Wniesienie skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku nie wymaga skargi nadzwyczajnej

Strona nie ma obowiązku skorzystania ze skargi nadzwyczajnej przed wniesieniem skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku (to zasada prawna).

Uchwała SN

Strona wnosząca skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku (art. 424[1] k.p.c.) nie ma obowiązku wykazania, że wzruszenie zaskarżonego wyroku w drodze skargi nadzwyczajnej nie było i nie jest możliwe; tym samym skarga nie podlega odrzuceniu na podstawie art. 424[8] § 1 k.p.c. w związku z art. 424[5] § 1 pkt 5 k.p.c. albo art. 424[8] § 2 k.p.c.

Sąd Najwyższy postanowił nadać uchwale moc zasady prawnej i ustalił, że przyjęta w uchwale wykładnia prawa obowiązuje od dnia jej podjęcia.

Czego dotyczył problem prawny?

Uchwała została podjęta w odpowiedzi pytanie prawne przedstawione przez Prezesa Sądu Najwyższego kierującego pracą Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we wniosku o rozstrzygnięcie rozbieżności w wykładni prawa, występującej w orzecznictwie Sądu Najwyższego: "Czy strona wnosząca skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (art. 424[1] k.p.c.) ma obowiązek wykazać, że złożyła do uprawnionego organu wniosek o wniesienie skargi nadzwyczajnej i nie został on uwzględniony (art. 424[5] § 1 pkt 5 k.p.c.) oraz czy niewykazanie tej okoliczności powoduje odrzucenie skargi na podstawie art. 424[8] § 1 k.p.c.?"

Wyjaśnienia SN

Udzielając odpowiedzi na to pytanie, Sąd Najwyższy uznał, że strona wnosząca skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie ma obowiązku wykazania, że próbowała skorzystać z możliwości wzruszenia skarżonego orzeczenia na drodze skargi nadzwyczajnej, a jej wniosek skierowany do uprawnionego organu o wniesienie skargi nadzwyczajnej spotkał się z odmową.

Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że katalog „przysługujących stronie środków prawnych”, o których mowa w art. 424[1] § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), nie obejmuje skargi nadzwyczajnej. Uprawnienie do wniesienia skargi nadzwyczajnej do Sądu Najwyższego nie przysługuje bowiem samej stronie postępowania, lecz wymienionym w ustawie o Sądzie Najwyższym uprawnionym podmiotom publicznym, w szczególności Prokuratorowi Generalnemu i Rzecznikowi Praw Obywatelskich. Strona zaś jedynie występuje do uprawnionego podmiotu z podaniem o wniesienie skargi nadzwyczajnej w jej sprawie.

Przyjęcie wykładni odwrotnej – że strona wnosząca skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia ma obowiązek wykazania, że wzruszenie zaskarżonego wyroku w drodze skargi nadzwyczajnej nie było i nie jest możliwe, a w przypadku, gdy tego nie wykaże, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia podlega odrzuceniu na podstawie art. 424[8] § 1 k.p.c. w związku z art. 424[5] § 1 pkt 5 k.p.c. albo art. 424[8] § 2 k.p.c. – prowadzi wprost do ubezskutecznienia skargi na bezprawność orzeczenia, co wynika już choćby z porównania ustawowych terminów na wniesienie obu środków. W przypadku skargi nadzwyczajnej na jej wniesienie uprawniony organ ma 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia, a skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia strona może wnieść w terminie 2 lat od dnia jego uprawomocnienia się.

Sąd Najwyższy podkreślił również, że skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia służy dochodzeniu od Skarbu Państwa odszkodowania za szkody judykacyjne wywołane bezprawnymi działaniami sądów jako organów władzy publicznej (art. 417[1] § 2 Kodeksu cywilnego), a tym samym realizuje uprawnienie strony wynikające z art. 77 Konstytucji RP.

Gdyby przyjąć, że warunkiem dochodzenia odszkodowania za szkodę judykacyjną jest wykazanie, że strona złożyła do uprawnionego organu podanie o wniesienie skargi nadzwyczajnej i nie zostało ono uwzględnione, stanowiłoby to ograniczenie drogi do dochodzenia odszkodowania od Państwa i naruszało prawo zagwarantowane w Konstytucji RP.

Zob. Wniosek Prezesa SN kierującego Izbą Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

A.J.
Zespół e-prawnik.pl