Zmiany w obrocie instrumentami finansowymi

Czemu ma służyć nowelizacja przepisów?

Ustawa z dnia 9 marca 2017 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw ma na celu zniesienie podziału rynku regulowanego na rynek giełdowy i rynek pozagiełdowy oraz wprowadzenie do systemu prawnego instytucji rachunku derywatów. 

Zmiany w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustawach wzmacniają też ochronę uczestników polskiego rynku kapitałowego, w tym inwestorów indywidualnych w spółkach publicznych oraz zwiększają bezpieczeństwo obrotu na rynku kapitałowym. Mają też pomóc w eliminowaniu nieuprawnionego wykorzystywania informacji poufnych i nadużyć na rynku kapitałowym oraz zapewnić większe bezpieczeństwo systemom rozrachunku papierów wartościowych.

Ustawa wdraża przepisy unijne: podwyższa m.in. maksymalną sankcję karną z 3 do 4 lat pozbawienia wolności za ujawnianie informacji poufnej, udzielanie rekomendacji lub nakłanianie do nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, których dotyczy ta informacja.

Rozwiązania dotyczące scalenia rynków

Zgodnie z dotychczasowym art. 25 ust. 1 i 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, prowadzenie giełdy wymaga zezwolenia, które wydaje minister właściwy do spraw instytucji finansowych, na wniosek zainteresowanego, zaopiniowany przez Komisję Nadzoru Finansowego. W przedmiotowej ustawie wprowadzono zmianę polegającą na tym, że zezwolenie na prowadzenie rynku regulowanego wydawać ma Komisja Nadzoru Finansowego, na wniosek zainteresowanego podmiotu.

Zmiany powodujące zniesienie podziału na rynek giełdowy i pozagiełdowy wejdą w życie z mocy prawa. Ustawa zawiera przepis przejściowy (art. 16 noweli), w myśl którego, z dniem wejścia w życie ustawy, zezwolenie na prowadzenie giełdy oraz zezwolenie na prowadzenie rynku pozagiełdowego uważać się będzie za zezwolenia na prowadzenie rynku regulowanego.

Spółka prowadząca obecnie rynek giełdowy – Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie SA, oraz spółka prowadząca rynek pozagiełdowy – BondSpot SA, z mocy prawa staną się spółkami prowadzącymi dwa odrębne rynki regulowane. W art. 16 noweli przewidziano okresy przejściowe na dostosowanie działalności prowadzonej przez wymienione spółki do nowego stanu prawnego, w zakresie m.in. wysokości kapitału własnego spółki prowadzącej rynek, treści statutów oraz regulaminów rynków. Pozostałe zmiany dotyczące wprowadzenia jednolitego rynku regulowanego w miejsce dwóch dotychczasowych, sprowadzają się co do zasady do zastąpienia określeń „rynek giełdowy” i „rynek pozagiełdowy” określeniem „rynek regulowany”.

Konsekwencją rezygnacji z funkcjonalnego podziału rynku regulowanego jest dostosowanie przepisów innych ustaw: ustawy o rachunkowości, ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, ustawy – Prawo energetyczne, ustawy – Kodeks spółek handlowych, ustawy o giełdach towarowych, ustawy – Prawo upadłościowe, ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, a także ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, do zmienionych przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

Rozwiązania dotyczące rejestracji derywatów

Ustawa z dnia 5 grudnia 2014 r. o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 73) zniosła wymóg rejestrowania w systemie depozytu papierów wartościowych instrumentów pochodnych dopuszczonych do zorganizowanego obrotu. Skutkiem tej zmiany było powstanie luki prawnej w zakresie rejestrowania instrumentów pochodnych. Konieczne stało się zatem uregulowanie zasad ich ewidencji, w celu zapewnienia bezpieczeństwa obrotu oraz skutecznego nadzoru nad rynkiem terminowym.

Zgodnie z art. 4a dodawanym do ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, rachunkami derywatów są rachunki, na których są zapisywane instrumenty pochodne dopuszczone do obrotu zorganizowanego, prowadzone wyłącznie przez domy maklerskie i banki prowadzące działalność maklerską, banki powiernicze, zagraniczne firmy inwestycyjne i zagraniczne osoby prawne prowadzące działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w formie oddziału – jeżeli oznaczenie tych rachunków pozwala na identyfikację osób, którym przysługują prawa z instrumentów pochodnych dopuszczonych do obrotu zorganizowanego.

Podmiot prowadzący rachunki derywatów dokonywać ma zapisów na rachunku derywatów i rachunku pieniężnym klienta po rozliczeniu transakcji przez właściwy podmiot rozliczający, najpóźniej do końca dnia, w którym nastąpiło to rozliczenie, na podstawie zapisów dokonanych na kontach rozliczeniowych prowadzonych przez ten podmiot. Do rachunków derywatów stosować się będzie odpowiednio przepisy dotyczące rachunków papierów wartościowych.

Konsekwencją wprowadzenia instytucji rachunku derywatów do ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, jest dostosowanie do tej zmiany przepisów ustaw: o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami oraz ustawy – Prawo upadłościowe.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl