Zmiany w sądach

Jakie są cele nowelizacji ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych?

Nowelizacja ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych ma na celu uporządkowanie systemu pracy dyrektorów sądów i zwiększenie sprawności w zarządzaniu kadrami i finansami sądów. Zmiana odciąży prezesów sądów od obowiązków z zakresu administrowania sądami.

Dyrektor sądu kontroluje wydatkowanie środków publicznych, których dysponentem jest Minister Sprawiedliwości, oraz gospodaruje mieniem Skarbu Państwa. Jest też zwierzchnikiem służbowym pracowników sądu. Nie ma takich uprawnień wobec sędziów, asesorów, referendarzy, kuratorów, asystentów, czy aplikantów, którzy pozostają wobec niego niezależni.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Wszystkie postępowania dotyczące powołania dyrektora lub zastępcy dyrektora, jakie były prowadzone przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 23 marca 2017 r. i nie zostały zakończone – podlegają zakończeniu z tym dniem.

Więcej czasu na orzekanie

Zgodnie z nowelizacją, Minister Sprawiedliwości będzie uprawniony do powoływania i odwoływania dyrektorów sądów oraz ich zastępców. Obowiązywać mają przy tym zasady określone dla stosunków pracy na podstawie powołania, zawarte w Kodeksie pracy.

Dyrektor sądu będzie powoływany i odwoływany samodzielnie przez Ministra Sprawiedliwości (bez wniosku prezesa sądu i bez obowiązku przeprowadzenia konkursu na to stanowisko). Minister Sprawiedliwości będzie zwierzchnikiem służbowym dyrektora sądu (obecnie jest nim prezes sądu). Czynności prezesa sądu wywołujące skutki finansowe nieujęte w planie finansowym sądu będą wymagały, dla ich ważności, uprzedniej akceptacji dyrektora sądu. Akceptacji wymagać nie będą jedynie zarządzenia dotyczące kosztów sądowych orzeczonych przez sąd. 

Ustawa przyznaje Ministrowi Sprawiedliwości swobodę w zakresie powoływania, a także odwoływania dyrektorów sądów powszechnych. Analogiczne rozwiązania znajdą zastosowanie do zastępców dyrektorów sądów, którzy w myśl ustawy mogą być powoływani, jeżeli przemawia za tym wielkość poszczególnych sądów i zakres ich zadań.

Zmiana relacji z dyrektorami sądów w żaden sposób nie będzie miała wpływu na kompetencje prezesów sądów w zakresie nadzoru nad działalnością orzeczniczą sądów.

Po jednoznacznym rozdzieleniu funkcji administracyjnych od czynności orzeczniczych, prezesi sądów będą mieli więcej czasu na wykonywanie swoich obowiązków związanych z nadzorem nad działalnością sądów w zakresie orzekania.

Odciążenie prezesów sądów

Funkcjonująca już od lat instytucja dyrektora w sądach rejonowych była pomysłem na odciążenie prezesów sądów od kwestii finansowych, kadrowych i administracyjnych. Jednak dotychczasowe procedury konkursowe przy wyborze kandydatów na dyrektorów były długotrwałe i często hamowały możliwość szybkiego i skutecznego obsadzenia tych stanowisk. Należy przy tym podkreślić, że dyrektora sądu od początku formalnie powołuje Minister Sprawiedliwości. Niejednokrotnie minister musiał jednak czekać na wynik działania komisji konkursowej powołanej przez prezesa. Utrudniało to sprawne zarządzenie sądami.

Dlatego w nowelizacji ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych rezygnuje się z trybu konkursowego na rzecz trybu powołania określonego w Kodeksie pracy, tak aby uporządkować system i zwiększyć sprawność w zarządzaniu kadrami i finansami sądów.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl