Będzie nowe Prawo zamówień publicznych

Po co projekt nowego Prawa zamówień publicznych?

Zwiększenie liczby firm, w tym małych i średnich, które startują w przetargach; efektywne wydawanie pieniędzy w systemie zamówień publicznych, tak by uzyskiwać jak najlepszej jakości produkty w konkurencyjnych cenach; wzrost innowacyjności polskiej gospodarki – takie mają być najważniejsze efekty nowego Prawa zamówień publicznych, którego projekt zaakceptowała wcześniej Rada Ministrów. Teraz projektem zajmie się Sejm. Nowe prawo ma wejść w życie w 2021 r.

Nowe Prawo zamówień publicznych ma zastąpić dotychczasowe Pzp, uchwalone w 2004 roku. Kilkadziesiąt nowelizacji od czasu uchwalenia ustawy spowodowało, że przestała być ona czytelna, a rozwiązania w niej zawarte w coraz mniejszym stopniu odpowiadają wyzwaniom współczesności. Dlatego też kształt projektu nowej ustawy jest wynikiem szerokich konsultacji z przedstawicielami wszystkich grup interesariuszy rynku zamówień publicznych. W toku rządowych prac nad projektem, nowe Prawo Zamówień Publicznych zyskało m.in. pozytywną ocenę Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu, a także akceptację Rady Dialogu Społecznego.

Kluczowe propozycje nowej ustawy

Projekt przewiduje usprawnienie systemu zamówień publicznych. Zamówienia publiczne są jednym z obszarów, których efektywne wykorzystanie może pomóc we wzroście gospodarczym kraju. W 2018 r. wartość zamówień, udzielana w procedurach przewidzianych w Prawie zamówień publicznych, to ok. 202 mld zł, co stanowi ok. 9,55 proc. PKB. Sektor usług oraz produkcja przemysłowa powiązana z budownictwem i infrastrukturą w znacznej mierze zależą od rynku zamówień. W wielu branżach dla co czwartego przedsiębiorcy zamówienia publiczne stanowią ponad połowę całkowitych przychodów.

Najważniejsze kierunki zmian ujęte w nowym Prawie zamówień publicznych to w szczególności:

• rozwiązania kładące nacisk na lepsze przygotowanie zamówienia;
• wprowadzenie uproszczeń proceduralnych, w szczególności w odniesieniu do zamówień o wartości poniżej progów unijnych;
• zwiększenie konkurencyjności i dostępu do rynku zamówień;
• zrównoważenie pozycji zamawiających i wykonawców;
• większa transparentność postępowań;
• zaproponowanie mechanizmu pozasądowego  rozwiązywania sporów;
• zmiany dotyczące umów o zamówienia publiczne, w tym regulacja kwestii waloryzacji kontraktów.

Najważniejsze propozycje:

• wprowadzenie podstawy prawnej do stworzenia polityki zakupowej państwa, która będzie narzędziem do realizacji polityki gospodarczej,
• zwiększenie roli planowania w zamówieniach publicznych przez:

1. wprowadzenie obowiązku dokonania analizy przed wszczęciem postępowania o udzielenie zamówienia;
2. nałożenie na centralne organy administracji rządowej obowiązku określenia strategii zarządzania dla poszczególnych kategorii zakupowych oraz wskazanie zamówień stanowiących realizację polityki państwa;
3. wprowadzenie obowiązku aktualizacji rocznych planów postępowań;
4. koncentrację ogłoszeń o zamówieniach w oficjalnym publikatorze, tj. Biuletynie Zamówień Publicznych (poniżej progów UE) oraz Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (o wartości równej i powyżej progów UE);
5. zwiększenie znaczenia dialogu z wykonawcami na etapie przygotowania postępowania;
6. wprowadzenie do ustawy zasady efektywności.

• uproszczenie w postępowaniach powyżej i poniżej progów unijnych - wprowadzenie podstawowej procedury uproszczonej;
• zrównoważenie stron w umowach w sprawie zamówienia publicznego przez:

1. określenie zasad kształtowania umów;
2. wprowadzenie katalogu klauzul niedozwolonych, np.  dotyczących nadmiernych kar umownych;
3. określenie obowiązkowych postanowień umownych;
4. wprowadzenie nowych zasad waloryzacji wynagrodzenia opartych o ceny materiałów.

• wprowadzenie obowiązku oceny umowy  w przypadku wystąpienia problemów z jej wykonaniem;
• zniesienie odpowiedzialności solidarnej wykonawców w  trybie partnerstwa innowacyjnego;
• wprowadzenie obowiązku stosowania zaliczek lub częściowych płatności w umowach powyżej 12 miesięcy;
• usprawnienie postępowania skargowego na orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej (KIO):

1. obniżenie opłaty od skargi na orzeczenie KIO,
2. wydłużenie terminu na wniesienie skargi na orzeczenie KIO;
3.  utworzenie jednego sądu ds. zamówień publicznych.

• wprowadzenie mechanizmu ugodowego załatwiania największych sporów między wykonawcą a zamawiającym na etapie wykonywania umowy; strony będą mogły zwrócić się do Sądu Polubownego przy Prokuratorii Generalnej RP o szybkie rozstrzygnięcie sporu, zanim trafi on na drogę sądową, będzie to sposób tańszy i szybszy od sądu: rozwiązanie sporu nastąpi w ciągu dwóch miesięcy i umożliwi kontynuowanie realizacji umowy.
• usprawnienie systemu kontroli przez:

1. utworzenie Komitetu do spraw Kontroli w Zamówieniach Publicznych, który będzie pełnić rolę forum wymiany informacji i współpracy pomiędzy organami kontroli,
2. wspólne przepisy ogólne dotyczące kontroli zamówień publicznych,
3. przeprowadzanie kontroli na podstawie analizy ryzyka naruszenia prawa,
4. obowiązek publikacji wytycznych dotyczących prowadzenia kontroli przez organy kontroli.

• wzmocnienie roli prezesa Urzędu Zamówień Publicznych w przygotowywaniu i propagowaniu dobrych praktyk i wzorców dokumentów, które będą stanowiły wsparcie dla zamawiających.

Oczekuje się, że nowe rozwiązania będą m.in. wsparciem dla stałego wzrostu gospodarczego Polski, ograniczą liczbę zamówień udzielonych poza systemem zamówień publicznych oraz zwiększą liczbę ofert składanych w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.

Zaproponowane przepisy mają obowiązywać 1 stycznia 2021 r.

Zasada efektywności

Przetargi mają być nakierowane na to, by w ich efekcie powstawał produkt jak najlepszej jakości, a uzyskana za niego cena była konkurencyjna.

Umowy z podwykonawcami równie korzystne, jak te z wykonawcami

W takich kwestiach jak kary umowne, płatności czy waloryzacja, postanowienia umów z podwykonawcami nie mogą być mniej korzystne niż postanowienia umów z wykonawcami.

Obowiązkowe, częściowe płatności i zaliczki

Na rzecz wsparcia MŚP działać będą m.in. obowiązkowe, częściowe płatności i zaliczki w dłuższych umowach oraz wzmocnienie podziału zamówień na części.

Procedura uproszczona poniżej progów unijnych

Jednym z kluczowych rozwiązań nowych przepisów jest wprowadzenie procedury uproszczonej poniżej tzw. progów unijnych oraz uproszczeń w innych trybach i konkursach.

Katalog klauzul abuzywnych i nowe zasady waloryzacji wynagrodzenia

Na rzecz zrównoważenia pozycji stron działać będą z kolei m.in.: wprowadzenie katalogu klauzul abuzywnych (czyli niedozwolonych) oraz wprowadzenie nowych zasad waloryzacji wynagrodzenia. Jeżeli pojawią się problemy, zamawiający będzie również zobowiązany do dokonania ewaluacji realizacji umowy.

Koncentracja ogłoszeń o zamówieniach

Wzrost liczby startujących w przetargach chcemy osiągnąć poprzez zwiększenie roli dialogu z wykonawcą na etapie przygotowania postępowania, koncentrację ogłoszeń o zamówieniach w jednym miejscu w Biuletynie Zamówień Publicznych i wprowadzenie zasady współdziałania przy realizacji zamówienia.

Usprawnienie postępowania przed KIO

Nowe prawo usprawni też postępowanie skargowe na orzeczenia KIO. Co do zasady orzekać mają składy 3-osobowe. Nastąpi też obniżka opłaty od skargi na orzeczenie KIO (dziś jest to pięciokrotność opłaty wniesionej do KIO, a ma być trzykrotność). Wydłuży się - z 7 do 14 dni - termin na wniesienie takiej skargi.

Jeden sąd ds. zamówień publicznych

Projekt zakłada wyznaczenie jednego sądu ds. zamówień publicznych. Miałby nim być Sąd Okręgowy w Warszawie. Wraz ze zmianami dot. KIO będzie to realne narzędzie do uzyskania przewidywalnych rozstrzygnięć.

Zasada koncyliacji

Przewidziano ponadto mechanizm koncyliacji, czyli ugodowego załatwiania największych sporów pomiędzy wykonawcą a zamawiającym na etapie wykonywania umowy. Strony będą mogły zwrócić się do Sądu Polubownego przy Prokuratorii Generalnej RP o szybkie rozstrzygnięcie sporu, zanim trafi on na drogę sądową. Koncyliacja jest tańsza i szybsza od sądu: ma trwać do dwóch miesięcy i umożliwiać kontynuowanie realizacji umowy.

Nowe zasady kontroli

Wspólne, dla organów kontrolujących zamówienia publiczne, zasady przeprowadzania kontroli oraz powołanie Komitetu ds. Kontroli w Zamówieniach Publicznych, czyli forum współpracy i wymiany informacji pomiędzy organami. Ma to usprawnić system kontroli.

Prezes UZP będzie propagował dobre praktyki

Projekt przewiduje również wzmocnienie roli Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych w przygotowywaniu i propagowaniu dobrych praktyk i wzorów dokumentów, które mają wspierać zamawiających. Prezes Urzędu będzie również publikował postanowienia umowne sprzeczne z zasadami wskazanymi w PZP oraz wyjaśniał wątpliwości interpretacyjne np. u organów kontroli. W Urzędzie powstanie specjalna infolinia dla przedsiębiorców i zamawiających.

Tymczasem nadchodzi elektronizacja zamówień publicznych poniżej progów UE od 1 stycznia 2021 r.

19 lipca br. Sejm RP uchwalił nowelizację art. 15 ust. 1 pkt 3 oraz art. 18a ustawy z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1020, 1579 i 1920 oraz z 2018 r. poz. 1603).

Nowelizacja stanowi jedną ze zmian przewidzianych w ustawie o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych. Sejm rozpatrzył poprawki zgłoszone przez Senat. Żadna z nich nie dotyczyła zmian związanych z elektronizacją zamówień publicznych. Ustawa zostanie przekazana Prezydentowi RP do podpisu.

Przypominamy, że w wyniku zmian nastąpi przesunięcie w czasie obowiązku pełnej elektronizacji zamówień w odniesieniu do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, prowadzonych przez innych zamawiających niż centralny zamawiający, w których wartość zamówienia jest szacowana poniżej progów unijnych, z dnia 1 stycznia 2020 r. na dzień 1 stycznia 2021 r. Obecnie obowiązek elektronizacji zamówień dotyczy postępowań, w których wartość zamówienia jest równa lub przekracza progi unijne.

Zmiany w ustawie Prawo zamówień publicznych w zakresie wyłączeń

Uprzejmie przypominamy, że 12 lipca br. wchodzą w życie zmiany w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych wprowadzone ustawą z dnia 22 listopada 2018 r. o dokumentach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 53).

Zmiany dotyczą art. 4 określającego wyłączenia stosowania ustawy Pzp. Zgodnie z art. 64 ww. ustawy o dokumentach publicznych, w ustawie Pzp art. 4 pkt 5c otrzymuje następujące brzmienie:

„5c) zamówień dotyczących wytwarzania:

1. blankietów dokumentów publicznych, o których mowa w art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o dokumentach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 53), oraz ich personalizacji lub indywidualizacji,
2. znaków akcyzy,
3. znaków legalizacyjnych i nalepek kontrolnych, o których mowa w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2018 r. poz. 1990, 2244 i 2322 oraz z 2019 r. poz. 53),
4. kart do głosowania, o których mowa w art. 40 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2018 r. poz. 754, 1000 i 1349) oraz w art. 20 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz. U. z 2015 r. poz. 318 oraz z 2017 r. poz. 850 i 1579),
5. znaków holograficznych umieszczanych na zaświadczeniach o prawie do głosowania, o których mowa w art. 32 § 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy,
6. układu mikroprocesorowego z oprogramowaniem służącym do zarządzania dokumentami publicznymi, systemów i baz informatycznych niezbędnych do zastosowania dokumentów publicznych, o których mowa w art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o dokumentach publicznych, zawierających warstwę elektroniczną, zgodnie z ich przeznaczeniem;”.

Ustawą o dokumentach publicznych uchyla się również art. 4aa ustawy Pzp stanowiący delegację do wydania rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu dokumentów i druków, o których mowa w art. 4 pkt 5c lit. a i b.  Zgodnie z przepisem przejściowym (art. 75 ustawy o dokumentach publicznych), wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy postępowania o zamówienie dokumentów publicznych i ich personalizację oraz druków o strategicznym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 4aa ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, są prowadzone na podstawie przepisów dotychczasowych.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl