Ustawa o zatrudnieniu cudzoziemców na terytorium RP

Zatrudnianie cudzoziemców ureglowane na nowo

Nowa ustawa reguluje zatrudnianie cudzoziemców w Polsce; nowe rozwiązania zakładają m.in. wyższe kary za nielegalne powierzanie im pracy, usprawnienie procedur, zmniejszenie zaległości w urzędach oraz pełną elektronizację postępowań.

Celem ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy, jest ograniczenie występujących nadużyć, usprawnienie procedur dotyczących powierzania pracy cudzoziemcom, zmniejszenie zaległości załatwiania spraw przez urzędy oraz pełna elektronizacja postępowań.

13 marca br. Senat uchwalił ustawę z poprawkami, a 20 marca br. Sejm zdecydował o ich przyjęciu w wersji senackiej.  Prezydenta RP ją już podpisał.

Ustawa stanowi realizację kamieni milowych zapisanych w Krajowym Planie Odbudowy.

Warunki dostępu cudzoziemców do polskiego rynku pracy są uregulowane obecnie głównie przepisami ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2025 r. poz. 214). Przepisy określające warunki dostępu cudzoziemców do rynku pracy były przez lata wielokrotnie nowelizowane i uzupełniane, co w praktyce utrudnia ich stosowanie. Ponadto przepisy te były wprowadzane w zgoła odmiennych warunkach społecznych i ekonomicznych, gdy praca podejmowana w Polsce przez cudzoziemców nie miała charakteru masowego, jak ma to miejsce obecnie. W związku z powyższym, zaistniała potrzeba kompleksowego uregulowania zagadnienia dostępu cudzoziemców do rynku pracy w odrębnej ustawie.

Ustawa o zatrudnieniu cudzoziemców na terytorium RP ma chronić polskich pracowników

Podstawowym celem ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest zapewnienie bezpieczeństwa. W pierwszej kolejności polskim pracownikom, by nie musieli obawiać się utraty pracy i nieuczciwej konkurencji, w drugiej – pracownikom cudzoziemskim, by chronić ich przed naruszeniami prawa i nadużyciami. Nowe przepisy będą działać także na korzyść przedsiębiorców mierzących się z niedoborami pracowników, którzy potrzebują przejrzystego i przyjaznego prawa.

I tak, ustawa ma m.in. przeciwdziałać wyłudzeniom zezwoleń na pracę w celu wjazdu na terytorium strefy Schengen. W jaki sposób? Poprzez wprowadzenie nowych funkcjonalności w systemach informatycznych oraz zwiększenie roli publicznych służb zatrudnienia w procesie wydawania zezwoleń oraz lepszego połączenia systemów informatycznych różnych instytucji.

Dodatkowo ustawa daje starostom możliwość określenia listy zawodów i rodzajów pracy, w których nie będą wydawane zezwolenia na pracę cudzoziemcom zamierzającym podjąć zatrudnienie na terenie danego powiatu. Będzie to możliwe np. w sytuacji zwolnień grupowym lub likwidacji dużego zakładu pracy na terytorium danego powiatu. Nowy mechanizm zastąpi nieefektywną i uciążliwą dla pracodawców procedurę tzw. testu rynku pracy.

Co przewiduje ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej?

Ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej adaptuje, z mniejszymi lub większymi modyfikacjami, szereg dotychczasowych rozwiązań, jakie obowiązywały w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, porządkując je i wprowadzając jednocześnie szereg nowych rozwiązań.

Ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej określa warunki dostępu cudzoziemców do rynku pracy, organy właściwe oraz tryb postępowania w tych sprawach. W ustawie uregulowano szczególne działania w zakresie aktywizacji zawodowej i integracji społecznej cudzoziemców finansowane ze środków Funduszu Pracy.

Ustawa wprowadza również szczegółowy, zamknięty katalog form aktywności ekonomicznej cudzoziemca oraz określone grupy cudzoziemców, do których nie należy stosować przepisów ustawy, ponieważ warunki podjęcia tej aktywności są określone odrębnymi przepisami prawa polskiego, bezpośrednio stosowanymi postanowieniami umów międzynarodowych lub powszechnie stosowanymi zwyczajami międzynarodowymi, bądź aktywność ta na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ma charakter incydentalny i nie ma żadnego związku z polskim rynkiem pracy. W tej grupie ustawa wymienia m.in. cudzoziemców, którzy: posiadają zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej; posiadają status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej; posiadają zgodę na pobyt ze względów humanitarnych w Rzeczypospolitej Polskiej.

Ustawa została podzielona na 11 rozdziałów, w których w:

• rozdziale 1 uregulowano: zakres przedmiotowy i podmiotowy ustawy; definicje ustawowe; wskazanie przypadków, gdy podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi jest uprawniony do powierzenia pracy cudzoziemcowi; przesłanki wydania, odmowy wydania oraz uchylenia zezwolenia na pracę;
• rozdziale 2 uregulowano wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca na rzecz polskiego podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi;
• rozdziale 3 uregulowano kwestie zezwolenia na pracę w związku z pełnieniem określonej funkcji, np. w przypadku powierzenia pracy cudzoziemcom pełniącym funkcję członków zarządu w spółkach kapitałowych, cudzoziemcom prowadzącym sprawy spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, cudzoziemcom pełniącym funkcję pełnomocnika przedsiębiorcy (prokurenta);
• rozdziale 4 uregulowano kwestie dotyczące wydania zezwolenia na pracę w celu delegowania cudzoziemca przez podmiot zagraniczny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• rozdziale 5 uregulowano przepisy dotyczące wydawania zezwoleń na pracę sezonową;
• rozdziale 6 uregulowano kwestie dotyczące instytucji oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi;
• rozdziale 7 uregulowano przepisy dotyczące indywidualnych kont i przetwarzania danych w systemach teleinformatycznych;
• rozdziale 8 uregulowano przepisy dotyczące szczególnych działań dotyczących aktywizacji zawodowej i integracji społecznej cudzoziemców;
• rozdział 9 uregulowano przepisy karne;
• rozdziale 10 uregulowano przepisy zmieniające, a w rozdziale 11 przejściowe i końcowe.

Kiedy nowe przepisy zaczną obowiązywać?

Ustawa wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl