Emerytury rocznika 1953

Prezydent RP podpisał nowelizację ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dotyczącą ustalania wysokości emerytury powszechnej dla osób z rocznika 1953 i nowe przepisy weszły już w życie. To dobra wiadomość dla ok. 74 tys. osób.

Czego dotyczą nowe przepisy "emerytury 1953"?

W 2013 r. zmieniono zasady obliczania wysokości świadczenia emerytalnego osobom pobierającym wcześniejszą emeryturę, wprowadzając mniej korzystne rozwiązanie. Chodzi o  odliczenie od podstawy obliczenia emerytury powszechnej pobranych dotychczas kwot emerytur wcześniejszych.  Roczniki, które do 2013 r. osiągnęły powszechny wiek emerytalny skorzystały z możliwości obliczenia wysokości emerytury według dotychczasowych – korzystniejszych dla nich zasad. Takiej możliwości nie miał rocznik 1953. W marcu ub.r. przepis ten zakwestionował Trybunał Konstytucyjny.

Tak więc, od 1 stycznia 2013 r. podstawa obliczenia emerytury powszechnej (składki emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji zwaloryzowany i zwaloryzowany kapitał początkowy zapisane na koncie ubezpieczonego) jest pomniejszana o wypłacone tzw. emerytury wcześniejsze. Zapis ten w odniesieniu do niektórych kobiet z rocznika 1953 zakwestionował w marcu 2019 roku Trybunał Konstytucyjny.

Dzięki nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych osoby urodzone w 1953 r., które straciły na wprowadzeniu w 2013 r. nowych zasad obliczania emerytury, będą miały teraz możliwość przeliczenia emerytur i odzyskania zaniżonych świadczeń. Ustawa w sprawie ustalania wysokości emerytury osobom urodzonym w 1953 r. z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego wprowadza więc możliwość obliczenia wysokości emerytury powszechnej bez pomniejszania podstawy jej obliczenia o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych.

Kto może skorzystać?

Osoby urodzone w 1953 roku, które prawo do emerytury wcześniejszej mają ustalone na podstawie wniosku złożonego przed 1 stycznia 2013 r. oraz:

• wystąpią po raz pierwszy z wnioskiem o emeryturę powszechną w terminie 6 miesięcy od wejścia w życie nowelizacji ustawy, albo
• mają ustalone prawo do emerytury powszechnej w wysokości pomniejszonej o kwoty pobranych emerytur wcześniejszych lub mają ustalone prawo do renty rodzinnej po tych osobach (w tym przypadku ponowne ustalenie emerytury lub renty rodzinnej nastąpi z urzędu, po upływie 6 miesięcy od wejścia w życie nowelizacji ustawy).

Ustawa przewiduje także wyrównanie różnicy między ponownie obliczoną wysokością świadczenia a dotychczas pobieranym świadczeniem.

Według rządowych wyliczeń na zmianach skorzysta ok. 76 tys. osób z rocznika 1953. W większości przypadków średnia miesięczna podwyżka emerytur wyniesie 202 zł, a wyrównanie zaniżonej emerytury - średnio 12 786 zł.

Kto skorzysta na zmianach przepisów?

Nowelizacja umożliwia uzyskanie prawa do emerytury powszechnej bez zastosowania mechanizmu pomniejszania podstawy jej obliczenia o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych. Z takiej możliwości będą mogli skorzystać zarówno ubezpieczeni z rocznika 1953, którzy przed wydaniem wyroku przez TK występowali do ZUS o przyznanie emerytury powszechnej, jak także ci, którzy z takim wnioskiem wystąpią po raz pierwszy.

W sumie na zmianie przepisów skorzysta ok. 74 tys. osób. W większości przypadków średnia miesięczna podwyżka emerytur wyniesie 202 zł, a wyrównanie zaniżonej emerytury (tj. różnica między pobieraną dotychczas emeryturą, a emeryturą, która powinna być wypłacana) - średnio 12 786 zł.

Ustawa przewiduje także ponowne przeliczenie renty rodzinnej, a także zawieszenie lub umorzenie postępowań w sprawie ponownego ustalenia podstawy obliczenia emerytury, wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy.

Przeliczenie z urzędu emerytur przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych nastąpi po upływie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Nowelizacja weszła zaś w życie 10 lipca 2020 r.

Co dokładnie przewiduje ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych?

Celem ustawy jest realizacja orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 r., sygn. akt P 20/16, stwierdzającego niezgodność art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w roku 1953 kobiet, które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury wcześniejszej na podstawie art. 46 w związku z art. 29 tej ustawy, z art. 2 Konstytucji RP.

Zgodnie z nowelizacją ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującą od 1 stycznia 2013 r., wysokość emerytury przysługującej w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego powinna być pomniejszana o wypłacone dotychczas tzw. emerytury wcześniejsze. Zapis ten w odniesieniu do osób z rocznika 1953 6 marca 2019 r. zakwestionował Trybunał Konstytucyjny, który orzekł, że wprowadzenie mechanizmu potrącania kwot pobranych świadczeń w stosunku do kobiet z rocznika 1953 nastąpiło z naruszeniem konstytucyjnej zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.

Nowelizacja umożliwia uzyskanie prawa do emerytury powszechnej bez zastosowania mechanizmu pomniejszania podstawy jej obliczenia o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych. Ustawa zakłada, że osoby urodzone w 1953 r., które pobierają emeryturę wcześniejszą przyznaną w oparciu o wniosek złożony przed 2013 r., będą mogły przejść na emeryturę powszechną bez zastosowania niekonstytucyjnego przepisu art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nakazującego odejmowanie od podstawy obliczenia emerytury kwot wcześniej pobranych emerytur, pod warunkiem, że wniosek o emeryturę złożą w terminie 6 miesięcy od wejścia w życie ustawy.

Z kolei emeryci urodzeni w 1953 r., którzy przeszli z emerytury wcześniejszej na zwykłą, będą mieli ponownie przeliczoną emeryturę (z pominięciem art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokona przeliczenia z urzędu, po upływie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. Ustawa przewiduje, że za wcześniejsze lata, w których emeryt pobierał zwykłą emeryturę (zaniżoną w wyniku zastosowania art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), otrzyma on wyrównanie.

Nowe przepisy mają umożliwić uzyskanie prawa do emerytury powszechnej bez zastosowania mechanizmu pomniejszania podstawy jej obliczenia o sumę kwot pobranych emerytur wcześniejszych. Z takiej możliwości będą mogli skorzystać ubezpieczeni z rocznika 1953 (w większości kobiety), którzy przed wydaniem wyroku TK występowali do ZUS o przyznanie emerytury powszechnej, i ci, którzy z takim wnioskiem wystąpią po raz pierwszy. Nowela przewiduje też zwrócenie ubezpieczonym różnicy między pobieraną dotychczas emeryturą a tą, która powinna być wypłacana, ponowne przeliczenie renty rodzinnej, a także zawieszenie lub umorzenie postępowań w sprawie ponownego ustalenia podstawy obliczenia emerytury, wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy.

W ustawie zawarto ponadto przepis, zgodnie z którym z dniem wejścia w życie ustawy toczące się postępowanie w sprawie ponownego ustalenia wysokości emerytury (dotyczące osób, które przeszły z emerytury wcześniejszej na zwykłą), wszczęte przez organ rentowy w wyniku skargi o wznowienie postępowania złożonej w trybie art. 145a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego lub przez sąd w wyniku skargi o wznowienie postępowania złożonej w trybie art. 401¹ ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, ulega zawieszeniu z mocy prawa do czasu wydania przez organ rentowy decyzji na podstawie nowego brzmienia art. 194j ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Postępowanie to będzie umorzone z mocy prawa z dniem wydania przez organ rentowy decyzji zaspokajającej roszczenie w całości.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl