Spotkanie Ministrów Sprawiedliwości Państw Grupy Wyszehradzkiej (7-9 maja 2009 r., Wrocław)

Temat V: Możliwość wykorzystania Funduszu Wyszehradzkiego do realizacji projektów w obszarze wymiaru sprawiedliwości.

Temat I: Problematyka działań Unii Europejskiej w związku z gwarancjami procesowymi w postępowaniu karnym.

Pan Minister A. Czuma (PL) podkreślił, że kwestia praw procesowych w postępowaniu karnym była przedmiotem zainteresowania na forum Unii Europejskiej. Przypomniał, iż toczyły się negocjacje nad projektem decyzji ramowej w tej sprawie, zostały one jednak zawieszone. Przyznał, że dyskusja na ten temat w dalszym ciągu trwa. Zwrócił uwagę na możliwość rozszerzenia dyskusji w tej sytuacji o kwestię gwarancji procesowych ofiary. Zaproponował wymianę informacji na temat rozwiązań prawnych w poszczególnych krajach Grupy Wyszehradzkiej w zakresie:
A) praw procesowych osoby podejrzanej,
B) praw procesowych ofiary.
Zwrócił przy tym uwagę, że rozwiązania prawne w poszczególnych krajach są zbliżone, przy czym występują istotne niuanse rzutujące na stanowiska tych krajów w negocjacjach. Zachęcił ponadto do wyrażenia opinii co do potrzeby ewentualnej harmonizacji prawa na szczeblu UE w tym zakresie.

ad. A)
Pan Minister A. Czuma zaproponował skoncentrowanie się na trzech aspektach w odniesieniu do praw procesowych osoby podejrzanej:
1) prawo do obrony,
2) prawo do tłumaczenia dla osoby nie znającej języka, w którym jest prowadzone postępowanie,
3) przesłanki przedłużenia tymczasowego aresztowania.
ad. 1)
Pan Minister A. Czuma zauważył, że w prawie polskim przyjęte są typowe rozwiązania mieszczące się w standardach europejskich, umożliwiające osobom podejrzanym realizację prawa do obrony z urzędu. Poinformował, w jakich sytuacjach może być przyznana obrona z urzędu.
ad. 2)
Odnosząc się do kwestii prawa do tłumaczenia, Pan Minister A. Czuma poinformował, że w Polsce osoba podejrzana ma prawo do tłumaczenia ustnego w zakresie wszystkich czynności podejmowanych w ramach postępowania. Natomiast prawo do tłumaczenia pisemnego jest ograniczone do niektórych, najistotniejszych elementów, np. tłumaczenia aktu oskarżenia, czy uzasadnienia wyroku. Zwrócił także uwagę, że prawo do bezpłatnego tłumaczenia ustnego mają również osoby występujące przed sądem w innej niż oskarżony roli procesowej, np.

świadkowie.
Ad. 3)
Pan Minister A. Czuma przedstawił obowiązujące w Polsce przepisy w zakresie stosowania tymczasowego aresztowania. Zwrócił uwagę, że okres tymczasowego aresztowania nie powinien przekraczać 12 miesięcy w postępowaniu przygotowawczym, a także dwóch lat do chwili wydania wyroku. Dodał, że w wyjątkowych wypadkach okres ten może być przedłużony przez sąd apelacyjny. Omówił ponadto przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania. Zwrócił uwagę, iż może on być stosowany w sytuacji, gdy np. inny środek zapobiegawczy jest nieskuteczny, jeżeli jego zastosowanie zapobiegnie popełnieniu innego przestępstwa, zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub matactwa, czy w sytuacji grożącej oskarżonemu wysokiej kary.
Pan Minister przypomniał, że w dniu 6.02.2009r. w Brukseli odbyło się spotkanie ekspertów poświęcone kwestii minimalnych standardów w zakresie praw procesowych. Zauważył, że zarysowały się istotne różnice w zakresie obowiązujących w poszczególnych krajach przepisów oraz ich podejścia do tej kwestii. Podkreślił, że w polskiej ocenie nie ma potrzeby harmonizacji prawa w tej dziedzinie, nie ma też podstawy prawnej do podjęcia tego typu działań.
Pan Minister S. Harabin (Sk) przypomniał stanowisko Słowacji we wcześniejszej dyskusji nad kwestią gwarancji procesowych w postępowaniu karnym. Stwierdził, że przyjęcie nowych rozwiązań w tym zakresie wydaje się uzasadnione jedynie w przypadkach transgranicznych i tylko w odniesieniu do tymczasowego aresztowania. Zwrócił uwagę na brak podstaw prawnych do przyjęcia nowych rozwiązań w tym zakresie na poziomie UE, w szczególności na włączenie do nowej ewentualnej regulacji postępowań wewnętrznych krajów członkowskich.
Następnie omówił rozwiązania słowackie w zakresie praw procesowych podejrzanego w postępowaniu karnym. Stwierdził, iż Słowacja gwarantuje prawo do obrony każdemu oskarżonemu, wobec którego prowadzone jest postępowanie przez organy tego kraju. Dotyczy to zarówno obywateli Słowacji, jak i cudzoziemców. Podkreślił, że prawa i obowiązki obrońcy, jak też i zasady przyznawania obrony z urzędu określone są szczegółowo w słowackim kpk i nie odbiegają one od standardów europejskich. Poinformował, że przykładowo oskarżony musi mieć obrońcę w przypadku postępowania dotyczącego przekazania go do innego kraju.
Odnosząc się do prawa do tłumaczenia stwierdził, że przysługuje ono w postępowaniu sądowym nie tylko oskarżonym, ale również innym uczestnikom postępowania, np.

poszkodowanym, czy świadkom. Dodał, że obowiązki tłumacza w postępowaniu karnym zostały dokładnie zdefiniowane w słowackim kpk.
W odniesieniu do tymczasowego aresztowania poinformował, że może być ono stosowane np. w sytuacji, gdy zachodzi obawa matactwa lub wpływania na świadków przez podejrzanego, areszt może mieć także rolę prewencyjną, zapobiegającą popełnieniu innych przestępstw. Dodał, że maksymalna długość okresu tymczasowego aresztowania wynosi zasadniczo 2 lata, w przypadku poważnych przestępstw - 4 lata, zaś w wyjątkowych przypadkach może być przedłużona do 5 lat.
Wyraził ponadto opinię, iż nie ma potrzeby harmonizowania prawa w ramach UE w zakresie gwarancji praw procesowych w postępowaniu karnym, szczególnie w zakresie przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania. Stwierdził, iż .Europejska Konwencja Praw Człowieka i orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wyznaczają wystarczające standardy w tym zakresie i stanowią wystarczający mechanizm kontrolny.
Pan Minister J. Pospíšil (Cz) również wyraził opinię, iż nie widzi potrzeby harmonizacji prawa europejskiego w zakresie gwarancji praw procesowych w postępowaniu karnym. Przypomniał, że podczas nieformalnej Rady Ministrów Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych UE w Pradze w styczniu 2009r. podjęto próbę oceny funkcjonowania niektórych przyjętych dotąd instrumentów prawnych. Wynikało z niej, że w zasadzie jedynie ENA funkcjonuje dobrze. Wyraził obawę, czy przyjęcie kolejnego dokumentu regulującego kwestię gwarancji praw procesowych przyniesie jakąkolwiek nową korzyść obywatelom. Nawiązując do kwestii ewentualnej regulacji w zakresie przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania, stwierdził, iż nie uważa jej za temat kluczowy. Jako możliwe do rozważenia uznał jedynie rozwiązania dotyczące przypadków transgranicznych. Wyraził też opinię, że próba regulacji na poziomie UE kwestii dotyczących tymczasowego aresztowania wkraczałaby w obszar regulacji wewnętrznych państw członkowskich i stanowiłaby ingerencję w suwerenność tych państw.
Następnie Pan Minister przedstawił regulacje czeskie dotyczące gwarancji praw procesowych w postępowaniu karnym. Podkreślił, że są one zgodne ze standardami przyjętymi w Europie i są podobne do rozwiązań słowackich. Dodał jednak, iż inaczej w prawie czeskim jest uregulowana kwestia maksymalnego okresu tymczasowego aresztowania i wynosi on 4 lata.

Przyznał, że prezydencja czeska zamierza przedyskutować z przyszłą prezydencją szwedzką kwestię potrzeby i ewentualnego zakresu opracowania minimalnych standardów dotyczących tymczasowego aresztowania. Dodał, że z punktu widzenia Czech istotnym kryterium oceny będzie ewentualna wartość dodana nowego rozwiązania, tzn. jaką nową korzyść może ono przynieść obywatelom.
Pan Minister D. Avarkeszi (H) także wyraził opinię, iż nie ma potrzeby unifikacji regulacji dotyczących tymczasowego aresztowania. Omówił rozwiązania węgierskie w zakresie gwarancji praw procesowych w postępowaniu karnym. Odnosząc się do prawa do obrony z urzędu poinformował, iż szczegółowe regulacje w tym zakresie zawarte są w kpk. Przykładowo wymienił przypadki, gdy przysługuje obrona z urzędu: cięższe przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności ponad 5 lat, względy zdrowotne, nieznajomość języka węgierskiego. W zakresie prawa do tłumaczenia podkreślił, że każdy podejrzany ma prawo do korzystania z języka ojczystego w postępowaniu sądowym. Dodał, że państwo ma obowiązek zapewnić tłumacza, natomiast osoba korzystająca z tłumacza ponosi koszty. W odniesieniu do przesłanek tymczasowego aresztowania stwierdził, że są one zbliżone do przedstawionych wcześniej przez Ministrów pozostałych krajów Grupy Wyszehradzkiej. Zauważył jednak, że maksymalny okres tymczasowego aresztowania wynosi 3 lata. Przyznał, że na Węgrzech trwa dyskusja na temat ewentualnego wydłużenia tego okresu i zróżnicowania go w zależności od wagi przestępstwa.

ad. B)
Pan Minister A. Czuma omówił prawa przysługujące ofiarom przestępstw w polskim postępowaniu karnym. Poinformował, że ofiara przestępstwa ma prawo do bycia stroną w postępowaniu przygotowawczym oraz postępowaniu sądowym, przy czym musi ona złożyć wniosek o uznanie jej za oskarżyciela posiłkowego. Poinformował także, iż w 1999r. przyjęto w Polsce tzw. Kartę Praw Ofiary. Zwrócił ponadto uwagę, że jako Prokurator Generalny w dniu 20 lutego 2009r. wydał wytyczne adresowane do prokuratorów w sprawie działań na rzecz osób pokrzywdzonych przestępstwem. Dodał, że jest to dokument ujmujący w 15 punktach uprawnienia osoby pokrzywdzonej. Omówił ponadto możliwości uzyskania przez ofiarę przestępstwa zadośćuczynienia za doznane szkody, w tym w ramach kompensaty przysługującej ofiarom niektórych przestępstw.

Dodał, że obecnie najwyższa możliwa kompensata wynosi około 3.000 euro, zaś średnia wysokość kompensaty przyznawana przez sąd wynosi około 1.000 euro. Pan Minister poinformował także, iż przy Ministrze Sprawiedliwości działa Rada ds. Pokrzywdzonych Przestępstwem. Zwrócił ponadto uwagę na trwające w Polsce prace legislacyjne zmierzające do utworzenia Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz koordynacyjną rolę Ministerstwa Sprawiedliwości w programie tworzenia sieci ośrodków pomocy ofiarom przestępstw. Dodał, że ośrodki te są prowadzone przez organizacje pozarządowe. Pan Minister nawiązał również do niedawnej wizyty w Polsce Minister Sprawiedliwości Szwecji i poinformował, że przekazał jej wspomniane wytyczne dotyczące postępowania z osobą pokrzywdzoną przestępstwem. Wyraził nadzieję, że przyszła prezydencja szwedzka poświęci tej kwestii nieco uwagi.
Pani Dyrektor J.Vnuková (Sk) poinformowała, że status ofiary w postępowaniu karnym reguluje słowackie kpk. Zauważyła, iż również słowackie prawo przewiduje możliwość uzyskania odszkodowania przez ofiarę przestępstwa. Kwestię tą reguluje odrębna ustawa. Istnieje też możliwość uzyskania rekompensaty w postępowaniu cywilnym. Pani Dyrektor omówiła krótko zasady wyliczania kwoty odszkodowań (taryfikator) w zależności od np. szkody na zdrowiu. Dodała, że średnie odszkodowanie w przeliczeniu na jedną osobę w 2008r. wyniosło na Słowacji około 7.000 euro. Poinformowała także, iż na Słowacji również obowiązują zalecenia dotyczące postępowania z nieletnimi ofiarami przestępstw, np. w zakresie sposobu przesłuchania z udziałem psychologa. Dodała, że w przypadku dzieci - ofiar przestępstw przesłuchanie jest nagrywane, tak aby nie było konieczności powtarzania przesłuchania tej samej osoby.
Pan Minister J. Pospíšil (Cz) stwierdził, iż Unia Europejska powinna w dalszym ciągu intensywnie działać na rzecz ochrony ofiar przestępstw. Przypomniał o konferencji zorganizowanej wspólnie przez prezydencję czeską oraz Europejską Akademię Prawną (ERA) poświęconą ochronie praw osób najsłabszych, ofiar przestępstw w poszczególnych krajach członkowskich UE oraz potrzebie uwzględnienia tych kwestii przez UE w toku prac nad projektami aktów prawnych. Wyraził nadzieję, że prace podjęte w czasie prezydencji czeskiej nad dwoma projektami decyzji ramowych regulujących kwestię ochrony dzieci - ofiar przestępstw (decyzja ramowa Rady w sprawie zwalczania seksualnego wykorzystywania i niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych oraz pornografii dziecięcej [przepisy rozszerzające regulacje przyjęte w konwencji RE z Lanzarotte], decyzja ramowa Rady w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz w sprawie ochrony pokrzywdzonych), będą kontynuowane.

Dodał, że - w jego ocenie - oba projekty spotkały się z uznaniem krajów członkowskich i jest możliwe osiągnięcia porozumienia.
Następnie odniósł się do czeskich regulacji w zakresie ochrony prawa ofiary przestępstwa. Podkreślił, iż są one zgodne ze standardami europejskimi, są też zbliżone do rozwiązań słowackich. Zauważył, że czeskie prawo reguluje także kwestię rekompensat dla ofiar przestępstw. Dodał, iż górna granica odszkodowania wynosi 150.000 koron, natomiast w przypadku śmierci ofiary: 450.000 koron. Pan Minister poinformował następnie o czeskich regulacjach prawnych w zakresie ochrony nieletnich ofiar przestępstw przed publikowaniem ich danych osobowych. Dodał, iż takiej ochronie podlegają też osoby dorosłe w przypadku niektórych rodzajów przestępstw, np. gwałtu. Wyrażając pozytywną ocenę regulacji prawnych w zakresie ochrony ofiar przestępstw, za niezadowalającą uznał praktykę w zakresie opieki nad ofiarami przestępstw ze strony służb państwowych.
Pan Minister D. Avarkeszi (H) zauważył, że węgierskie regulacje prawne w zakresie ochrony ofiar przestępstw są zbliżone do przedstawionych wcześniej regulacji czeskich i słowackich. Zauważył, że w niektórych sytuacjach osoba pokrzywdzona może występować w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Poinformował także, iż na Węgrzech działa wyodrębniona instytucja zajmująca się pomocą ofiarom przestępstw, zarówno pod względem materialnym, jak i np. pomocy psychologicznej. Dodał, iż w 2008r. wspomniane służby pomocy ofiarom przestępstw prowadziły około 13 tysięcy spraw, a najwyższa udzielona pomoc materialna wyniosła około 3.600 euro.

Podsumowując dyskusję Pan Minister A. Czuma podkreślił, iż wymiana informacji nt. rozwiązań prawnych obowiązujących w poszczególnych krajach Grupy Wyszehradzkiej pozwoli na wzajemne zrozumienie tych rozwiązań oraz przybliży stanowiska poszczególnych krajów.

Temat II: Zagadnienia technologii informatycznych w wymiarze sprawiedliwości.

W ramach tej sesji tematycznej Goście zapoznali się z dwoma prezentacjami:
A) Elektroniczne postępowanie upominawcze - przedstawioną przez Pana prof. J.Gołaczyńskiego, wiceprezesa SO we Wrocławiu,
B) Elektroniczna księga wieczysta - przedstawioną przez Pana sędziego B.Pękalskiego (DIRS, MS).

ad.

A)
Pan Prezes J. Gołaczyński przedstawił podstawowe założenia elektronicznego postępowania upominawczego, wprowadzonego w Polsce w wyniku nowelizacji kpc:
- powinien zostać utworzony jeden tzw. sąd elektroniczny właściwy dla obszaru całego kraju,
- pozwy składane są w formie elektronicznej, nie dołączane są do nich żadne załączniki (dowody), należy je jedynie opisać,
- postępowanie elektroniczne powinno odciążyć sądy od dużej liczby spraw o drobne roszczenia i skrócić czas oczekiwania na uzyskanie orzeczenia.
Pan Prezes poinformował, iż twórcy modelu postępowania korzystali z doświadczeń brytyjskich i niemieckich. Z angielskiego modelu „money claim on time" przyjęto zasadę, iż pozew elektroniczny nie musi być zabezpieczony kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Za wystarczający uznano zwykły podpis elektroniczny zabezpieczony log-inem i hasłem. Ponadto przewidziano też możliwość śledzenia stanu postępowania za pośrednictwem Internetu. Z rozwiązań niemieckich z kolei przejęto zasadę, iż nakaz zapłaty wydawany jest w wersji elektronicznej, zaczerpnięto też pewne rozwiązania z zakresu oprogramowania wykorzystywanego do procesu wydawania orzeczeń. Pan Prezes przyznał ponadto, że skorzystano również z doświadczeń prawa UE, konkretnie z rozporządzenia dot. europejskiego nakazu zapłaty. Zwrócił uwagę, że elektroniczne postępowanie upominawcze w Polsce stanowi część tradycyjnego postępowania upominawczego. Omówił także procedurę elektronicznego postępowania upominawczego:
- powód wypełnia formularz pozwu dostępny na stronie internetowej sądu,
- dane wprowadzone w formularzu są przejmowane przez system informatyczny i przekształcone w nakaz zapłaty,
- referendarz sądowy zatwierdza (wydaje) nakaz zapłaty,
- nakaz zapłaty jest przesyłany do pozwanego,
- pozwany w ciągu 14 dni ma prawo wnieść sprzeciw (nie musi go uzasadniać), przy czym może to uczynić elektronicznie lub w sposób tradycyjny (papierowy),
- jeżeli sprzeciw jest skuteczny, sprawa przekazywana jest do właściwego miejscowo sądu i prowadzona jest dalej w sposób „tradycyjny",
- jeżeli sprzeciw nie zostanie wniesiony i nakaz się uprawomocni, sąd nadaje klauzulę wykonalności, wierzyciel może złożyć wniosek do komornika o wszczęcie egzekucji (w formie elektronicznej lub tradycyjnej).
Pan Prezes zauważył, że elektroniczny model postępowania jest opcjonalny i w celu zachęcenia stron do korzystania z drogi elektronicznej przewidziano obniżenie opłat sądowych w przypadku wyboru elektronicznej formy postępowania.

Dodał, że opłaty wnoszone są na podobnych zasadach, jak w handlu elektronicznym. Podkreślił, że oryginał nakazu zapłaty, jak również całe akta postępowania istnieją tylko w postaci elektronicznej. Są one dostępne za pośrednictwem Internetu dla stron postępowania, jak również instytucji państwowych, takich jak prokuratura, czy Rzecznik Praw Obywatelskich. Poinformował, iż omawiane nowe rozwiązanie wchodzi w życie z dniem 1.01.2010r.

W trakcie dyskusji Goście przedstawili niektóre rozwiązania z zakresu technologii informatycznych funkcjonujące, bądź wdrażane w reprezentowanych przez nich krajach.
Pan Minister D. Avarkeszi (H) poinformował, iż na Węgrzech planowane jest wdrożenie modelu zbliżonego do polskiego w roku 2011. Istotną różnicą jest fakt, że prowadzenie postępowań powierzono notariuszom. Dodał, że z wstępnych szacunków wynika, iż w tym trybie może być załatwianych około 500 tysięcy spraw.
Pan Minister J. Pospíšil (Cz) poinformował, że elektroniczny nakaz płatniczy już funkcjonuje w Czechach. Wskazał na konieczność zwrócenia uwagi na praktyczne aspekty wdrożenia systemu, a nie tylko kwestie legislacyjne. Zaoferował gotowość podzielenia się doświadczeniami z okresu wdrożenia systemu w Czechach.
Pan Dyrektor J. Kaffka (Sk) poinformował, że na Słowacji przeprowadzono proces informatyzacji sądów w zakresie spraw cywilnych, karnych i gospodarczych. Dodał, że w roku 2009 wprowadzono możliwość wnoszenia pozwów drogą elektroniczną, nie tylko w zakresie nakazów zapłaty. Zauważył, że zgodnie ze słowackim modelem postępowania, pozwy muszą być zaopatrzone w elektroniczny podpis kwalifikowany. Pozwy elektroniczne wpływają do biura podawczego, a następnie są kierowane przez system informatyczny do właściwego sądu i trafiają w postaci elektronicznej do konkretnego sędziego, który ma prowadzić daną sprawę. Pan Dyrektor dodał, że planowane jest również wprowadzenie możliwości uzyskania przez stronę wglądu za pośrednictwem Internetu, co się dzieje z daną sprawą.
Pan Minister P.Stanĕk (Cz) przedstawił założenia wprowadzanego w Czechach projektu Elektroniczny dziennik podawczy. Zgodnie z nimi, każdy dokument kierowany do sądu w wersji elektronicznej i opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym, po weryfikacji autentyczności, jest drukowany i przesyłany do właściwego sądu, gdzie nadawany mu jest dalszy bieg.

Dane zawarte w tym dokumencie są przekazywane do systemu informatycznego, z którego można później uzyskać informację o tym, kto prowadzi sprawę i jaki jest jej stan. Podkreślił, że Elektroniczny dziennik podawczy jest częścią większego projektu elektronizacji administracji publicznej, w ramach którego wszystkie urzędy administracji publicznej są zobowiązane do utworzenia baz danych o wszystkich prowadzonych przez nie sprawach. Docelowo obywatele będą mogli uzyskać informację na temat wszystkich ich spraw prowadzonych przez organy administracji.

ad. B)
Pan sędzia B. Pękalski omówił krótko projekt elektronicznej księgi wieczystej w zakresie elektronicznego dostępu do zawartych w niej informacji. Poinformował, że elektroniczna księga wieczysta funkcjonuje w Polsce od kilku lat. Trwa zaawansowany proces migracji danych z ksiąg wieczystych prowadzonych w formie papierowej do systemu elektronicznego. Dodał, że do dotychczasowego rozwiązania planowane jest dołożenie modułu umożliwiającego elektroniczny dostęp do księgi wieczystej za pośrednictwem Internetu. Zauważył, iż przewidywane są dwa sposoby korzystania z informacji dostępnych w ramach elektronicznej księgi wieczystej:
- uzyskanie dokumentów z księgi wieczystej (w wersji papierowej [wydruk] lub elektronicznej),
- przeglądanie zawartości księgi wieczystej.
Zwrócił uwagę, że dostęp do elektronicznej księgi wieczystej co do zasady będzie możliwy dla osób znających numer księgi. Organy państwa będą miały ponadto możliwość uzyskania dostępu do zawartości księgi po podaniu nazwiska właściciela, czy adresu nieruchomości.

Temat III: Przestępstwa seksualne.

Pan Minister A. Czuma (PL) wskazał na szczególną sytuację dzieci jako ofiar przestępstw seksualnych. Nawiązał przy tym do poruszonej przez Pana Ministra J. Pospíšila w ramach Tematu I kwestii prac nad zmianą decyzji ramowej Rady w sprawie zwalczania seksualnego wykorzystywania i niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych oraz pornografii dziecięcej, stanowiącej rozwinięcie regulacji z konwencji RE z Lanzarotte. Przypomniał, iż Polska podpisała tą konwencję i trwa proces jej ratyfikacji. Poprosił uczestników spotkania o opinię odnośnie przewidzianych w projekcie decyzji ramowej kar za przestępstwa seksualne oraz ewentualnego zakresu harmonizacji rozwiązań w tym obszarze.

Następnie Pan Minister omówił obowiązujące w Polsce rozwiązania prawne w zakresie postępowania ze sprawcami przestępstw seksualnych. Podkreślił, że w Polsce możliwe jest skierowanie przestępców na leczenie przymusowe (w zakładzie zamkniętym lub ambulatoryjnie), sąd może także zakazać przebywania w określonych miejscach, zbliżania się do określonych osób, może też orzec zakaz zajmowania określonych stanowisk (np. w oświacie). Zauważył, że w Polsce za pedofilię uważane są kontakty seksualne z osobami poniżej 15 roku życia. Odniósł się także do kwestii groomingu, tj. nagabywania dziecka w celach seksualnych. Zwrócił uwagę, że takie zachowanie nie jest w Polsce penalizowane, przyznał jednak, że w parlamencie trwają prace legislacyjne m.in. nad tą kwestią.
Pani Dyrektor J.Vnuková (Sk) poinformowała, że Słowacja nie podpisała jeszcze konwencji RE z Lanzarotte. Planuje uczynić to podczas konferencji Ministrów Sprawiedliwości Rady Europy w Trømso w czerwcu 2009r. Pani Dyrektor przedstawiła ponadto planowane zmiany słowackiego kpk w zakresie karalności przechowywania pornografii dziecięcej, prostytucji dziecięcej, czy rozpowszechniania pornografii za pośrednictwem Internetu. Dodała, iż w pewnych ściśle określonych przypadkach możliwe jest skierowanie pedofila na leczenie przymusowe bez orzeczenia sądowego.
Odnosząc się do projektu decyzji ramowej pozytywnie oceniła próbę harmonizacji standardów przeciwdziałania pornografii dziecięcej. Wyraziła jednak wątpliwość odnośnie możliwości zharmonizowania wysokości kar za tego typu przestępstwa. Stwierdziła, iż ta kwestia powinna pozostać w gestii państw członkowskich UE.
Pan Minister T. Boček (Cz) podkreślił, iż Czechy w ramach swojej prezydencji w UE kwestie zwalczania przestępczości seksualnej traktują priorytetowo. Poinformował, że Czechy nie podpisały jeszcze konwencji RE z Lanzarotte. Nawiązał do prac nad projektem decyzji ramowej Rady w sprawie zwalczania seksualnego wykorzystywania i niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych oraz pornografii dziecięcej. Ocenił projekt Komisji Europejskiej jako rozwiązanie kompleksowe i ambitne, przyznał też, iż spodziewa się długotrwałych negocjacji. Wyraził jednak nadzieję, że zakończą się one sukcesem. Za problematyczne uznał ewentualne rozszerzenie zakresu decyzji ramowej o kwestie eksterytorialne oraz wprowadzenie jednolitych zasad karania za określone przestępstwa.

Odnosząc się do regulacji czeskich kodyfikacji karnych, poinformował, iż nie jest w nich ujęte przestępstwo groomingu. Przyznał jednak, że trwają prace legislacyjne nad wprowadzeniem karalności przygotowania do popełnienia przestępstwa seksualnego.
Pan Minister M. Ženíšek (Cz) przedstawił specjalne środki ochronne, jakie mogą być stosowane wobec sprawców przestępstw seksualnych, nakładane na zasadzie dobrowolności, w tym po odbyciu kary pozbawienia wolności. Stwierdził, że zasadniczo środki ochronne mogą przyjmować dwie formy:
- leczenie,
- detencja ochronna.
Poinformował ponadto, iż od stycznia 2009r. funkcjonuje specjalny ośrodek dla osób niebezpiecznych (dewiantów, psychopatów) nie rokujących na wyleczenie. O umieszczeniu w takim ośrodku decyduje sąd.
Pan Minister D. Avarkeszi (H) nawiązał do obowiązujących na Węgrzech kodyfikacji karnych i poinformował, że nie ma w nich przestępstwa groomingu, nie jest też karalna pornografia komputerowa (wirtualna), imitująca obrazy dzieci. Zauważył także, iż Węgry nie podpisały konwencji RE z Lanzarotte. Stwierdził, iż trwają w tej sprawie uzgodnienia międzyresortowe.

Temat IV: Koordynacja stanowisk w odniesieniu do instrumentów wynegocjowanych na poziomie Unii Europejskiej (w szczególności dotyczących Europejskiej Spółki Prywatnej).

Pan Minister A. Czuma (PL) nawiązał do trwających na forum UE prac nad statutem Europejskiej Spółki Prywatnej. Wyraził podziękowania dla prezydencji czeskiej za przygotowanie dobrego projektu, uwzględniającego uwagi zgłaszane przez poszczególne kraje członkowskie UE. Zwrócił uwagę, że pewnym problemem w toku prac jest fakt, iż nie we wszystkich krajach regulacje prawne w tym zakresie pozostają w gestii ministrów sprawiedliwości. Zaproponował skoncentrowanie dyskusji na trzech zagadnieniach:
A) współuczestnictwo pracowników we władzach spółki,
B) minimalny kapitał zakładowy,
C) możliwość wyłączenia wspólnika ze spółki.
ad. A)
Pan Minister A. Czuma stwierdził, iż przyjęte rozwiązanie powinno zakładać wprowadzenie odpowiednio wysokiego limitu zatrudnienia, poniżej którego udział pracowników we władzach spółki nie będzie obowiązkowy. Podkreślił, iż Polska nie akceptuje rozwiązania, zgodnie z którym w każdej małej spółce konieczne będzie zapewnienie współuczestnictwa pracowników w jej władzach.

ad. B)
Pan Minister A. Czuma opowiedział się za ustaleniem kapitału zakładowego na stosunkowo niskim poziomie. Zauważył, że najbardziej popularną w Polsce formą działalności gospodarczej jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, gdzie minimalny kapitał zakładowy wynosi około 1.100 euro.
ad. C)
Pan Minister A. Czuma zauważył, że regulacja w zakresie wyłączenia wspólnika w obecnie projektowanej formie może prowadzić do nadużyć, np. w przypadku zmowy pozostałych wspólników, którzy decydują o wyłączeniu. Podkreślił, że Polska co do zasady jest przeciwna wprowadzaniu regulacji dotyczącej wyłączenia wspólnika. Jeżeli jednak taka regulacja miałaby być wprowadzona, wyraził opinię, iż o wyłączeniu wspólnika powinien rozstrzygać sąd.
Pani Minister A. Vitteková (Sk) pozytywnie odniosła się do regulacji zawartych w projekcie statutu Europejskiej Spółki Prywatnej. Zwróciła uwagę, iż problematyczne może być określenie elementu transgranicznego w statucie spółki. Odnosząc się do zagadnień zaproponowanych przez Pana Ministra A.Czumę stwierdziła, iż minimalny kapitał zakładowy na poziomie 1 euro jest do zaakceptowania. Dodała, że w wyniku niedawnej nowelizacji obniżono na Słowacji wysokość minimalnego kapitału zakładowego spółki z o.o. do około 5.000 euro. Przyznała, że Słowacja wyraziłaby zgodę na podobną regulację w zakresie spółki europejskiej. Z rezerwą odniosła się do pomysłu współuczestnictwa pracowników we władzach spółki. Uznała ponadto za dobre rozwiązanie propozycję Pana Ministra A.Czumy, aby o wyłączeniu wspólnika decydował sąd.
Pan Minister T. Boček (Cz) zauważył, iż negocjacje nad statutem Europejskiej Spółki Prywatnej trwają od dłuższego czasu i trudno jest znaleźć kompromis w niektórych kwestiach. Odnosząc się do dyskutowanych zagadnień, wyraził przekonanie, iż tzw. element transgraniczny uda się wyeliminować ze statutu spółki. Co do minimalnej wysokości kapitału zakładowego przyznał, iż odbyły się trudne rozmowy z Niemcami i Austrią, które są przeciwne wprowadzeniu niskiej kwoty. Opowiedział się także przeciwko utrudnieniom funkcjonowania małych i średnich spółek, które mogłyby wyniknąć z obowiązkowego udziału pracowników we władzach spółki. W odniesieniu do kwestii wyłączenia wspólnika wyraził pogląd, iż proponowane w ramach projektu rozwiązanie jest już pewnym kompromisem.

Stwierdził jednak, że rozumie stanowisko Polski w tym zakresie i widzi możliwość dalszych rozmów mających na celu znalezienie optymalnego rozwiązania.
Pan Minister D. Avarkeszi (H) przyłączył się do słów uznania pod adresem prezydencji czeskiej za podjęcie prac nad tak istotnym tematem. Opowiedział się przeciwko uwzględnianiu elementu transgranicznego w statucie spółki. W odniesieniu do pozostałych dyskutowanych zagadnień przedstawił następujące stanowisko:
ad. A)
współuczestnictwo pracowników we władzach spółki uznał za możliwe do zaakceptowania w przypadku spółek zatrudniających powyżej 250 osób;
ad. B)
poparł minimalną wysokość kapitału zakładowego na poziomie 1 euro; Dodał, iż do zaakceptowania jest również wysokość 1.000 lub 2.000 euro. Za niemożliwe do przyjęcia uznał propozycje zgłaszane przez Niemcy lub Austrię.
ad. C)
za dobre rozwiązanie uznał regulację, zgodnie z którą sąd decydowałby o wyłączeniu wspólnika.

Temat V: Możliwość wykorzystania Funduszu Wyszehradzkiego do realizacji projektów w obszarze wymiaru sprawiedliwości.

W trakcie obrad Pan Minister S. Harabin (Sk) zaproponował omówienie dodatkowo kwestii możliwości wykorzystania Funduszu Wyszehradzkiego do realizacji projektów w obszarze wymiaru sprawiedliwości. Wyraził opinię, iż można wykorzystać środki z tego funduszu na programy wspierające funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości np. na Białorusi, czy w Gruzji. Podkreślił, że kraje Grupy Wyszehradzkiej nie mogą pozostawić krajów wschodnioeuropejskich bez pomocy i powinny zaangażować się w proces budowy w nich rządów prawa i efektywnego wymiaru sprawiedliwości. Poprosił pozostałych uczestników spotkania on opinię na ten temat.
Pan Minister I. Dzialuk (PL) pozytywnie odniósł się do propozycji wykorzystania środków Funduszu Wyszehradzkiego do współpracy z krajami wschodnioeuropejskimi. Podkreślił, że Polska priorytetowo traktuje program partnerstwa wschodniego i rozwój kontaktów z tymi krajami. Zwrócił uwagę, że Ukraina i Białoruś, jako kraje sąsiedzkie, są istotnym partnerem Polski w zakresie współpracy międzynarodowej, ważna jest także współpraca z Gruzją. Dodał, iż Polska była i jest zaangażowana w szereg projektów realizowanych wspólnie z Ukrainą, w Gruzji działa stały przedstawiciel polskiego Ministra Sprawiedliwości ds.

reformy więziennictwa, także z Białorusią Polska ma dobre kontakty na szczeblu roboczym. Wyraził uznanie dla prezydencji czeskiej za podjęcie działań zmierzających do odblokowania kontaktów politycznych z Białorusią.
Pan Minister zwrócił uwagę, że w Polsce za kwestię Funduszu Wyszehradzkiego odpowiada Minister Spraw Zagranicznych. Zadeklarował gotowość podjęcia rozmów z MSZ na temat możliwości wykorzystania środków z tego Funduszu na realizację programów z obszaru wymiaru sprawiedliwości.
Pan Minister T. Boček (Cz) zauważył, iż również w Czechach za Fundusz jest odpowiedzialny Minister Spraw Zagranicznych. Przypomniał, że jednym z priorytetów prezydencji czeskiej jest partnerstwo wschodnie. Nawiązał do odbywającego się właśnie w Pradze szczytu z udziałem państw zaangażowanych w ten projekt. Podkreślił, że dla Czech niezwykle istotna jest także współpraca z krajami bałkańskimi. Wyraził opinię, iż dobrze by było, gdyby jako jedne z pierwszych dużych programów finansowanych z Funduszu Wyszehradzkiego były projekty z obszaru wymiaru sprawiedliwości.
Pan Minister D. Avarkeszi (H) także pozytywnie odniósł się do propozycji Pana Ministra S.Harabina. Zwrócił uwagę, że w przypadku Węgier równie ważna jak współpraca z krajami wschodnioeuropejskimi jest współpraca z krajami zachodnich Bałkanów. Dodał, że także na Węgrzech Fundusz Wyszehradzki jest zarządzany przez Ministra Spraw Zagranicznych i jego wykorzystanie wymaga konsultacji z MSZ.

W trakcie spotkania Ministrów Sprawiedliwości Państw Grupy Wyszehradzkiej Ministrowie J. Pospíšil (Cz), D. Avarkeszi (H), A. Czuma (PL) oraz S. Harabin (Sk) podpisali
Memorandum o współpracy w zakresie technik informatycznych pomiędzy Ministerstwem Sprawiedliwości Republiki Czeskiej, Ministerstwem Sprawiedliwości i Porządku Publicznego Republiki Węgierskiej, Ministerstwem Sprawiedliwości Rzeczypospolitej Polskiej i Ministerstwem Sprawiedliwości Republiki Słowackiej

Na zakończenie spotkania Ministrów Sprawiedliwości Państw Grupy Wyszehradzkiej strona czeska zaprosiła Ministrów Sprawiedliwości na następne spotkanie w roku 2010 do Czech.  

Źródło: www.ms.gov.pl