Problemy z dostępnością do leczenia najczęstszą przyczyną skarg pacjentów

Skargi pacjentów do Rzecznika Praw Pacjenta 

- „Zmiana formuły pracy podstawowej opieki zdrowotnej podczas kolejnych fal pandemii była uzasadniona i miała na celu ochronę zarówno pacjentów, jak i personelu medycznego. Teraz, kiedy mamy zdecydowanie mniej zakażeń, ograniczenie dostępności lekarzy pierwszego kontaktu może skutkować pogorszeniem stanu zdrowia wielu pacjentów. Rozporządzenie w tym zakresie ukazało się już kilka miesięcy temu, natomiast do Biura RPP wciąż wpływa wiele skarg związanych z funkcjonowaniem podstawowej opieki zdrowotnej” – mówił na konferencji w Zielonej Górze Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec. 

Od 1 stycznia do 15 czerwca 2021 r. do Rzecznika Praw Pacjenta wpłynęło ponad 71 tys. zgłoszeń, z czego ponad 20 tys. dotyczy podstawowej opieki zdrowotnej. Pacjenci zwracali uwagę przede wszystkim na brak możliwości rejestracji czy problemy z umówieniem wizyty. 

W 2020 r. najwięcej zgłoszeń (31 958) na Telefonicznej Informacji Pacjenta dotyczyło POZ. Skarg na świadczenia w ambulatoryjnej opieki specjalistycznej było 27 tys., a w leczeniu szpitalnym – ponad 20 tys. „Mamy do czynienia z odwróconym trendem, jeśli weźmiemy pod uwagę poprzednie lata, kiedy najwięcej skarg mieliśmy na opiekę w leczeniu szpitalnym, a POZ było obszarem, z którego pacjenci byli najbardziej zadowoleni” – wyjaśnił Bartłomiej Chmielowiec. 

Najwięcej zgłoszeń do Rzecznika Praw Pacjenta wpływa za pośrednictwem infolinii, jednak spośród skarg pisemnych, jakie wpłynęły w 2021 (od początku stycznia, do 15 czerwca 2021 r.), aż 27 proc. dotyczyło podstawowej opieki zdrowotnej. „Sygnały docierają do nas wszystkimi kanałami – są to zarówno telefony, jak i zgłoszenia na czacie, przez pocztę elektroniczną, osobiste czy pisemne. Interweniujemy na różne sposoby: prowadzimy postępowania wyjaśniające dotyczące indywidualnych i zbiorowych praw pacjenta, współpracujemy też z pełnomocnikami ds. praw pacjenta działającymi w szpitalach w całym kraju” – dodał Rzecznik Praw Pacjenta. 

- „Z jednej strony widzieliśmy poświęcenie wielu medyków, którym należą się ogromne podziękowania za wytężoną pracę. Z drugiej – niepokojące jest, że część placówek medycznych, które zamknęły się podczas pierwszej fali pandemii, nie wróciła do tzw. normalności. Teleporady są doskonałą formą konultacji, ale są formą uzupełniającą, nie mogą zastąpić osobistych wizyt u lekarza” – mówił Rzecznik. 

Naruszenia zbiorowych praw pacjentów

Kiedy nieprawidłowości w funkcjonowaniu placówek ochrony zdrowia mogą dotknąć szerszej grupy pacjentów, Rzecznik Praw Pacjenta wszczyna postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów. „Takie postępowania podejmowane są np.  jeśli przychodnia nie umożliwia telefonicznej rejestracji na wizytę, do czego jest zobowiązana przepisami prawa” – tłumaczył Bartłomiej Chmielowiec.

Postępowania tzw. zbiorowe to najdalej idące narzędzie Rzecznika Praw Pacjenta, a brak dostosowania się do wydanej przez Rzecznika decyzji może skutkować nałożeniem na placówkę medyczną kary pieniężnej w wysokości do pół miliona złotych.  

- „To uprawnienie analogiczne do prowadzonych przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów” – dodał.

W 2020 r. wszczęto 138 postępowań tego rodzaju. z czego ok. 20 proc. dotyczyło nieprawidłowości w funkcjonowaniu placówek POZ. W tym roku Rzecznik Praw Pacjenta wszczął już 104 postępowania dotyczące naruszeń zbiorowych praw pacjentów, z czego w obszarze POZ – w ok. 70 proc. przypadków. Stwierdzone w naruszenia dotyczyły m.in. braku możliwości umówienia wizyt osobistych, ograniczonego kontaktu telefonicznego z przychodniami, braku rejestracji elektronicznej lub osobistej oraz braku realizacji standardu teleporady w POZ.

„Placówki POZ miały – od początku pandemii – ponad rok, by dostosować się do pracy w warunkach zagrożenia epidemicznego. W mojej ocenie jest to wystarczający okres, by wprowadzić odpowiednie zmiany i świadczyć opiekę medyczną zgodnie z nowymi przepisami” – podkreślił Rzecznik.

Wspólne działania na rzecz pacjentów

Biuro Rzecznika Praw Pacjenta we współpracy z Narodowym Funduszem Zdrowia prowadzi też proces weryfikacji dostępności do świadczeń zdrowotnych w POZ, analizując poszczególne gminy w Polsce. Od września 2020 r., zweryfikowano działalność prawie 1100 przychodni POZ, z czego w 293 sprawach wystąpiły nieprawidłowości i uchybienia.

Najważniejsze dane:

• W 2021 r. zgłoszenia do RPP dotyczące POZ stanowią niemal 1/3 wszystkich sygnałów 
• W 2021 r. 70 proc. wszczętych postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów dotyczy POZ, w roku 2020 - ok. 20  proc.
• W 2019 r. POZ był na trzecim miejscu w kontekście liczby zgłoszeń na Telefonicznej Informacji Pacjenta, natomiast w 2020 r. – już na pierwszym miejscu.
• Biuro Rzecznika Praw Pacjenta prognozuje, że w 2021 r. POZ nadal będzie obszarem z najwyższą ilością zgłoszeń w stosunku do innych rodzajów świadczeń. 

A.J.
Zespół e-prawnik.pl