Więcej tanich mieszkań na wynajem - projekt idzie do Sejmu

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa, przedłożony przez ministra rozwoju. Rząd chce wspierać najemców mieszkań, którzy nie mają pieniędzy na opłacenie czynszu, bo z powodu pandemii COVID-19 utracili dochody. Dopłaty do dodatku mieszkaniowego wyniosą maksymalnie 1,5 tys. zł miesięcznie (do 75 proc. czynszu). W tym roku przeznaczymy na to 420 mln zł. Z kolei gminy będą mogły otrzymać większe wsparcie na budowę mieszkań w Towarzystwach Budownictwa Społecznego. Umożliwimy także zgłoszenie robót budowlanych przez internet.

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy dot. społecznej części pakietu mieszkaniowego z poprawkami

Zwiększenie dostępności mieszkań na wynajem dla osób o niskich dochodach, poprawa warunków mieszkaniowych w już istniejących lokalach, dopłaty do czynszów, wakacje czynszowe w TBS, możliwość dojścia do własności nowo budowanych mieszkaniach w formule Społecznych Inicjatyw Mieszkaniowych, wsparcie szeroko rozumianego budownictwa społecznego oraz większy i łatwiejszy dostęp do gruntów pod zabudowę, Rządowy Fundusz Rozwoju Mieszkalnictwa o wartości 1,5 mld złotych jako wsparcie w budowie mieszkań gmin, które ucierpiały finansowo z wyniku COVID-19, ułatwienia dla osób, które mają książeczki mieszkaniowe, pomoc dla wynajmujących, których dotknęły ekonomiczne skutki COVID-19, cyfryzacja procesu budowlanego – takie mają być m.in. efekty społecznej części pakietu mieszkaniowego przygotowanego przez MR. Pakiet ma stanowić impuls rozwojowy dla gospodarki, w którą uderzyła pandemia COVID-19.

Rada Ministrów przyjęła poprawki do projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa. Obejmuje on zmianę kilkunastu ustaw.

  – "Zaproponowany przez nas szeroki pakiet zmian w budownictwie społecznym i komunalnym jest odpowiedzią na wciąż rosnący popyt na tańsze mieszkania na wynajem. Zwłaszcza w obecnej sytuacji, wywołanej pandemią koronawirusa, zapotrzebowanie to może rosnąć. Dlatego przygotowaliśmy rozwiązania, które z jednej strony oferują rodzinom dopłaty do czynszów, a z drugiej – dopłaty do gminnych czy miejskich spółek mieszkaniowych. Pozwolą one budować tańsze mieszkania. Nasze propozycje dla budownictwa mają być  impulsem, kołem zamachowym dla polskiej gospodarki"  – powiedziała wicepremier, minister rozwoju Jadwiga Emilewicz.

I dodała: – "Mieszkanie ma nam dawać poczucie bezpieczeństwa, ma być realizacją prawa do wolności i służyć rozwojowi. Ale państwo ma też wspierać najsłabszych, zwłaszcza teraz, w obecnej, trudnej sytuacji wywołanej koronawirusem. Stworzyliśmy rozwiązania, które dają narzędzia, środki oraz zachęty do rozwoju samorządom tak, aby efektywnie kształtowały one politykę mieszkaniową i dostosowywały ją do potrzeb swoich mieszkańców".

A wiceminister rozwoju Robert Nowicki wskazał: – "Zwiększenie możliwości inwestycyjnych i prawnych samorządów w realizacji polityki mieszkaniowej, to cel naszego pakietu. Zakładanym efektem naszych rozwiązań będzie przekazanie samorządom średnio 500 milionów rocznie na budownictwo mieszkaniowe. To blisko dwa razy więcej niż obecnie. Poza tym uruchomimy dodatkowe środki z nowo utworzonego Rządowego Funduszu Rozwoju Mieszkalnictwa, żeby jeszcze mocniej wesprzeć samorządy w czasie, kiedy ich budżety mogły podupaść ze względu pandemię koronawirusa. Nasze zamierzenia chcemy zrealizować razem z partnerami: samorządami, deweloperami, spółdzielniami oraz instytucjami. Dzięki tej współpracy będzie więcej tanich i o wysokim standardzie mieszkań oraz możliwy będzie dalszy rozwój rynku mieszkaniowego w Polsce".

- "Celem cyfryzacji procesu budowlanego jest uproszczenie i przyspieszenie czynności realizowanych w ramach dotychczasowych procedur. Lockdown związany z pandemią COVID-19 uwypuklił potrzebę cyfryzacji kolejnego działu administracji publicznej" – powiedziała Dorota Cabańska, p.o. Zastępcy Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

Kluczowe rozwiązania społecznej części pakietu mieszkaniowego 

Dopłaty do wynajmowanych mieszkań

Dla najemców mieszkań dotkniętych pandemią koronawirusa wprowadzone zostaną dopłaty do czynszu (będą one stanowić część dodatków mieszkaniowych). Najemcom umożliwi to regularne opłacanie czynszu, a wynajmującym zapewni płynność finansową, co pozwali na regulowanie kredytów bankowych czy zapewnienie właściwej eksploatacji mieszkań.

Dopłaty do czynszu wyniosą maksymalnie 1,5 tys. zł miesięcznie (do 75 proc. czynszu). Będą wypłacane przez 6 miesięcy. Osoby korzystające z dopłat będą musiały wykazać, że w okresie 3 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego, ich średni miesięczny dochód był o co najmniej 25 proc. niższy niż w 2019 r. (np. na podstawie PIT za 2019 r.). Dodatek mieszkaniowy powiększony o dopłatę będzie przysługiwał, jeżeli najemca był najemcą lokalu mieszkalnego przed 14 marca 2020 r.

Wnioski o dopłaty do czynszu będzie można składać nie później niż do końca 2020 r. Będą one mogły być przyznane wraz z dodatkiem mieszkaniowym także za okres wstecz, tj. od daty wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.

Zmiany w budownictwie społecznym

Podwyższone zostanie bezzwrotne wsparcie dla gmin z Funduszu Dopłat w Banku Gospodarstwa Krajowego na budowę mieszkań w Towarzystwach Budownictwa Społecznego (z 20 proc. kosztów inwestycji do nawet 35 proc.).

Wsparcie będzie mogło być uruchomione na etapie realizacji inwestycji, żeby środki bezpośrednio pokrywały część kosztów, a nie refinansowały koszty już poniesione. Obecnie pieniądze są wypłacane dopiero po rozliczeniu inwestycji, co oznacza konieczność wcześniejszego zaangażowania własnych środków gminy.

Do 50 proc. podwyższona zostanie wysokość finansowego wsparcia z Funduszu Dopłat na remont mieszkań komunalnych.

Do 50 proc. zwiększone zostaną także nakłady na budowę nowych  budynków komunalnych.

Uelastycznione zostaną zasady dotyczące czynszu w przypadku inwestowania przez TBS w odnawialne źródła energii, termomodernizację lub poprawę dostępności dla seniorów i osób niepełnosprawnych.

Wprowadzone zostaną premie remontowe na budynki TBS starsze niż 25 lat (obecnie ogólna zasada pozwala uzyskać premię na remont budynku wybudowanego przed 1961 r.).

Wprowadzone zostaną „wakacje czynszowe” dla lokatorów w TBS-ach (nawet 20 proc. niższy czynsz) po spłacie kredytu przez TBS.

W przypadku budowy przez TBS mieszkań z wyższą partycypacją lokatora w kosztach budowy wprowadzona zostanie możliwość zmiany umowy najmu na umowę najmu z dojściem do własności.

Wprowadzone zostaną dopłaty do czynszów w programie „Mieszkanie na start.” Dopłaty do czynszów będą szansą dojścia do własności nowego mieszkania także dla osób bez zdolności czynszowej. Dopłaty do czynszu będą dostępne również dla lokatorów mieszkań wynajmowanych od inwestora przez gminę i podnajmowanych lokatorowi.

Umożliwione zostanie finansowanie tworzenia powierzchni wspólnych dla seniorów w budynkach komunalnych.

Zmiany w Krajowym Zasobie Nieruchomości

Zwiększona zostanie możliwość działania Krajowego Zasobu Nieruchomości.

KZN będzie mógł tworzyć i przystępować do już istniejących Towarzystw Budownictwa Społecznego.

W KZN powstanie Fundusz Rozwoju Społecznego Budownictwa Czynszowego.

Środki z Funduszu przeznaczone zostaną na tworzenie przez KZN Towarzystw Budownictwa Społecznego lub obejmowanie w nich udziałów.

Środki Funduszu będą pochodziły ze zbycia nieruchomości KZN, które przeznaczane byłyby na wsparcie inwestycji w ramach TBS (w zamian za objęcie udziałów).

Możliwe będzie współfinansowanie nowych inwestycji TBS lub z udziałem KZN.

Procedury budowlane załatwiane przez internet

Założono, iż Główny Urząd Nadzoru Budowlanego (GUNB) dokonuje cyfryzacji czynności realizowanych w procesie inwestycyjno-budowlanym. Pojawi się możliwość składania niektórych wniosków i dokonywania zgłoszeń w procesie budowlanym w postaci elektronicznej. Umożliwi to obywatelowi załatwianie wielu spraw bez wychodzenia z domu. Wprowadzona zostanie możliwość załączania do wniosków (zgłoszeń) kopii dokumentów zamiast ich oryginałów.

Inwestor będzie korzystał z rządowej strony internetowej, która będzie udostępniała tworzony w GUNB generator. Na tej stronie za pomocą generatora inwestor wypełni wniosek (zgłoszenie, zawiadomienie), załączy skan lub zdjęcie dokumentów wymagających dołączenia (których oryginał posiada w postaci papierowej) i kompletny wniosek (zgłoszenie, zawiadomienie) wyśle przez internet.

Przez internet będzie możliwe m.in. zgłoszenie robót budowlanych (z wyjątkiem tych zgłoszeń, do których konieczne jest dołączenie projektu zagospodarowania działki lub terenu albo projektu architektoniczno-budowlanego). Do zgłoszenia będzie można dołączać kopie wymaganych załączników (zwykle inwestorzy dysponują dokumentami papierowymi, a nie mają dokumentów w postaci elektronicznej).

Przez internet możliwe będzie także składanie innych wniosków, np. wniosku o pozwolenie na rozbiórkę, zgłoszenie rozbiórki, wniosku o wydanie decyzji o niezbędności wejścia do sąsiedniego budynku, lokalu lub na teren sąsiedniej nieruchomości oraz zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części.

Zaproponowane rozwiązania znacznie usprawnią proces budowlany w Polsce i sprawią, że inwestycje będą realizowane sprawniej i szybciej.

Zmiany w budownictwie społecznym czynszowym oraz komunalnym

Przewidziano:

• wyższe granty z Funduszu Dopłat w BGK dla gmin na budowę mieszkań społecznych(z 20% kosztów inwestycji do nawet 35%) oraz na budowę mieszkań komunalnych (na pokrycie 50% kosztów inwestycji); wprowadzenie zasady finansowania, a nie refinansowania;
• uelastycznienie zasad dotyczących czynszu w przypadku inwestowania przez TBS w OZE, termomodernizację lub w poprawę dostępności dla seniorów i osób niepełnosprawnych;
• premie remontowe na budynki TBS starsze niż 25 lat (obecnie ogólna zasada pozwala uzyskać ze środków FTiR premię na remont budynku wybudowanego przed 1961 r.);
• wakacje czynszowe dla lokatorów w TBS-ach (nawet 20% niższy czynsz) po spłacie kredytu przez TBS;
• w przypadku budowy mieszkań społecznych z wyższą partycypacją lokatora w kosztach budowy będzie możliwość zmiany umowy najmu na umowę najmu z dojściem do własności;
• dopłaty do czynszów w programie „Mieszkanie na start” i szansa dojścia do własności nowego mieszkania także dla osób bez zdolności czynszowej (opcja dla „stających na nogi” – dopłaty do czynszu również dla lokatorów mieszkań wynajmowanych od inwestora przez gminę i podnajmowanych lokatorowi);
• finansowanie tworzenia powierzchni wspólnych dla seniorów w budynkach komunalnych.

Rządowy Fundusz Rozwoju Mieszkalnictwa

Projekt zakłada:

• dodatkową pulę środków w wysokości 1,5 mld zł;
• dla gmin, które chciałyby wesprzeć budwonictwo społczne, ale ich budżety ucierpiały w wyniku pandemii koronawirusa;
• wysokość wsparcia wyniesie 10% planowanej inwestycji lub w przypadku nowych inwestycji – 3 mln zł;
• wnioski będą przyjmowane przez KZN i rozpratrywane przez Ministra Rozwoju w terminie 60 dni;
• będzie obowiązywać uproszczona procedura.

Pomoc kierowana bezpśrednio do lokatorów

Obejmie ona:

• nowe dopłaty do dodatków mieszkaniowych – wyższe dodatki mieszkaniowe dla najemców dotkniętych skutkami epidemii COVID-19 (do 1500 zł miesięcznie przez pół roku, na pokrycie do 75% czynszu) – rząd przeznaczy na to około 420 mln zł w tym roku;
• systemowo lepsza procedura dla wnioskujących o dodatek mieszkaniowy.

Zmiany w Krajowym Zasobie Nieruchomości

Przewidziano:

• wykorzystanie potencjału KZN dla rozwoju społecznego budownictwa czynszowego.  KZN będzie mógł wnosić grunty do spółek.
• W ramach KZN zostanie utwozony Fundusz  Społecznych Inicjatyw Mieszkaniowych  KZN. Będzie on zasilany środkami z gospodarowania nieruchomościami KZN.
• Środki z Funduszu będą przeznaczone na tworzenie przez KZN Społecznych Inicjatyw Mieszkaniowych lub obejmowanie w nich udziałów. KZN będzie mógł też tworzyć i przystępować do już istniejących SIM lub towarzystw budownictwa społecznego

Branża budowlana kołem zamachowym gospodarki

Branża budowlana, pomimo gospodarczych skutków pandemii COVID-19, jest w dobrej kondycji. Wg danych GUS produkcja budowlana wzrosła w marcu o 3,7 % rok do roku. Dalszy rozwój budownictwa komunalnego i społecznego czynszowego będzie impulsem dla pobudzenia naszej gospodarki. Wsparcie społecznego budownictwa czynszowego ma też służyć zwiększeniu liczby mieszkań o limitowanym czynszu dla osób o średnich dochodach (uniemożliwiających ubieganie się o lokal komunalny, a zarazem zbyt niskich, by samodzielnie zaspokoić potrzeby mieszkaniowe na rynku komercyjnym).

Rząd przygotował szereg instrumentów, które mają wspierać społeczne budownictwo czynszowe. Daje stosowne narzędzia, środki oraz zachęty na rozwój samorządom, aby efektywnie kształtowały politykę mieszkaniową, według potrzeb swoich mieszkańców.

Polityka mieszkaniowa wspierająca budowę mieszkań na wynajem może sprawić, że stabilny najem, a nie tylko mieszkanie na własność, będzie tworzyć bezpieczeństwo mieszkaniowe w Polsce.

Szczegóły rozwiązań społecznej części pakietu mieszkaniowego

Wyższe granty na budowę i wsparcie dla gmin

Założono zwiększenie bezzwrotnego wsparcia dla gmin z Funduszu Dopłat (Fundusz zasilany z budżetu państwa) dla inwestycji realizowanej przez TBS na podstawie umowy z gminą. Projekt podwyższa finansowe wsparcie dla gmin partycypujących w kosztach budowy na podstawie umowy zawartej pomiędzy JST a inwestorem (w tym TBS) z 20% do maksymalnie nawet 35% kosztów inwestycji.

Bardzo ważną zmianą jest wprowadzenie zasady uruchomienia tego grantu na etapie realizacji inwestycji, żeby środki bezpośrednio pokrywały część kosztów, a nie refinansowały koszty już poniesione. Obecnie pieniądze są wypłacane są dopiero po rozliczeniu inwestycji, co oznacza konieczność wcześniejszego zaangażowania własnych środków gminy.

Propozycja rządowa zwiększa także wsparcie na modernizację zasobów komunalnych.

Przewidziano podwyższenie do 50% wysokości finansowego wsparcia z Funduszu dopłat na przedsięwzięcia, które polegają na remoncie mieszkań komunalnych. Przedsięwzięcia te będzie można połączyć z remontem części wspólnych budynków w których znajdują się te mieszkania, które rząd wspiera już wprowadzoną na początku roku premią remontową.  

Projekt zwiększa do 50% też nakłady na budowę nowych budynków komunalnych. Ujednolica ponadto katalog kosztów kwalifikowanych z katalogiem kosztów w programie społecznego budownictwa czynszowego – uwzględnia m.in. koszty wykonania garaży podziemnych i sieci uzbrojenia terenu.

W przypadku gdy budynki komunalne wpisane są do rejestru zabytków lub znajdują się na terenie wpisanym do tego rejestru, premia będzie wynosić 60% kosztów przedsięwzięcia. Na remont noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych, ogrzewalni proponuje się premię 60%.

Projekt rozszerza także grupę podmiotów, które będą mogły aplikować o finansowe wsparcie. Po wprowadzeniu zmian, z tej możliwości będą mogły skorzystać organizacje pozarządowe, które nie mają statusu organizacji pożytku publicznego.

Rządowe propozycje przewidują również finansowanie powierzchni wspólnych dla seniorów, które służyły będą zaspokajaniu potrzeb osób starszych (np. pomieszczeń rekreacyjnych, ambulatoryjnych). Przyczyni się to do zwiększenia aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym osób starszych. Pakiet mieszkaniowy powinien umożliwić samorządom pełen montaż finansowy inwestycji mieszkaniowych i tym samym znacznie zwiększyć liczbę tych inwestycji.

Premie remontowe na stare budynki TBS 

Towarzystwa budownictwa społecznego odgrywają istotną rolę w rozbudowie segmentu mieszkań czynszowych użytkowanych na zasadach najmu. Dlatego konieczne jest dodatkowe wsparcie dla TBS, które umożliwi im utrzymanie swoich zasobów w odpowiednim stanie technicznym. Stąd projekt przewiduje możliwość uzyskania premii remontowej przez TBS na spłatę części kredytu zaciągniętego na remont, ale także umożliwienie im pobierania od najemców dodatkowych opłat związanych z instalacją i konserwacją odnawialnych źródeł energii, budową wind, termomodernizacją.

Aktualnie taką premię remontową można otrzymać na budynek, którego użytkowanie rozpoczęto przed 14 sierpnia 1961 r. Po zmianach będą nią objęte również budynki wielorodzinne, należące do towarzystw budownictwa społecznego, starsze niż 25 lat.

Wakacje czynszowe

Ułatwieniem dla osób wynajmujących mieszkania w TBS-ach ma być wprowadzenie możliwości zamiany umowy najmu na umowę najmu zawierającą rozliczenie partycypacji (tzw. wakacje czynszowe). Obecnie najemca/partycypant może odzyskać wpłaconą partycypację w kosztach budowy wynajmowanego lokalu wyłącznie w przypadku zakończenia najmu i opuszczenia lokalu.

Po zmianach mieszkańcy będą mogli sami zdecydować, kiedy i w jaki sposób odzyskają swój wkład partycypacyjny. Nie muszą już czekać do momentu zakończenia najmu, ale będą mogli stopniowo odbierać swój wkład w czynszu – dzięki czemu będą płacić mniej. Kolejnym udogodnieniem dla obywateli będzie możliwość wyodrębniania na własność/zbywanie lokali mieszkalnych wybudowanych w ramach preferencyjnych kredytów udzielanych w aktualnym programie społecznego budownictwa czynszowego.

Zgodnie z proponowanymi zmianami, po 15 latach będą mieli możliwość zakupu mieszkania w TBS.

Społeczne Inicjatywy Mieszkaniowe (SIM)

Rząd proponuje także, aby na rynku zaistniały mieszkania z atrakcyjną ofertą czynszową, z  możliwością dojścia do własności wynajmowanego lokalu. Będzie tu konieczny wkład partycypacyjny ze strony lokatora, na pokrycie co najmniej 20% (25% w dużych miastach) kosztów budowy. Z wnioskiem o zamianę dotychczasowej umowy najmu na umowę najmu z dojściem do własności będzie można wystąpić po spłaceniu przez SIM kredytu zaciągniętego na inwestycję. W obecnie funkcjonujących TBS-ach wpłacana partycypacja w kosztach budowy lokalu nie wiąże się z żadnym dodatkowym uprawnieniem dla lokatora, a stanowi często niezbędny element finansowania inwestycji.

Nowa formuła ma być bardziej atrakcyjna dla osób, które poszukują mieszkania i stabilizacji, ale nie chcą lub nie mogą związać się wieloletnim i obciążającym kredytem hipotecznym.

Dopłaty do czynszu „Mieszkanie na start”

Dopełnieniem programów wspierających społeczne budownictwo czynszowe jest program dopłat do czynszu „Mieszkanie na start”, realizowany od 1 stycznia 2019 r. Polepszeniu warunków mieszkaniowych osób najuboższych, będzie służył więc dodatek do czynszu z tego rządowego programu, który będzie dużym, comiesięcznym wsparciem dla wielu rodzin.

Kluczowymi podmiotami, na których oparta jest realizacja programu, są inwestorzy (podmioty realizujące inwestycje mieszkaniowe i wynajmujące mieszkania), gminy (współpraca z inwestorem, kryteria naboru najemców, przyznanie dopłaty do czynszu i pośrednictwo w wypłacie) oraz BGK, który operacyjnie odpowiada za wypłatę wsparcia ze środków Funduszu Dopłat.

Do tej pory dopłaty do czynszów mogły dostawać gospodarstwa domowe, których  dochody nie wystarczają do zakupu mieszkania, ale wystarczają do opłacania czynszu.

Nowe rozwiązania rozszerzą tę grupę, pozwalając na uzyskiwanie tych dopłat także przez osoby, które nie mają „zdolności czynszowej”. Program ten ma charakter proinwestycyjny i uzupełnia działania dotyczące budowy mieszkań z pakietu Mieszkanie Plus.

Obok inwestycji prowadzonych na zasadach rynkowych, dotyczy mieszkań budowanych we współpracy z gminą w programach wsparcia społecznego budownictwa czynszowego. Dopłaty do czynszów w programie „Mieszkanie na start” są szansą dojścia do własności nowego mieszkania także dla osób bez zdolności czynszowej. To nowa opcja dla „stających na nogi” lokatorów mieszkań komunalnych.

Proponowane rozwiązania:

• możliwość stosowania dopłat do czynszów w przypadku podnajmu mieszkania od gminy, jeżeli gmina wynajmuje lokal od inwestora;
• w przypadku mieszkań wynajmowanych przez gminę w celu podnajmu osobom fizycznym, jeśli mieszkanie jest objęte programem MnS, wyłączenie warunku stosowania do tych lokali zasad mających zastosowanie do mieszkaniowego zasobu gminy, co oznacza, że gmina będzie mogła sama zdecydować, jaką kwotę jest w stanie pokryć sama, a jaką kwotę będzie płacić podnajemca;
• w przypadku, gdy gmina wynajmuje mieszkanie bezpośrednio od inwestora w celu podnajmu beneficjentowi wsparcia, zwolnienie najemcy od bezwzględnego obowiązku posiadania zdolności czynszowej (ryzyko bieżącego pokrywania opłat czynszowych w całości przejmuje w takiej sytuacji gmina, jako bezpośredni najemca).

Oznacza to, że przy odpowiednim zaangażowaniu gminy, np. w postaci przekazania swoich gruntów do lokalnego TBS, który wybudował blok na tym terenie, będzie  ona mogła wynająć w zamian kilka mieszkań a następnie podnająć je rodzinom zamieszkującym mieszkania komunalne. Wielu obecnych mieszkańców zasobu komunalnego to osoby, które mimo trudności finansowych, regularnie starają się opłacać czynsz, są dobrymi sąsiadami, niejednokrotnie aktywnie uczestniczącymi w życiu wspólnoty samorządowej. Proponowane rozwiązanie to szansa właśnie dla nich.

Opłaty czynszowe mogą okazać się nieco wyższe, ale rodzinę będzie na to stać, ponieważ skorzysta z dopłat do czynszu z programu „Mieszkanie na Start” – nawet przez 15 lat.

Na takim rozwiązaniu skorzysta także gmina. Dzięki prowadzonej elastycznej polityce mieszkaniowej zmniejszy się kolejka do mieszkań komunalnych, bo na zwolnione mieszkania w zasobie będą mogły wprowadzić się oczekujące na przydział osoby.

Prościej o dodatek mieszkaniowy

Dodatki mieszkaniowe to świadczenia, które przysługują osobom w najtrudniejszej sytuacji materialnej. Przygotowane nowe przepisy mają usprawnić system dodatków mieszkaniowych oraz wyeliminują wątpliwości interpretacyjne. Będą też bardziej adekwatne do potrzeb adresowania wsparcia, jakim jest dodatek mieszkaniowy. I, co ważne,  rząd proponuje także wyłączenie dodatków spod egzekucji administracyjnej.

Osobom, które mają niskie dochody, będzie łatwiej i szybciej ustalić, czy mogą z nich skorzystać. Obecnie średnia wysokość czynszu dla takich osób wynosi ponad 200 zł. Po zmianach próg dochodowy będzie liczony od kwoty netto (czyli „na rękę”), a nie tak jak dotychczas od dochodu ubruttowionego, czyli po odliczeniu m.in. składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.

Projekt ujednolici ponadto definicję dochodu, tak by w przypadku różnych przepisów z zakresu mieszkalnictwa funkcjonowała jedna definicja (jedna definicja dochodu w: Mieszkaniu na Start, TBS-ach, Funduszu Dopłat, mieszkaniach komunalnych). A podstawą do ustalenia progu dochodowego na potrzeby ustalenia prawa do dodatku będzie przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, a nie dotychczasowy wskaźnik, tj. kwota najniższej emerytury.

Projektowane przepisy zwiększają też ochronę danych osobowych, w tym danych wrażliwych, osób pobierających dodatek mieszkaniowy. Nowością, którą zaproponowano, jest wyłączenie dodatków mieszkaniowych spod egzekucji administracyjnej. Dodatki mają wspierać najuboższych i służyć pokryciu opłat na mieszkanie, a nie innym celom. Dlatego też kwota wynikająca z przyznanego dodatku mieszkaniowego nie będzie podlegała egzekucji. Proponowane rozwiązania nie spowodują również zwiększenia wydatków gmin na dodatki mieszkaniowe.

Pomoc dla wynajmujących dotkniętych ekonomicznymi skutkami COVID-19

Rząd planuje, by najemcy mieszkań mogli, po spełnieniu odpowiednich warunków, otrzymać dopłatę do dodatku mieszkaniowego. Nowe przepisy mają dotyczyć najemców mieszkań komunalnych, towarzystw budownictwa społecznego, spółdzielczych czy też wynajętych od osoby prywatnej lub firmy. Projektowane wsparcie przewiduje możliwość ubiegania się o dodatki mieszkaniowe powiększone o dopłatę z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Proponuje się wyższe dodatki mieszkaniowe dla najemców, w tym także na rynku komercyjnym – do 1500 zł miesięcznie przez pół roku, na pokrycie do 75% czynszu.

Dopłata do dodatku mieszkaniowego, finansowana z budżetu państwa (ze środków z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19) będzie przyznawana przez gminę razem z dodatkiem mieszkaniowym tym gospodarstwom domowym, które wniosek o te świadczenia złożą do 31 grudnia 2020 r. Osoby te będą zobowiązane do wykazania, że w ostatnich trzech miesiącach ich średni miesięczny dochód nie tylko upoważnia do otrzymania dodatku mieszkaniowego, ale też był o co najmniej 25 % niższy niż w 2019 r. (np. na podstawie PIT za 2019 r.).

Dodatek mieszkaniowy powiększony o dopłatę będzie przysługiwał, jeżeli najemca był najemcą lokalu mieszkalnego przed 14 marca 2020 r. Poza tym proponujemy, aby zarówno dodatek, jak i dopłata mogły zostać przyznane nie tylko na pokrycie opłat przyszłych, ale i za okres ubiegły, nie wcześniejszy jednak niż od 1 marca 2020 r.  Dodatek z dopłatą w dalszym ciągu byłby przyznawany na okres 6 miesięcy, ale dzięki temu mógłby zostać przeznaczony na uregulowanie zaległości czynszowych z poprzednich miesięcy.

Wysokość dopłaty ma stanowić różnicę między kwotą dodatku mieszkaniowego przyznanego na zasadach projektowanej ustawy, a kwotą dodatku mieszkaniowego, jaka zostałaby przyznana na zasadach ogólnych ustawy. Kwota dopłaty ma być wyszczególniana w decyzji przyznającej dodatek mieszkaniowy powiększony o tę dopłatę.

Rozwiązanie to ma ułatwić rozliczenie środków przekazywanych gminie na wypłatę dopłat. Środki na wypłatę dopłat do dodatków mieszkaniowych przekazywane będą gminie – na jej wniosek – przez wojewodę.

Grunty KZN także dla budownictwa społecznego

Wsparciem dla inwestorów i jednostek samorządu terytorialnego w korzystaniu z nowych rozwiązań będzie Krajowy Zasób Nieruchomości. Projekt zakłada znaczne poszerzenie wykorzystania jego potencjału w zwiększaniu zasobu społecznych mieszkań czynszowych. KZN będzie miał więcej możliwości działań w gospodarowaniu swoim zasobem. Będzie mógł tworzyć i przystępować do istniejących towarzystw budownictwa społecznego.

Dotychczasowe regulacje nie przewidywały tej formy działań KZN. W KZN zostanie utworzony Fundusz Rozwoju Społecznego Budownictwa Czynszowego. Celem funduszu jest zabezpieczenie środków finansowych, które będą przeznaczone wyłącznie na: tworzenie przez KZN towarzystw budownictwa społecznego lub obejmowanie udziałów w towarzystwach budownictwa społecznego. Będzie on zasilany środkami pochodzącymi ze zbycia nieruchomości KZN, które przeznaczane byłyby na wsparcie inwestycji w ramach TBS (w zamian za objęcie udziałów).

W przypadku wyczerpania środków w funduszu przepływowym, KZN będzie miał możliwość zasilania go środkami pochodzącymi z Funduszu Dopłat. Możliwe będzie też współfinansowanie nowo utworzonych inwestycji TBS lub z udziałem KZN – ze środków pochodzących ze zbycia nieruchomości Zasobu za pośrednictwem Funduszu Dopłat.

Książeczki mieszkaniowe

System książeczek mieszkaniowych uruchomiono w PRL, jako sposób oszczędzania na własne mieszkanie. Posiadacze książeczek mieszkaniowych (założonych do 23 października 1990 r.) mają prawo do premii gwarancyjnej. Jest to rekompensata pieniężna za to, że ich oszczędności w okresie transformacji ustrojowej straciły na wartości. W 2019 r. zlikwidowanych zostało ok. 14,1 tys. książeczek mieszkaniowych z prawem do premii gwarancyjnej. Z danych za 2019 r. wynika, że książeczki mieszkaniowe ma ok. 1 mln Polaków.

Zaproponowane zmiany zakładają poszerzenie katalogu wydatków uprawniających do wypłacenia premii gwarancyjnej przy likwidacji książeczki mieszkaniowej. Premia gwarancyjna będzie przysługiwała w związku z:

• wniesieniem opłat (jednorazowej lub rocznej) za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności;
• nowymi inwestycjami, które poprawią stanu techniczny mieszkania lub domu, tj. na:
• działania termomodernizacyjne (np. ocieplenie domu),
• wymianę źródeł ciepła na bardziej ekologiczne (np. wymiana starych kotów na nowoczesne urządzenia grzewcze),
• montaż, wymianę lub modernizację instalacji gazowej, elektrycznej lub wodno-kanalizacyjnej,

• wydatkami związanymi z zawarciem umowy najmu mieszkania (najmu instytucjonalnego) z dojściem do własności. Środki z premii gwarancyjnej będą przysługiwały właścicielowi książeczki mieszkaniowej po zapłacie części ceny mieszkania, w wysokości nie niższej niż 3 proc. wartości odtworzeniowej lokalu.

Zgodnie z projektem właściciele książeczek mieszkaniowych będą mieli pierwszeństwo przy naborze wniosków o zawarcie umowy najmu w programie „Mieszkanie na start”.

Cyfryzacja procesu budowlanego

Postulat cyfryzacji procesu budowlanego był podnoszony od wielu lat przez różne środowiska związane z budownictwem. Potrzeba takiej cyfryzacji uwypukliła się zwłaszcza w okresie obecnie trwającej pandemii.

Zmiany w przepisach ustawy – Prawo budowlane wprowadzą dla inwestora możliwość składania niektórych wniosków i dokonywania zgłoszeń w procesie budowlanym w postaci elektronicznej. Wprowadzą one także możliwość załączania do wniosków (zgłoszeń) kopii dokumentów zamiast ich oryginałów. Wszystko to umożliwi w wielu sprawach kontakt obywatela z organem bez konieczności wychodzenia z domu.

Inwestor będzie korzystał ze specjalnego generatora udostępnionego na rządowej stronie internetowej. Na tej stronie za pomocą generatora inwestor wypełni wniosek (zgłoszenie, zawiadomienie), załączy skan lub zdjęcie dokumentów wymagających dołączenia (których oryginał posiada w postaci papierowej) i kompletny wniosek (zgłoszenie, zawiadomienie) wyśle przez Internet. Jednocześnie zachowana zostanie dotychczasowa postać składanej dokumentacji do organów administracji budowanej, czyli postać papierowa.

Zainteresowany będzie miał od tej pory możliwość wyboru, czy chce w procesie budowlanym kontaktować się z organem w postaci elektronicznej, czy papierowej. Dzięki poprawce drogą elektroniczną będzie można złożyć:

1. zgłoszenie robót budowlanych (z wyjątkiem tych zgłoszeń, do których konieczne jest dołączenie projektu),
2. wniosek o pozwolenie na rozbiórkę,
3. zgłoszenie rozbiórki,
4. wniosek o przeniesienie decyzji o pozwoleniu na budowę,
5. wniosek o przeniesienie decyzji o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych,
6. wniosek o przeniesienie praw i obowiązków wynikających ze zgłoszenia,
7. zawiadomienie o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych,
8. wniosek o wydanie decyzji o niezbędności wejścia do sąsiedniego budynku, lokalu lub na teren sąsiedniej nieruchomości,
9. zgłoszenie zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl