Sybiracy uzyskają świadczenie pieniężne

Prezydencki projekt o świadczeniu pieniężnym dla Sybiraków

Corocznie, w dniu 17 września, obchodzony jest Dzień Sybiraka. W tym dniu, w 2019 r., przypada rocznica szczególna – 80. rocznica agresji sowieckiej na Polskę. Wniesiona do Sejmu inicjatywa Prezydenta RP ma na celu zadośćuczynić polskim obywatelom, przebywającym w latach 1939-1956 na zesłaniu lub deportacji w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, za doznane krzywdy. Zadośćuczynienie to polegać będzie na przyznaniu jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości proporcjonalnej do okresu przebywania na zesłaniu lub deportacji w ZSRR (200 zł za każdy pełny miesiąc okresu podlegania represjom w latach 1939-1956, jednak nie mniej niż 2 400 zł). Wysokość świadczenia pieniężnego przysługującego danej osobie będzie ustalał Zakład Ubezpieczeń Społecznych w drodze decyzji administracyjnej.

Inicjatywa Prezydenta RP zmierza do zniwelowania dotychczasowych nierówności i umożliwienia zaspokojenia słusznych roszczeń obywateli polskich, przebywających w latach 1939-1956 na zesłaniu lub deportacji w ZSRR, którzy do tej pory nie otrzymali rekompensaty za doznane cierpienia. Świadczeniem pieniężnym zostaną objęte zarówno osoby wywiezione z terytorium państwa polskiego w głąb ZSRR i przebywające tam na zesłaniu, jak i osoby, które urodziły się na zesłaniu w ZSRR.

Przedłożony projekt bazuje na rozwiązaniach zawartych w projekcie ustawy o świadczeniu substytucyjnym przysługującym osobom represjonowanym w latach 1939-1956 przez Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, który w dniu 12 lutego 2009 r. został skierowany do Sejmu VI kadencji przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej śp. Lecha Kaczyńskiego (druk nr 1855), a także na złożonym do Sejmu VII kadencji w dniu 10 czerwca 2013 r. poselskim projekcie ustawy o przyznaniu świadczenia pieniężnego i renty inwalidzkiej przysługującym sybirakom-kombatantom przebywającym w latach 1939-1956 na przymusowym zesłaniu lub deportacji w byłym Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (druk nr 1657).

Kto może liczyć na świadczenie pieniężne?

Świadczenie pieniężne przysługiwać będzie osobom, które łącznie spełniają dwie przesłanki:

1. uzyskały, na podstawie ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, decyzję Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych potwierdzającą okres przebywania na zesłaniu lub deportacji (tj. decyzję potwierdzającą okres przebywania: a) w niewoli lub obozach internowanych oraz w obozach podległych Głównemu Zarządowi do Spraw Jeńców Wojennych i Internowanych (GUPWI) NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR, i obozach podległych Wydziałowi Obozów KontrolnoFiltracyjnych NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR, spowodowanego działalnością kombatancką, o której mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego lub b) w więzieniach i poprawczych obozach pracy oraz poprawczych koloniach pracy podległych Głównemu Zarządowi Obozów i Kolonii Poprawczych (GUŁag) NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR, spowodowanego działalnością, o której mowa w art. 1 ust. 2 i art. 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, lub c) z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych: w więzieniach oraz poprawczych obozach pracy i poprawczych koloniach pracy podległych Głównemu Zarządowi Obozów i Kolonii Poprawczych NKWD, a od marca 1946 r. MWD ZSRR, lub – na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR); 
2. w chwili złożenia wniosku o przyznanie świadczenia pieniężnego posiadają obywatelstwo polskie.

W celu wyeliminowania sytuacji, w której tej samej osobie przysługuje świadczenie pieniężne z tego samego tytułu, projekt wyklucza przyznanie świadczenia osobom, które uzyskały, na mocy wyroku sądu okręgowego, odszkodowanie lub zadośćuczynienie na podstawie art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Jednocześnie uzyskanie odszkodowania lub zadośćuczynienia na podstawie ww. ustawy uniemożliwi otrzymanie świadczenia pieniężnego.

Świadczenie pieniężne będzie przyznawane na wniosek osoby zainteresowanej, złożony we właściwym ze względu na miejsce jej zamieszkania oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Oprócz podstawowych danych wnioskodawcy, wniosek o przyznanie świadczenia pieniężnego będzie zawierał oświadczenie o nieuzyskaniu odszkodowania lub zadośćuczynienia, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej. Do wniosku osoba zainteresowana zobowiązana będzie dołączyć zaświadczenie Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych o okresie podlegania represjom w latach 1939-1956. Zaświadczenie Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wydawał będzie bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie miesiąca od dnia złożenia wniosku.

Organem właściwym w sprawie przyznania, ustalenia wysokości oraz wypłaty świadczenia pieniężnego będzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Decyzja w przedmiocie przyznania, ustalenia wysokości oraz odmowy przyznania świadczenia pieniężnego będzie ostateczna. Od decyzji tej przysługiwać będzie skarga do sądu administracyjnego. Świadczenie pieniężne będzie wypłacane przez Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w terminie miesiąca od wydania decyzji o przyznaniu świadczenia pieniężnego.

Ile wyniesie świadczenie pieniężne?

Świadczenie pieniężne będzie przyznawane jednorazowo, w wysokości 200 zł za każdy pełny miesiąc okresu podlegania w latach 1939-1956 represjom, o których mowa w ww. pkt 1, wynikający z wskazanej decyzji Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Wysokość świadczenia pieniężnego nie będzie mogła być niższa niż 2400 zł.

Świadczenie pieniężne będzie wolne od egzekucji, podatku dochodowego oraz nie będzie podlegać wliczeniu do dochodu uprawniającego do wszelkich świadczeń i dodatków przysługujących na podstawie przepisów odrębnych.

Kiedy proponowane przepisy miałyby wejść w życie?

Ustawa ma wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl