Zastrzeżenia dot. rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o służbie medycyny pracy

Proponowana zmiana odnosi się natomiast do innego zakresu, do kwestii ochrony zdrowia pracujących. Określenie „kontrola zdrowia pracujących" w proponowanej postaci może być powszechnie interpretowane jako badanie profilaktyczne, bardzo szczegółowe i rozbudowane, które każdy pracodawca winien zapewnić swoim wszystkim pracownikom. Szczegółowość i szeroki zakres działań spowodują niewątpliwie wysoki koszt takich badań, który będą musiały ponosić przedsiębiorstwa. Będzie to kolejny wydatek wymuszony przez obowiązujący system prawny.
Biorąc natomiast pod uwagę wyjaśnienia autorów nowelizacji, złożone na posiedzeniu Podkomisji nadzwyczajnej, którzy zapewniali, że „kontrola zdrowia pracujących" jest zespołem działań medycznych i pozamedycznych dążącym do zapewnienia maksymalnie bezpiecznych warunków pracy, wprowadzonym w ustawodawstwie Unii Europejskiej, a jego podstawowym aspektem jest odejście od badań profilaktycznych w dotychczasowej postaci na korzyść nowoczesnych technik wielodyscyplinarnych, uważamy, że dyskusja na ten temat powinna zostać podjęta - ale nie przy okazji nowelizacji ustawy o służbie medycyny pracy, lecz ewentualnych zmian w Kodeksie pracy.

Niepokoi nas zbytnia ogólnikowość, nie wiadomo bowiem, jak zapis będzie interpretowany w praktyce przez samych zainteresowanych, a także organy państwowe i wymiar sprawiedliwości. Proponowane zmiany spowodują niepotrzebny wzrost obciążeń finansowych po stronie pracodawców, które przełożą się na rentowność firm i konkurencyjność. Sprawa ta może zyskać na znaczeniu, gdyż obecnie znane są przypadki wnoszenia zbiorowych roszczeń przez związki zawodowe w kwestiach związanych z profilaktyczną opieką zdrowotną.

Ponadto zwracamy uwagę na skomplikowanie definicyjne i wynikające stąd niejasności. W art. 1 ust. 1 ustawy jest mowa o „sprawowaniu profilaktycznej opieki zdrowotnej", zaś w ust. 2 o „systematycznej kontroli zdrowia pracujących". Bez znajomości intencji ustawodawcy i bez uzasadnienia merytorycznego trudno jest dokonać trafnej interpretacji zapisów. Obawiamy się, że dopuszczona zostanie nadmierna swoboda interpretacyjna, co przełoży się na znaczne zwiększenie obowiązków i nałożenie wielu nowych, nawet w chwili obecnej niezidentyfikowanych, obciążeń na podmioty odpowiedzialne czyli pracodawców.

W związku z powyższym zwracamy się z prośbą o utrzymanie art. 1 ustawy w dotychczasowym brzmieniu:

„Art. 1. W celu ochrony zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków związanych ze środowiskiem pracy i sposobem jej wykonywania, a także w celu sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi tworzy się służbę medycyny pracy."

Nasze zastrzeżenia dotyczą również art. 1 pkt 10) projektu ustawy.

W projekcie ustawy przewiduje się, że minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, limit badań przeprowadzanych dla celów przewidzianych w Kodeksie pracy, udzielanych w ramach świadczeń zdrowotnych, biorąc pod uwagę niezbędność ich przeprowadzania dla potrzeb szkolenia specjalizacyjnego lekarzy przez wojewódzkie ośrodki medycyny pracy.

Naszym zdaniem, z przyczyn praktycznych utrzymywana jest instytucja, która jednocześnie:
- posiada uprawnienia nadzorczo - kontrolne w stosunku do podstawowych jednostek służby medycyny pracy,
- jest organem odwoławczym od orzeczeń wydanych przez podstawowe jednostki służby medycyny pracy,
- wykonuje badania profilaktyczne, konkurując na wolnym rynku z podstawowymi jednostkami służby medycyny pracy, w stosunku do których na uprawnienia opisane wyżej.

Obecnie obowiązujący przepis ogranicza wprawdzie teoretycznie liczbę tych badań do ilości niezbędnej do prowadzenia specjalizacji, lecz nigdzie wielkość ta nie jest dokładnie określona, a ponadto wojewódzkie ośrodki medycyny pracy wykonują podstawowe badania profilaktyczne bez względu na to czy prowadzą specjalizacje, czy też nie.
Uważamy, jako pracodawcy, że obecny stan prawny, w sposób rażący narusza zasady wolnego rynku oraz jest niezgodny z Konstytucją RP, a konkretnie art. 20, który stwierdza, że: „Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej".

Podstawowym filarem społecznej gospodarki rynkowej jest zapewnienie wszystkim działającym na rynku podmiotom identycznej pozycji. Niedopuszczalnej jest uprzywilejowanie któregoś z podmiotów, poprzez nadanie mu dodatkowych praw poprawiających jego pozycję na rynku lub mogących mieć na nią wpływ.

Dyskusja na temat tych szczególnych uprawnień wojewódzkich ośrodków medycyny pracy toczy się od lat. Z przyczyn niemożności zorganizowania - według przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia - innego systemu szkolnictwa specjalizacyjnego z zakresu medycyny pracy, od lat utrzymywania jest obecna sytuacja.

Zdajemy sobie sprawę, że proponowany poniżej przez nas zapis ma charakter bardzo radykalny. Jednakże uważamy, że zachowanie obecnych uprawnień dla wojewódzkich ośrodków medycyny pracy wymaga przyjęcia radykalnych metod ograniczenia możliwości wykonywania podstawowych badań profilaktycznych przez te instytucje. Instytucja kontrolno - nadzorcza oraz odwoławcza nie może świadczyć usług na rynku, który nadzoruje. W przypadku, gdy organizacja innego systemu specjalizacji jest niemożliwa, bezwzględnie należy dopilnować, aby dodatkowe uprawnienia nie były przez wojewódzkie ośrodki medycyny pracy nadużywane.

W związku z powyższym proponujemy nowe brzmienie art. 17a ustawy:

„Art. 17a. 1. Kierownik wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy na każdy rok kalendarzowy opracowuje program specjalizacji, o której mowa w art. 17 pkt 9.
2. Program, o którym mowa w ust 1, objąć może do ... (np. 300) badań profilaktycznych pracowników, przeprowadzanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy, na lekarza odbywającego szkolenie specjalizacyjne.
3. Przekroczenie limitu, o których mowa w ust. 2, stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych przez kierownika wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy.
4. W przypadku przekroczenia limitu umowa o pracę z kierownikiem wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy rozwiązana zostaje w trybie art. 52 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy." 

Źródło: www.pkpplewiatan.pl / PKPP Lewiatan