V rozbiór Polski?

Działania prokuratury w sprawie nieprawidłowości przy odzyskiwaniu nieruchomości

Prokuratura prowadzi działania wobec ujawnienia w mediach korupcyjnego zbywania majątku narodowego, tj. reprywatyzacji głównie terenów Lasów Pańśtwowych na rzecz Ukraińców i Łemków. Sprawa dotyczy budzącej wątpliwości prawne reprywatyzacji ziemi, która wcześniej przeszła na własność Skarbu Państwa w latach 40-tych ubiegłego wieku.

Przypadki zwrotu nieruchomości są analizowane zarówno w postępowaniach pozakarnych: cywilnych, administracyjnych, w tym przy wykorzystaniu skargi nadzwyczajnej oraz w postępowaniu karnym.

Skargi nadzwyczajne

Jak podała Prokuratora Krajowa, analiza tych spraw doprowadziła do skierowania przez nią do Sądu Najwyższego kilku skarg nadzwyczajnych podważających wyroki Sądu Okręgowego w Nowym Sączu, na mocy których przekazano nieruchomości. W skargach tych zarzuca, że nowosądecki sąd błędnie ocenił, że sporne nieruchomości nie stały się własnością Skarbu Państwa.

Przykładem takiej sprawy może być postępowanie dotyczące obywatelki Ukrainy, która skierowała pozew przeciwko jednemu z beskidzkich nadleśnictw o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Sąd Rejonowy w Gorlicach oddalił pozew, wskazując, że działka leśna stała się własnością Skarbu Państwa wskutek zasiedzenia, a zatem nie istnieje niezgodność księgi wieczystej ze stanem faktycznym. Powódka wniosła jednak od tego wyroku apelację, która została uwzględniona przez Sąd Okręgowy w Nowym Sączu wyrokiem z 22 czerwca 2022 r., który przyznał jej ½ części nieruchomości.

Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro zarzucił, że swoją decyzją SO naruszył ustawę z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece m.in. poprzez brak badania, czy w ogóle istnieje podstawa prawna roszczenia. Prawidłowa ocena sprawy powinna zaprowadzić sąd do konstatacji, że zgodnie z obowiązującymi przepisami z chwilą przesiedlenia przodków powódki na teren ZSRR własność nieruchomości nabył Skarb Państwa. Podkreślenia wymaga, że osobom przesiedlonym przekazano nieruchomość na terenie Ukrainy. Z drugiej zaś strony nieruchomością w Polsce Lasy Państwowe gospodarują nieprzerwanie 70 lat i wcześniej nie były wobec nich zgłaszane żadne roszczenia. Państwowa firma prowadziła na niej gospodarkę leśną w interesie ogółu obywateli. W tym kontekście umniejszenie tego mienia Skarbu Państwa byłoby wbrew interesom społeczeństwa.

Koordynacja Prokuratury Krajowej

W Prokuraturze Krajowej powołany został także w marcu 2021 r. zespół prokuratorów, którzy koordynują działania z zakresu prawa administracyjnego i cywilnego - chodzi m.in. o ujednolicenie metodyki prowadzenia tych postępowań oraz interpretację przepisów prawnych mających zastosowanie do skomplikowanych stanów faktycznych i prawnych.

Działania Prokuratury Okręgowej w Sosnowcu

Natomiast prokuratorzy Prokuratury Okręgowej w Prokuratorzy badają akta spraw cywilnych i administracyjnych oraz biorą udział w postępowaniach przed organami administracji, sądami powszechnymi i administracyjnymi. W toku postępowań prokuratorzy analizują m.in. prawidłowość oznaczenia stron i wykazanie przez wnioskodawców następstwa prawnego po osobach, których prawo własności było wpisane w dawnych księgach wieczystych; legitymację czynną następców osób wysiedlonych; czy prawo własności przysługiwało osobie przesiedlonej oraz wykonanie układów, które zawierały postanowienia pozbawiające ewakuowanych prawa własności pozostawionego majątku. W ramach tych działań zarejestrowano do tej pory ok. 580 spraw z zakresu prawa administracyjnego oraz ok. 300 spraw z zakresu prawa cywilnego.

Skierowano kilkadziesiąt sprzeciwów od ostatecznych decyzji wojewody bądź samorządowego kolegium odwoławczego, skarg do sądów administracyjnych oraz skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ponadto prokuratorzy zgłosili swój udział w ponad 150 postępowaniach toczących się przez organami administracji i wojewódzkimi sądami administracyjnymi.

Analiza spraw administracyjnych wykazała m.in. nieprawidłowości na etapie postępowania w pierwszej instancji mające charakter rażących naruszeń prawa - np. jako strona nie były uznawane jednostki zarządzające nieruchomościami stanowiącymi przedmiot prowadzonych postępowań.

Prokuratorzy zgłosili też udział w kilkudziesięciu postępowaniach cywilnych pozostających w toku, a w przypadku zapadłych wyroków – tam gdzie oceniono je jako wadliwe - złożono apelacje na rzecz Skarbu Państwa. Jeśli chodzi o skalę roszczeń jako przykład można wskazać, że jeden z podmiotów publiczno-prawnych w następstwie zapadłych decyzji administracyjnych i wyroków sądowych utracił ok. 500 ha gruntów, których wartość wyliczono na kwotę ok. 35 mln zł.

Postępowanie karne Prokuratury Okręgowej w Sosnowcu prowadzone jest w kierunku przekroczenia uprawnień oraz niedopełnienia obowiązków służbowych przez funkcjonariuszy publicznych w zakresie postępowań związanych z rozpoznaniem w latach 2009-2020 w Krakowie, Nowym Sączu i Gorlicach wniosków dotyczących zwrotu nieruchomości ziemskich pozostałych po osobach przesiedlonych do ZSRR oraz na Ziemie Odzyskane. Badane są ewentualne powiązania pomiędzy uczestnikami spraw o zwrot nieruchomości, wiarygodność dokumentów przedkładanych w toku postępowań administracyjnych oraz zachowania, co do których istnieje podejrzenie, że miały charakter korupcyjny. W śledztwie analizowanych jest kilkaset spraw administracyjnych.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl