Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od wyroku w sprawie o unieważnienie umów darowizny

Wyrokiem z 29 września 2020 r. Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od wyroku Sądu Rejonowego w Starachowicach z 30 grudnia 2003 r., wydanego w sprawie z powództwa Grażyny D. przeciwko Krzysztofowi D. i Ireneuszowi D. o ustalenie nieważności umów darowizny sporządzonych w formie aktów notarialnych i uchylił zaskarżony wyrok, przekazując sprawę do ponownego rozpoznania.

Czego dotyczyła sprawa?

W skardze nadzwyczajnej, wniesionej na rzecz Grażyny D., Prokurator Generalny zarzucił, że wyrok Sądu Rejonowego w Starachowicach w zakresie zakwestionowanym został wydany z pogwałceniem zasad określonych w Konstytucji RP, gwarantującej szczególną ochronę dzieciom i rodzinie, w szczególności został wydany z rażącym naruszeniem prawa materialnego tj. art. 58 k.c. oraz art. 140 k.c. w zw. z art. 23 i 27 oraz art. 87, art. 95 § 1 i 3 oraz art. 133 § 1 k.r.o.

Prokurator Generalny wskazał, że umowa darowizny, jako godząca w dobro rodziny i dobro małoletnich dzieci, naruszająca obowiązek współdziałania małżonków dla dobra rodziny oraz godząca w obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny narusza zasady współżycia społecznego w sposób oczywisty.

Stanowisko SN

Sąd Najwyższy wskazał, że Konstytucja RP przewiduje ograniczenie prawa własności w wyjątkowych przypadkach i do takich ograniczeń należy ochrona dóbr szczególnie cenionych przez ustawodawcę. Wywiedziona z przepisów gradacja wartości, tj. przyjęcie przez ustawodawcę ochrony zasad współżycia społecznego za istotniejszą od ochrony prawa własności, stanowi podstawę do ograniczenia prawa własności, w tym ograniczenia rozporządzania rzeczą przez umowę darowizny i uznania tej umowy za nieważną w przypadku, gdy skutkuje ona naruszeniem takich istotnych dóbr jak dobro rodziny i dziecka.

Mając na uwadze okoliczności faktyczne i prawne, Sąd Najwyższy podniósł, że Sąd Rejonowy w Starachowicach w zaskarżonej sprawie był zobowiązany do zastosowania klauzuli zasad współżycia społecznego z art. 58 § 2 k.c. i uwzględnienia powództwa Grażyny D., a w konsekwencji do uznania umowy darowizny za bezwzględnie nieważną.

Sąd Najwyższy wskazał, że uchylenie zaskarżonego orzeczenia było konieczne dla realizacji zasady demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.

W treści uzasadnienia (sygn. akt I NSNc 42/20) Sąd Najwyższy szeroko analizował również pojęcie zasad współżycia społecznego, dobra dziecka oraz dobra rodziny.

Zob. uzasadnienie wyroku SN z dnia 29 września 2020 r. (sygn. akt I NSNc 42/20)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl