Zmiany w Kodeksie karnym związane z zagrożeniem bezpieczeństwa państwa

Agresja Rosji na Ukrainę i związane z tym zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski spowodowały konieczność dodatkowych zmian w projekcie nowelizacji Kodeksu karnego, nad którym pracuje już Sejm. We współpracy z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Administracji, Prokuraturą Krajową oraz szefami służb specjalnych, Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało nowe regulacje dotyczące przestępstw szpiegostwa.

– "Obecne wyzwania stojące przed bezpieczeństwem państwa wymagają nowych rozwiązań. Przed kilkoma tygodniami wszystko się zmieniło. To nakazało nam pilnie przystąpić do prac nad zmianą przepisów dotyczących ochrony państwa przed działaniami ze strony obcych służb specjalnych" – powiedział 29 marca br. na konferencji prasowej Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny Zbigniew Ziobro.

- "Szpiegostwo jest wyjątkowo niebezpieczne dla bytu każdego państwa. Narusza  bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne, może doprowadzić do śmierci milionów ludzi. Dlatego musi być ścigane z wyjątkową bezwzględnością" – podkreślił wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł.

Ochrona interesu państwa

Nowelizacja dostosowuje przepisy Kodeksu karnego do metod działań szpiegowskich prowadzonych z wykorzystaniem nowoczesnych środków technicznych. Projektowane przepisy rozszerzają również znamiona przestępstwa szpiegostwa przeciwko państwu polskiemu. Nowe regulacje wzorowane są na przepisach francuskich. Karana będzie nie tylko działalność szpiegowska na rzecz obcego państwa, ale również inne formy ją maskujące.

Ponadto obecne przepisy nie pozwalają na ściganie samego pozyskiwania informacji godzących w interesy państwa polskiego. W związku z tym projekt przewiduje objęcie karalnością również tzw. działalności wywiadowczej, polegającej na pozyskiwaniu lub przekazywaniu wiadomości, których ujawnienie lub wykorzystanie może naruszyć interes państwa m.in. w zakresie ochrony niepodległości, integralności terytorialnej, bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego, czy obronności.

Nawet dożywocie za szpiegostwo

Zagrożenie karą za szpiegostwo będzie mieć charakter prewencyjny. Służby wywiadowcze analizują zagrożenia karne w systemie prawnym poszczególnych państw i na tej podstawie podejmują decyzje o podjęciu ryzyka. Dlatego uzasadnione jest ustanowienie zagrożeń karnych na bardzo wysokim pułapie.

Obecnie kara za udział w działalności obcego wywiadu wynosi od roku do 10 lat więzienia. Po wejściu w życie nowych przepisów będzie to od 5 do 25 lat więzienia. Za szpiegostwo polegające na udzielaniu wiadomości grozi dziś od 3 lat więzienia. Po zmianach - od 8 lat więzienia albo nawet dożywocie. Za kierowanie i organizowanie działalności obcego wywiadu na terenie Polski będzie grozić kara od 10 lat więzienia oraz dożywocie. Obecnie - od 5 lat lub 25 lat więzienia. 

Bardziej precyzyjne sankcje

Stosowanie w praktyce obecnego art. 130 Kodeksu karnego, sankcjonującego przestępstwo szpiegostwa, może spotykać się z trudnościami dowodowymi. Powodem jest to, że niektóre znamiona szpiegostwa nie są dziś precyzyjnie objęte sankcjami. Nowelizacja wprowadza karę za przygotowanie działań szpiegowskich (od 6 miesięcy do lat 8 więzienia), a także za nieumyślną postać szpiegostwa (od 3 miesięcy do 5 lat więzienia). W tym drugim przypadku celem jest wyprzedzenie tworzenia przez podejrzanego czy oskarżonego linii obrony polegającej na zasłanianiu się nieświadomością o przekazywaniu informacji na rzecz obcego wywiadu lub podmiotu prowadzącego działalność wywiadowczą.

Wśród nowych przepisów jest też wprowadzenie szczególnie surowej odpowiedzialności wobec funkcjonariusza publicznego za przestępstwo szpiegostwa. Grozić będzie za to od 8 lat więzienia albo kara dożywocia.

Karze (od 6 miesięcy do 8 lat więzienia) podlegać będzie również samo zgłaszanie gotowości działania na rzecz obcego wywiadu.

Zmiany w ustawie o ABW

Projekt zawiera również zmiany w ustawie o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu. Dzięki nim istotne kompetencje ABW dotyczące dziś zapobiegania i zwalczania przestępczości terrorystycznej zostaną rozszerzone na przestępstwa o charakterze szpiegowskim.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl