

UE wprowadziła surowe zasady mające uniemożliwiać wprowadzanie konsumentów w błąd (dyrektywę dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych). Producenci i sprzedawcy detaliczni muszą prawidłowo informować konsumentów o rzeczywistym charakterze swoich produktów i użytych składnikach.

Za egzekwowanie wspólnych przepisów unijnych w poszczególnych państwach odpowiedzialne są krajowe organy ochrony konsumentów. W związku z tym komisarz ds. sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia Věra Jourová zwróciła się do organów ochrony konsumentów o zebranie dowodów koniecznych do ustalenia, których krajów i produktów dotyczy wskazany problem. Badania prowadzone w różnych państwach członkowskich pokazały, że niektóre produkty wykazują różnice w porównaniu z produktami tej samej marki w innych krajach.

Komisja Europejska podjęła też współpracę z producentami oraz stowarzyszeniami marek, żeby zagwarantować, że ich członkowie przestrzegają najwyższych standardów branżowych, i zapobiec ewentualnym problemom z podwójną jakością produktów.

Komisja Europejska pomaga państwom członkowskim skuteczniej walczyć z nieuczciwymi praktykami

Zgodnie z zapowiedzią przewodniczącego Junckera w tegorocznym orędziu o stanie Unii, Komisja opublikowała zbiór wytycznych w sprawie stosowania unijnego prawa żywnościowego i prawa ochrony konsumentów do produktów o podwójnej jakości.

Wytyczne te mają pomóc krajowym organom ochrony konsumentów lepiej wykorzystywać istniejące unijne przepisy w tej dziedzinie w celu wykrywania nieuzasadnionych różnic. Mają pomóc organom krajowym w ustalaniu, czy dane przedsiębiorstwo łamie prawo UE, sprzedając produkty o podwójnej jakości w różnych krajach.

Jean-Claude Juncker, przewodniczący Komisji Europejskiej, powiedział w swoim orędziu o stanie Unii: "Nie zaakceptuję tego, że w niektórych częściach Europy sprzedaje się żywność niższej jakości niż w innych krajach pomimo identycznego opakowania i marki. Teraz musimy nadać większe uprawnienia organom krajowym, aby wyeliminować wszelkie nielegalne praktyki, gdziekolwiek mają miejsce". 

Vĕra Jourová, unijna komisarz do spraw sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci, powiedziała: "Oferowanie dwóch różnych produktów w takich samych opakowaniach tej samej marki wprowadza konsumentów w błąd i jest wobec nich nieuczciwe. To oczywisty przykład na to, że problemy transgraniczne można rozwiązywać tylko poprzez współpracę na poziomie UE. Państwa członkowskie zbyt długo usiłowały uporać się z tym zjawiskiem na własną rękę. Zrobię wszystko, by wyeliminować takie praktyki, zakazane na gruncie prawa UE, i doprowadzić do tego, by wszyscy konsumenci byli traktowani tak samo".

W wytycznych wymienia się i wyjaśnia odpowiednie wymogi prawa żywnościowego UE i unijne przepisy prawa ochrony konsumentów, do których organy krajowe powinny się odnosić, analizując potencjalne przypadki podwójnej jakości produktów:

• rozporządzenie w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zgodnie z którym należy podawać konsumentom rzetelne i wystarczające informacje na temat produktu żywnościowego. Na przykład na etykietach żywności należy zamieszczać wykaz wszystkich składników zawartych w produkcie.
• dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych, która zakazuje nieuczciwych praktyk handlowych, takich jak sprzedaż pod tą samą marką produktów w sposób, który może wprowadzać konsumentów w błąd.

Na podstawie tych przepisów w wytycznych określono kilkuetapową procedurę, która pomoże krajowym organom ds. żywności i ochrony konsumentów ustalać, czy producenci nie naruszają prawa. W przypadku transgranicznych przypadków łamania prawa organy ochrony konsumenta mogą zgłosić problem za pośrednictwem sieci współpracy w zakresie ochrony konsumenta na poziomie europejskim.

Krajowe organy ds. żywności i ochrony konsumentów czuwają nad przestrzeganiem prawa UE przez przedsiębiorstwa. Komisja Europejska stara się im jednak w tym dopomóc, wydając wytyczne i podejmując szereg innego rodzaju działań.

Inne działania Komisji

Poza wydanymi wytycznymi, Komisja pracuje także nad metodyką, która ma udoskonalić badania porównujące produkty spożywcze. Dzięki temu państwa członkowskie będą mogły zająć się tym problemem w oparciu o wspólne i solidne podstawy naukowe. Komisja przeznaczyła 1 mln euro dla Wspólnego Centrum Badawczego na potrzeby opracowania wspomnianej metodyki.

Komisja finansuje też inne prace związane z gromadzeniem danych i egzekwowaniem przepisów. Państwa członkowskie otrzymały 1 mln euro na tego rodzaju badania i działania w zakresie egzekwowania prawa. 

Komisja rozpoczęła dialog z producentami i stowarzyszeniami marek handlowych, które zobowiązały się do opracowania kodeksu postępowania tej jesieni.

Dnia 13 października Komisja weźmie udział w Szczycie Konsumenckim, spotkaniu ministerialnym na wysokim szczeblu w sprawie podwójnej jakości produktów spożywczych, które odbędzie się w Bratysławie z inicjatywy rządów Słowacji i Czech. 

Producenci i stowarzyszenia branżowe zobowiązały się do opracowania kodeksu dobrych praktyk, który powinien być gotowy jesienią tego roku.

Ponadto we wrześniu i w listopadzie Komisja zorganizuje warsztaty z organami odpowiedzialnymi za ochronę konsumentów i bezpieczeństwo żywności.

Więcej informacji:

• Wytyczne dotyczące stosowania unijnego prawa żywnościowego i prawa ochrony konsumentów
• Zestawienie informacji na temat wytycznych
• Zestawienie informacji na temat orędzia o stanie Unii – podwójna jakość żywności

A.J.
Zespół e-prawnik.pl