Roszczenia pracowników niewypłacalnych firm pod ochroną

Większa ochrona roszczeń pracowników

Nowelizacja ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych rozszerza ochronę roszczeń pracowników i przyspiesza udzielanie pomocy finansowej.

Zmiany wprowadzone do ustawy mają na celu w szczególności:

• rozszerzenie ochrony roszczeń pracowników, którzy w sytuacji niewypłacalności pracodawcy zostali pozbawieni zatrudnienia oraz świadczeń przysługujących im z tego tytułu,
• przyspieszenie udzielania pomocy finansowej pracownikom w związku z faktycznym zaprzestaniem działalności przez pracodawcę.

Na czym polegają zmiany?

Zmiany wydłużają okresy referencyjne (okresy odniesienia) ustawa wydłuża, z 9 do 12 miesięcy, tzw. okresy referencyjne, tj. okresy pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy a datą wystąpienia niewypłacalności pracodawcy, uprawniające do uzyskania świadczeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – z 9 do 12 miesięcy. Dzięki tej zmianie ochroną objęte zostaną osoby, w przypadku których uprawnienie do świadczenia nie mieściło się w przyjętych dotychczas okresach referencyjnych.

Nowelizacja rozszerza katalog świadczeń przysługujących pracownikom związanych z wystąpieniem niewypłacalności pracodawcy. Nowe rozwiązania umożliwią wypłatę należnego pracownikowi ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy nie tylko za rok, w którym ustał stosunek pracy, ale również za rok poprzedzający. Wypłata świadczeń z tytułu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy według nowej propozycji będzie możliwa również w sytuacji, gdy ustanie stosunku pracy nastąpiło w okresie nie dłuższym niż 4 miesiące po dacie niewypłacalności. Katalog niezaspokojonych świadczeń pracowniczych objął zatem także świadczenie z tytułu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za rok poprzedzający rok, w którym ustał stosunek pracy (dotychczas obejmował jedynie ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za rok, w którym ustał stosunek pracy), a także wówczas, gdy stosunek pracy ustał w okresie nie dłuższym niż 4 miesiące po dacie wystąpienia niewypłacalności pracodawcy. 

Rozszerzono też definicję pracownika w art. 10 ustawy, obejmując ochroną roszczeń pracowniczych małżonka pracodawcy, jego dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma, osoby przysposabiające, rodzeństwo, wnuki, dziadków, zięciów i synowe, bratowe, szwagierki i szwagrów, w przypadku gdy pozostają z pracodawcą w stosunku pracy lub świadczą na jego rzecz pracę na podstawie innych umów wskazanych w ustawie. Nowelizacja przewiduje więc objęcie ochroną roszczeń pracowniczych również takich osób zatrudnionych u pracodawcy, jak: małżonek pracodawcy, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione, rodzice, macocha itd., które wcześniej były wyłączone z tej ochrony, jako osoby, które mogły mieć wpływ na działalność osoby fizycznej prowadzącej własną firmę. Powyższe rozwiązanie zapewni także pełniejsze dostosowanie przepisów krajowych do prawa obowiązującego w Unii Europejskiej.

Nowelizacja umożliwia realne zastosowanie instytucji wypłaty zaliczki na poczet świadczeń niezaspokojonych przez pracodawcę, który faktycznie zaprzestał działalności, poprzez wprowadzenie nowej definicji „faktycznego zaprzestania działalności”, dookreślenie daty faktycznego zaprzestania działalności oraz uszczegółowienie przepisów normujących ww. instytucję. Ponadto uproszczono i odformalizowano procedurę wypłacania zaliczek. W miejsce dokumentów potwierdzających uprawnienia pracownika wprowadzono oświadczenia. Wysokość zaliczki stanowić będzie kwotę niezaspokojonych przez pracodawcę roszczeń pracowniczych, nie wyższą jednak niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu złożenia wniosku o wypłatę zaliczki.

Nowelizacja przewiduje ponadto uporządkowanie i usprawnienie trybu wypłaty świadczeń przez wojewódzkie urzędy pracy, m.in. poprzez wprowadzenie następujących rozwiązań:

• W stosunku do tych samych pracowników danego pracodawcy, te same zaległe świadczenia pracownicze mające charakter jednorazowy, będą mogły być wypłacone tylko raz, a zaległe świadczenia okresowe, w tym wynagrodzenie – za okres nie dłuższy niż 3 miesiące.
• Przy wypłacie świadczeń podstawę stanowić będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie obowiązujące w dniu złożenia wykazu lub wniosku o wypłatę świadczeń.
• W przypadku odmowy wypłaty świadczeń lub zaliczki przez marszałka województwa wnioskodawca będzie miał 30 dni na podjęcie środków prawnych przed sądem pracy. Termin ten będzie się liczył od daty doręczenia zawiadomienia o odmowie wypłaty.

Zwolnienie z opłat stosunkowych

Dodatkowo nowelizacja wprowadza zwolnienie z opłaty stosunkowej w sprawach z zakresu prawa pracy dotyczących dochodzenia zwrotu należności powstałych w wyniku realizacji przepisów z zakresu ochrony roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy w przypadku, gdy wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50 tys. złotych. Przyjęte rozwiązanie spowoduje, że środki FGŚP, wydatkowane dotychczas na opłaty sądowe, będą mogły być przeznaczone na wypłaty świadczeń dla pracowników niewypłacalnych pracodawców.

Co jeszcze się zmienia?

Nowelizacja doprecyzowuje również niektóre przepisy ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, co wynika z doświadczeń i spostrzeżeń związanych z praktycznym stosowaniem przepisów tej ustawy.

Od kiedy obowiązują nowe regulacje?

Nowe przepisy zaczęły obowiązywać 5 września 2017 r., czyli po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl