Reforma rynku pracy

Dlaczego potrzeba nowej ustawy?

Sytuacja na rynku pracy w Polsce jest stabilna, a bezrobocie na rekordowo niskim poziomie. Nie oznacza to jednak, że nie potrzebujemy zmian – przeciwnie, wciąż sporo jest w tym obszarze do zrobienia.

Właśnie dlatego Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia, który został przyjęty przez Radę Ministrów na posiedzeniu 24 grudnia br. Ustawa realizuje również jeden z kamieni milowych zapisanych w Krajowym Planie Odbudowy.

Obowiązujące dzisiaj przepisy tworzone były 20 lat temu, w międzyczasie nowelizowane około 200 razy. To, co sprawdzało się 2 dekady wcześniej, gdy bezrobocie było na poziomie 20 proc., niekoniecznie przystaje do dzisiejszych realiów. Nowe przepisy mają odpowiadać na aktualne potrzeby zarówno osób szukających pracy, jak i pracodawców.

Zależy nam, by urzędy pracy były miejscami nowoczesnymi, przyjaznymi i pomocnymi dla swoich klientów. Chcemy wzmacniać potencjał i skuteczność działania publicznych służb zatrudnienia.

Cel projektu ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia

Projekt przewiduje kompleksową modernizację instytucji rynku pracy. Chodzi o udoskonalenie funkcjonowania Publicznych Służb Zatrudnienia (PSZ) i form aktywizacji zawodowej oraz podnoszenie umiejętności kadr gospodarki. Reforma została zapisana w Krajowym Planie Odbudowy.

Celem rządu jest zwiększenie poziomu zatrudnienia w Polsce, przede wszystkim jeśli chodzi o miejsca pracy wysokiej jakości. Dotyczy to także dostosowania kadr do potrzeb gospodarki, która przechodzi zmiany wynikające z postępu technologicznego, transformacji energetycznej oraz procesów demograficznych.

Najważniejsze rozwiązaniaw projekcie

Zmianie ulegają priorytety działania PSZ. Będą one nastawione na rynek, klienta i potrzeby przedsiębiorców. Chodzi m.in. o:

• aktywizację osób biernych zawodowo i rolników, którzy chcą się przekwalifikować – rolnicy, którzy posiadają powyżej 2 ha przeliczeniowe, nie mający stałych dochodów, będą mogli ubiegać się o status osoby bezrobotnej;
• wspieranie kierunkowe określonych grup, np. osób młodych, seniorów, osób z niepełnosprawnościami, kobiet z dziećmi czy osób zainteresowanych własnym biznesem.

Pracodawcy otrzymają większe wsparcie – zmniejszy się biurokracja i obowiązki sprawozdawcze dla przedsiębiorców. Usługi urzędów pracy zostaną także unowocześnione i zautomatyzowane.

Ułatwiony zostanie dostęp do Krajowego Funduszu Szkoleniowego (KFS) osób, które prowadzą jednoosobowe firmy oraz osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych. Uelastycznione zostanie także gospodarowanie środkami Funduszu Pracy.

Ponadto nowe przepisy przewidują wyłączenie świadczeń „Aktywny Rodzic” z definicji dochodu, w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej. Rozwiązanie oznacza, że otrzymywanie świadczeń „Aktywny Rodzic” nie będzie miało wpływu na prawo do uzależnionych od dochodu świadczeń z pomocy społecznej i innych świadczeń/form wsparcia, które opierają się na definicji dochodu z ustawy o pomocy społecznej. Rozwiązanie to będzie miało zastosowanie także do spraw o świadczenia z pomocy społecznej lub innych form wsparcia rozpoczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy.

W projekcie przewidziano:

• umożliwienie rejestracji w urzędzie pracy w miejscu zamieszkania, a nie zameldowania;
• likwidację ograniczeń wiekowych w dostępie wielu instrumentów rynku pracy, m.in. do bonu na zasiedlenie. Dziś wiele instrumentów skierowanych jest do określonych grup wiekowych np. do osób do 30. roku życia.
• zwiększenie dostępu do dobrej jakości ofert pracy. Projekt ustawy zakłada ułatwienie pracodawcom zgłaszania ofert pracy poprzez ograniczenie informacji, które muszą podawać – zgłaszanie ofert pracy będzie proste. Pracodawcy z sektora publicznego będą zobowiązani do zamieszczania ofert pracy w bazie rządowej prowadzonej przez resort pracy. Dzięki temu osobom szukającym pracy łatwiej będzie przeszukiwać jedną bazę ofert. Dodatkowo umożliwimy publikowanie ofert pracy osobom fizycznym np. w zakresie usług opiekuńczych dla osób starszych lub z niepełnosprawnościami.
• wdrożenie nowego systemu teleinformatycznego. Ma on umożliwiać osobom szukającym pracy zakładanie kont i uzyskiwanie pomocy urzędów pracy online, w tym automatyczne otrzymywanie informacji o nowych ofertach pracy odpowiadających ich kwalifikacjom.
• poprawę efektywności funkcjonowania Krajowego Funduszu Szkoleniowego. Krajowy Fundusz Szkoleniowy (KFS) powstał w 2014 roku i stał się jednym z najpopularniejszych instrumentów, z których korzystają pracodawcy. Co roku z Funduszu Pracy przeznaczamy ponad 270 mln zł na różne formy kształcenia ustawicznego pracodawców i ich pracowników. Najważniejszymi zmianami, które wprowadza nowa ustawa, jest poszerzenie dostępu do KFS dla przedsiębiorców samozatrudnionych oraz osób objętych zwolnieniami monitorowanymi, a także osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilno-prawnych, ponieważ obecnie korzystają z tego pracownicy zatrudnieni na podstawie Kodeksu pracy.
• zwiększenie wsparcia dla rodzin oraz opiekunów osób z niepełnosprawnościami. Pierwszeństwo w uzyskaniu wsparcia z urzędu pracy będzie przysługiwało m.in. bezrobotnym osobom z niepełnosprawnościami, członkom rodzin wielodzietnych posiadającym Kartę Dużej Rodziny. Jednocześnie opiekunowie osób z niepełnosprawnościami, którzy zarejestrują się jako poszukujący pracy, będą mogli korzystać ze wszystkich form wsparcia na takich samych zasadach, jak osoby bezrobotne. Dzisiaj ten katalog jest ograniczony.
• wprowadzenie nowych instrumentów aktywizujących seniorów. Przedsiębiorca będzie mógł otrzymać dofinansowanie za zatrudnienie emeryta. To z jednej strony zachęta dla pracodawców do zatrudniania seniorów, z drugiej – większa szansa na zatrudnienie dla chętnej osoby starszej. Co ważne, seniorzy będą mogli także korzystać ze szkoleń finansowanych przez urzędy pracy.
• zwiększenie wsparcia dla grup wrażliwych na rynku pracy. Szczególną grupą wśród długotrwale bezrobotnych (385,9 tys. osób w 2023 r.) są osoby korzystające ze świadczeń pomocy społecznej. Osoby te z uwagi na wielowymiarowość i specyfikę problemów wymagają kompleksowego wsparcia w procesie powrotu na rynek pracy. Urząd pracy oraz instytucje pomocy społecznej będą zawierały porozumienie o współpracy, mające na celu zaplanowanie i realizację działań kierowanych do wspólnego klienta.
• aktywizację biernych zawodowo. Osób biernych zawodowo jest dzisiaj w Polsce prawie 12,7 mln. Aż 3,9 mln to osoby w wieku produkcyjnym, które z różnych powodów nie pracują i nie szukają zatrudnienia. Dzięki nowym przepisom urzędy pracy będą miały za zadanie docierać do tej grupy i motywować do podejmowania aktywności zawodowej.
• umożliwienie rolnikom rejestracji w urzędach pracy. Obecnie rolnicy, jeśli posiadają nieruchomość rolną o powierzchni powyżej 2ha przeliczeniowych, nie mogą rejestrować się jako bezrobotni i korzystać z usług i instrumentów rynku pracy. Przepisy, które wprowadzimy, będą dawały im taką możliwość. Dzięki temu zyskają oni możliwość nowych kwalifikacji poszukiwanych na rynku pracy, a pracodawcy zyskają nowe zasoby kadrowe.

Kiedy nowelizacja ma wejść w życie?

Nowe przepisy mają wejść w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl