Uproszczenia dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym

29.12.2018

Nowa ustawa usprawnia procedury, likwiduje zbędne obciążenia biurokratyczne i wprowadza rozwiązania, które ułatwią prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce.

Nowelizacja, tzw. pakiet MŚP, stanowi kolejny etap realizacji rządowej „Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju”. Dokonuje zmian w 34 ustawach, wprowadza prawie 50 uproszczeń, dzięki którym przez 10 lat przedsiębiorcy zaoszczędzą blisko 4 mld zł. To kolejne – po pakiecie 100 zmian dla firm i Konstytucji dla Biznesu – przepisy, które mają ułatwić życie polskim przedsiębiorcom. Pakiet skierowany jest głównie do sektora małych i średnich przedsiębiorstw.

Co przewiduje ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym?

Już 1 stycznia wchodzi w życie Pakiet MŚP. Jest to prawie 50 rozwiązań, dzięki którym w kieszeniach przedsiębiorców – zwłaszcza małych i średnich - zostanie przez 10 lat blisko 4 mld zł. Pakiet ten (nowelizacja niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym) przewiduje takie rozwiązania, jak: uznanie wartości pracy małżonka za koszt podatkowy; jednorazowe rozliczenie straty podatkowej do wysokości 5 mln zł; uwolnienie 5 milionów pracowników najmniej wypadkowych branż od obowiązku okresowych szkoleń BHP; skrócenie - ze 150 do 90 dni - terminu uprawniającego wierzyciela, który nie otrzymał należności, do skorzystania z ulgi na złe długi w VAT.

Z kolei od 1 stycznia 2020 roku – na mocy Pakietu MŚP – nastąpi poszerzenie kategorii „małego podatnika”.

Głównym celem ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym jest wprowadzenie zmian w prawie ułatwiających i upraszczających prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce.

Jak wskazano w uzasadnieniu, ustawa stanowi realizację rządowej Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, która podkreśla wartość rozwoju przedsiębiorczości i wspierania przedsiębiorców, w szczególności z kategorii MŚP. W związku z tym ustawa zakłada wprowadzenie regulacji skierowanych na redukcję obciążeń administracyjnych nakładanych na przedsiębiorców i rozszerzenie już obowiązujących uprawnień na szerszą kategorię podmiotów. Ustawa zawiera również zmiany mające na celu doprecyzowanie przepisów budzących wątpliwości interpretacyjne związanych z wykonywaniem działalności gospodarczej oraz wprowadza zwolnienia podatkowe dla przedsiębiorców, jak również narzędzia minimalizujące ryzyko związane z obciążeniami podatkowymi.

Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym nowelizuje 34 ustawy.

Nowelizacja w zakresie prawa podatkowego wprowadza zmiany m.in.:

polegające na ujednoliceniu wzorów formularzy w zakresie podatków lokalnych (rolnego, od nieruchomości i leśnego);
w przepisach o podatkach dochodowych:

a) polegające na likwidacji obowiązków, które bezpośrednio nie wpływają na rozliczenia podatkowe i dotyczą okoliczności, których ustalenie możliwe jest w oparciu o inne dokumenty;

b) podwyższające z 1,2 mln do 2 mln euro próg przychodów uprawniający do uzyskania statusu „małego podatnika”;

c) umożliwiające zaliczanie do kosztów uzyskania przychodów wartości pracy małżonka podatnika, współpracującego z tym małżonkiem – przedsiębiorcą.

W zakresie ustawy o rachunkowości nowelizacja wprowadza zmiany m.in.:

uznające za jednostki mikro osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie oraz przedsiębiorstwa w spadku działające zgodnie z ustawą z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, jeżeli przychody netto tych jednostek ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych wyniosły równowartość w walucie polskiej nie mniej niż 2 000 000 euro i nie więcej niż 3 000 000 euro za poprzedni rok obrotowy;
zwiększające ilość jednostek, które będą mogły korzystać z uproszczeń dla małych jednostek poprzez podniesienie progów dla tej kategorii jednostek z 17 mln zł na 25,5 mln zł w przypadku sumy aktywów bilansu oraz z 34 mln zł na 51 mln zł w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów;
zwiększające progi uprawniające jednostki do stosowania uproszczeń w ewidencji księgowej w zakresie m.in.:

a) klasyfikowania umów leasingu w sposób uproszczony,

b) stosowania uproszczonych zasad kalkulacji kosztu wytworzenia produktu,

w zakresie skrócenia okresu obowiązkowego przechowywania zatwierdzonych sprawozdań finansowych z trwałego przechowywania do okresu 5 lat.

W zakresie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ustawa wprowadza zmiany m.in:

znoszące obowiązek prowadzenia karty przychodów, ewidencji wyposażenia, ewidencji zatrudnienia,
wydłużające czasu na dokonanie powiadomienia o wyborze formy opodatkowania do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik osiągnął pierwszy w roku podatkowym przychód albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód został osiągnięty w grudniu roku podatkowego.

W zakresie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, wprowadza zmianę umożliwiającą podatnikom podatku od czynności cywilnoprawnych złożenie zbiorczej deklaracji oraz jednorazowej zapłaty podatku z tytułu wszystkich umów o jednorodnym charakterze, które zostały zawarte przez podatnika w okresie miesiąca.

W zakresie ustawy o podatku od towarów i usług ustawa:

wyłącza obowiązek składania wraz z deklaracją, umotywowanego wniosku o zwrot podatku oraz wniosku o zwrot w przyspieszonym terminie,
skraca termin ze 150 dni na 90 dni, który umożliwia wierzycielowi zastosowanie przepisów regulujących „ulgę za złe długi”.

W zakresie prawa gospodarczego ustawa wprowadza zmiany:

w ustawie – Kodeks cywilny, w zakresie zasad potwierdzania umów zawartych przez osobę działającą jako organ osoby prawnej bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu;
w ustawie – Kodeks spółek handlowych m.in. :

a) wskazujące komu i w jaki sposób członkowie zarządu spółki kapitałowej powinni składać oświadczenie o swojej rezygnacji, w przypadku gdy są jedynymi bądź ostatnimi członkami zarządu,

b) doprecyzowuje: zasady reprezentacji spółki w likwidacji, pojęcie „dzień dywidendy”, zasady zmiany umowy spółki z o.o. w organizacji, zasady dotyczące następstwa procesowego przy podziale spółki kapitałowej oraz kwestie odpowiedzialności spółki dzielonej za jej zobowiązania po wydzieleniu, składanie pełnomocnictw na posiedzeniach organów właścicielskich spółek,

w ustawie o administrowaniu obrotem towarami z zagranicą, w zakresie:

a) zniesienia obowiązku obligatoryjnego dołączania do wniosku o udzielenie pozwolenia tłumaczenia dokumentów,

b) wyłączenia obowiązku (wynikającego z KPA) przedkładania przez przedsiębiorców do każdego wniosku dokumentu pełnomocnictwa;

w ustawie – Kodeks pracy, w zakresie:

a) zwiększenia możliwości pełnienia zadań służby BHP przez pracodawcę zatrudniającego do 50 pracowników i zakwalifikowanego do nie wyższej kategorii ryzyka niż trzecia w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym, z obecnego limitu 20 pracowników,

b) ograniczenia obowiązku przeprowadzania szkoleń okresowych BHP dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach o najniższych wskaźnikach wypadkowości i warunkach środowiska pracy, w których występują najmniej szkodliwe czynniki dla zdrowia;

w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, w zakresie m.in. przyznania ZUS możliwości zawiadamiania ubezpieczonych o kontroli czasowej niezdolności do pracy nie tylko za pośrednictwem operatora pocztowego, ale również przez pracowników ZUS lub inne wyznaczone osoby oraz telefonicznie lub przy użyciu środków komunikacji elektronicznej;
w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia, w zakresie który umożliwi odbiór przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego (lub państwowego granicznego inspektora sanitarnego) mobilnych gastronomii w innym mieście powiatowym niż jest zarejestrowany przedsiębiorca;
w ustawie – Prawie o ruchu drogowym, w zakresie modyfikacji definicji pojęcia „motocykl”, która umożliwi m.in. rejestrację motocykli z napędem elektrycznym;
w ustawie – Prawo przewozowe, ustawie o kierujących pojazdami, ustawie o broni i amunicji, ustawie o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, ustawie o obrocie instrumentami finansowymi, ustawie o ochronie przyrody oraz ustawie o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, w zakresie zniesienia obowiązku stosowania pieczęci imiennej lub pieczęci firmowej jako wymogu formalnego dokumentów, których „wytwórcami” są przedsiębiorcy.

Przepisy pakietu MŚP poprawią płynność firm i zmniejszą obciążenia biurokratyczne w prawie podatkowym. Przyczynią się do tego podwyższenie limitu małego podatnika, możliwość jednorazowego odliczania straty podatkowej do 5 mln zł czy umożliwienie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wynagrodzenia małżonka, co jest szczególnie ważne dla małych firm rodzinnych.

Obniżą również koszty funkcjonowania pracodawców. Stanie się tak dzięki likwidacji obowiązku okresowych szkoleń BHP dla 5 mln pracowników oraz podniesieniu - ponad dwukrotnemu - limitu pracowników, do którego pracodawca nie musi zatrudniać specjalistów od BHP czy skrócenie okresu przechowywania sprawozdań finansowych.

Sektor MŚP to ok. 2 mln aktywnych firm – to 99,8% firm działających w Polsce. Firmy sektora MŚP zapewniaj pracę 58,4% ogólnej liczby zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw. Małe i średnie firmy generują 51,4% wartości dodanej.

Wliczanie pracy małżonka w koszty uzyskania przychodu

Ustawa wprowadza możliwość wliczenia pracy małżonka w koszty uzyskania przychodu, tj. jedno z rozwiązań przewidzianych w nowelizacji polega na uwzględnieniu wartości pracy małżonka jako kosztu uzyskania przychodu. Po zmianie przepisów właściciel firmy będzie mógł uwzględnić wynagrodzenie wypłacane żonie/mężowi w kosztach uzyskania przychodu.

Ta zmiana ma przynieść korzyści zwłaszcza mikro i małym przedsiębiorstwom rodzinnym. Podatnik zatrudniający małżonka (na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia czy umowy o dzieło) będzie przez fiskusa traktowany tak samo, jak podatnik zatrudniający osobę spoza najbliższej rodziny. Rozwiązanie to przyniesie korzyść co najmniej kilkudziesięciu tysiącom przedsiębiorców.

Jednorazowe rozliczenie straty do 5 mln zł

Ustawa przewiduje też możliwość jednorazowego rozliczenia straty podatkowej do wysokości 5 mln zł (dopiero nadwyżka tej kwoty byłaby rozliczana na dotychczasowych zasadach, uwzględniających maksymalnie 50% w jednym roku). Zakładając przychód na poziomie 7,6 mln zł, stratę do rozliczenia w maksymalnej rocznej wysokości 5 mln zł oraz 19-proc. stawkę podatku, w roku rozliczenia straty podatnik może zapłacić aż 900 tys. zł podatku mniej niż przed zmianą przepisów.

Taka zamiana pozytywnie wpłynie na płynność finansową przedsiębiorstwa. Dodatkowo, przy jednorazowym rozliczeniu straty, ograniczone zostają niezbędne formalności (stratę rozliczamy raz, a nie w rozbiciu na kilka lat, więc niezbędne dokumenty składamy tylko raz).

Likwidacja obowiązku okresowych szkoleń BHP dla 5 mln pracowników administracyjno-biurowych

Pakiet MŚP znosi obowiązek okresowych szkoleń BHP dla 5 mln pracowników najmniej wypadkowych branż. Zmiana obejmie pracowników administracyjno-biurowych, zatrudnionych u pracodawcy zakwalifikowanego do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka, w rozumieniu przepisów o ZUS. Obecnie pracodawca ponosi koszt związany z zakupem usługi i przeprowadzeniem szkolenia. Nowa ustawa zlikwiduje nadmiarowe obowiązki, jakie obecnie nakładane są na pracodawców i w efekcie obniży ich koszty funkcjonowania.

Ograniczenie okresowych szkoleń BHP Dotyczy tylko pracowników administracyjno-biurowych u takich pracodawców, którzy działają w najmniej wypadkowych branżach, obejmie 1 mln firm (pracodawców) i 5 mln pracowników oraz pozwoli służbie BHP skupić się na realnym podniesieniu bezpieczeństwa.

Ustawa podnosi także z 20 do 50 pracowników próg, do którego pracodawca - jeżeli jest zakwalifikowany do nie wyższej kategorii ryzyka niż trzecia w rozumieniu przepisów o ZUS - nie musi zatrudniać specjalisty od BHP, tylko sam może pełnić zadania służby BHP.

"Mały podatnik" w podatku dochodowym

Nowelizacja przewiduje podwyższenie progu sprzedaży, który uprawnia do uzyskania statusu "małego podatnika” - z 1,2 mln euro do 2 mln euro. Rozwiązanie to obejmie ok. 25 tys. przedsiębiorców, w tym 14 tys. rozliczających PIT oraz 11 tys. rozliczających CIT.

Status "małego podatnika" daje prawo ułatwień w amortyzacji, rzadszego obowiązku wpłacania zaliczek na PIT i CIT oraz do niższego opodatkowania (w CIT). "Mały podatnik" ma prawo do jednorazowej amortyzacji, czyli jednorazowego zaliczenia całej wartości środków trwałych w koszty uzyskania przychodu w miesiącu wprowadzenia do ewidencji (wartość maksymalna do 50 000 euro rocznie); nie ma konieczności rozdzielania kosztu zakupu na cały okres amortyzacji. Jednorazowa amortyzacja w porównaniu do liniowego rozliczania oznacza, że w przypadku dużego kosztu uzyskania przychodu ma się mniejszy podatek w roku odliczenia. Przykładowo, zakładając przychody na poziomie 7,6 mln zł (ok. 1,8 mln euro) i maksymalną wartość kosztu uzyskania przychodów na poziomie 200 tys. zł (50 tys. euro) przy jednorazowej amortyzacji podatnik w pierwszym roku zyskuje prawie 25 tys. zł.

Kolejny przywilej "małego podatnika" to kwartalny sposób rozliczania zaliczek - przedsiębiorca może płacić zaliczki na podatek co kwartał. Oznacza to mniej formalności związanych ze składaniem deklaracji oraz dokonywaniem przelewów - 4 przelewy zamiast 12.

Od 1 lipca 2019 r. jednolite formularze na podatki lokalne

Przewidziano ujednolicenie formularzy deklaracji podatkowych w przypadku podatków lokalnych (podatku od nieruchomości czy leśnego, od środków transportu) oraz umożliwienie składania ich drogą elektroniczną. Obecnie formularze są bardzo zróżnicowane - opracowują je samorządy. Utrudnia to przedsiębiorcom, posiadającym nieruchomości na terenie więcej niż jednej gminy, rozliczanie podatków należnych samorządom.

Jednolite wzory deklaracji i informacji na podatek od nieruchomości, podatek rolny oraz podatek leśny wraz z ich wersjami elektronicznymi będą obowiązywać od 1 lipca 2019 r.

Do tego czasu formularze podatkowe należy składać na dotychczasowych zasadach i według wzorów obowiązujących na terenie poszczególnych gmin.

W najbliższych tygodniach rozpocznie się proces uzgodnień i konsultacji nowych wzorów formularzy.

Nowe zwolnienia podatkowe

Ustawa przewiduje m.in. zwolnienie z podatku niektórych dochodów alternatywnych spółek inwestycyjnych, uzyskanych ze zbycia udziałów/akcji, a także odszkodowań przeznaczonych na odtworzenie zniszczonego majątku, z wyjątkiem samochodu osobowego.

Zwolnienie podatkowe w CIT obejmie więc niektóre dochody alternatywnych spółek inwestycyjnych (ASI) uzyskane ze zbycia udziałów/akcji w innej spółce (sprzedaż udziałów/akcji, gdy ogółem posiadano co najmniej 10% udziałów w spółce oraz nie krócej niż 2 lata).

Przeiwdziano też zwolnienie z podatku (wypłaconych od ubezpieczyciela) kwot odszkodowań przeznaczonych na odtworzenie zniszczonego majątku. Zwolnienie to będzie dotyczyć wszystkich środków trwałych, z wyjątkiem samochodu osobowego.

Skrócenie do 5 lat okresu obowiązkowego przechowywania zatwierdzonych sprawozdań finansowych

Ustawa skraca do 5 lat okres obowiązkowego przechowywania zatwierdzonych sprawozdań finansowych. Obecnie obowiązek ten jest bezterminowy.

Zmiany w funkcjonowaniu spółki z o.o.

Więcej spraw korporacyjnych będzie mogło być załatwianych za pomocą środków komunikacji elektronicznej (głosowania obiegowe). Możliwe będzie np. podejmowanie wszystkich uchwał przez wspólników na odległość, w trybie obiegowym.

Określono procedurę rezygnacji ostatniego członka zarządu, umożliwiającą zmianę składu osobowego zarządu przy poszanowaniu interesu spółki i wspólników.

Wprowadzone zostaną również reguły zwrotu przez wspólników zaliczek pobranych na poczet dywidendy, w przypadku gdy spółka osiągnie stratę albo nie osiągnie zysku w założonej wysokości.

Nowe przepisy jednoznacznie określają skutki prawne czynności dokonanej przez osobę nieuprawnioną do reprezentowania spółki. Przesądzają, że czynności prawne dokonane przez niewłaściwie obsadzony czy umocowany organ spółki można potwierdzać ex post. Pozwoli to zwiększyć bezpieczeństwo obrotu gospodarczego.

Pozostałe wybrane ułatwienia

Jak kuż wspomniano, przewidziano też:

zderegulowanie niektórych obowiązków informacyjnych dla przedsiębiorców, m.in. dot. okresu zawieszania wykonywania działalności czy prowadzenia księgi przychodów i rozchodów dla potrzeb rozliczania podatku dochodowego;
skrócenie terminu uprawniającego wierzyciela, który nie otrzymał należności, do skorzystania z ulgi na złe długi w VAT ze 150 do 90 dni;
zwrot VAT bez dodatkowego wniosku (w ramach deklaracji);
możliwość wezwania telefonicznego lub mailowego przez ZUS lub pracodawcę ubezpieczonego w sprawie „kontroli czasowej niezdolności do pracy”.

Kiedy nowe przepisy wchodzą w życie?

Ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2019 r., za wyjątkiem zmian w:

ustawie – Kodeks cywilny, ustawie – Kodeks spółek handlowych oraz przepisu przejściowego dotyczącego zmian w Kodeksie cywilnym - które wejdą w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. 1 marca 2019 r.;
ustawie o podatku rolnym, ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, ustawie o podatku leśnym oraz przepisu przejściowego dotyczącego zmiana w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych - które wejdą w życie z dniem 1 lipca 2019 r.;
ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, w zakresie pojęcia „mały podatnik” – które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl