Zharmonizowane normy techniczne dla bezpieczeństwa zabawek muszą być dostępne

5 marca 2024 r. ukazała się wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-588/21 P (Public.Resource.Org i Right to Know przeciwko Komisji i in.). Wynika zn niego m.in., że europejskie zharmonizowane normy techniczne dotyczące bezpieczeństwa zabawek powinny być dostępne dla obywateli Unii. TSUE stwierdził nieważność decyzji Komisji odmawiającej dostępu do tych norm oraz wyroku Sądu
utrzymującego w mocy tę odmowę.

Czego dotyczyła sprawa?

W 2018 r. Komisja Europejska odmówiła uwzględnienia wniosku dwóch organizacji o charakterze niezarobkowym o udzielenie dostępu do zharmonizowanych norm technicznych dotyczących bezpieczeństwa zabawek. W 2021 r. Sąd UE potwierdził tę odmowę, ale w wyniku odwołania TSUE stwierdził, że istnieje nadrzędny interes publiczny uzasadniający ujawnienie norm zharmonizowanych dotyczących bezpieczeństwa zabawek, gdyż normy te stanowią część prawa Unii ze względu na swoje skutki prawne. W związku z tym Trybunał uchylił wyrok Sądu oraz decyzję Komisji.

Public.Resource.Org i Right to Know są dwiema organizacjami o charakterze niezarobkowym, których zadaniem jest zapewnienie wszystkim obywatelom swobodnego dostępu do prawa. W 2018 r. zwróciły się one do Komisji o udzielenie im dostępu do zharmonizowanych na poziomie unijnym norm technicznych dotyczących bezpieczeństwa zabawek. Normy te dotyczyły w szczególności zabawek i zestawów chemicznych. Komisja rozpatrzyła ich wniosek odmownie, a Sąd, do którego zwróciły się stowarzyszenia, utrzymał tę odmowę w mocy (zob. wyrok Sądu z dnia 14 lipca 2021 r. w sprawie T-185/19 - Public.Resource.Org i Right to Know przeciwko Komisji).

Odwołanie od wyroku lub postanowienia Sądu UE, ograniczone do kwestii prawnych, może bowiem zostać wniesione do Trybunału Sprawiedliwości. Co do zasady, odwołanie nie ma skutku zawieszającego. Jeśli jest ono dopuszczalne i zasadne, Trybunał uchyla orzeczenie Sądu. Jeżeli stan postępowania pozwala na wydanie orzeczenia w sprawie, TSUE może sam wydać ostateczne rozstrzygnięcie w przedmiocie sporu. W przeciwnym razie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania przez Sąd, który jest związany orzeczeniem Trybunału wydanym w ramach odwołania.

Wyrok TSUE

Wskutek odwołania Trybunał Sprawiedliwości uchylił wyrok Sądu oraz decyzję Komisji.

TSUE przypomniał, że prawo Unii gwarantuje każdemu obywatelowi Unii i każdej osobie fizycznej lub prawnej zamieszkałej lub mającej siedzibę w państwie członkowskim dostęp do dokumentów, w tym dokumentów będących w posiadaniu Komisji Europejskiej (zob. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1049/2001 z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji).

Dostępu do dokumentu można jednak odmówić, jeżeli ujawnienie go naruszyłoby ochronę interesów handlowych danej osoby fizycznej lub prawnej, w tym własności intelektualnej, chyba że za ujawnieniem tego dokumentu przemawia nadrzędny interes publiczny.

W omawianym przypadku dokumenty odnoszące się do norm zharmonizowanych dotyczących bezpieczeństwa zabawek stanowią część prawa Unii. Prawodawstwo Unii może bowiem nadać takim normom skutki prawne, w szczególności poprzez fakt, że wyroby spełniające te normy uznaje się za zgodne z wymogami określonymi w tym prawodawstwie, warunkującymi wprowadzenie ich do obrotu w Unii. W tym sensie norma zharmonizowana może określać prawa przyznane jednostkom i ciążące na nich obowiązki.

Opierając się w szczególności na zasadzie państwa prawnego oraz na zasadzie swobodnego dostępu do prawa, TSUE uznał, iż możliwość zapoznania się przez obywateli z tymi normami może być im niezbędna do sprawdzenia, czy dany produkt lub dana usługa rzeczywiście spełniają wymogi takiego ustawodawstwa. Trybunał stwierdził więc, że nadrzędny interes publiczny uzasadnia ujawnienie omawianych norm zharmonizowanych.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl